İhracata "dahilde işleme" dopingi

Dış Ticaret Müsteşarlığının (DTM) verilerine göre, söz konusu 35 milyar 332,1 milyon dolarlık ihracatın gerçekleştirilmesi için 23 milyar 159,6 milyon dolarlık ithalat öngörülüyor. Buna göre, Ocak-Eylül itibariyle düzenlenen DİİB açısından sektörlerin ortalama ithalat oranı yüzde 65,55 düzeyinde.

Sistem kapsamında ithalat oranı yüksek görünse de uygulamada bu oranın oldukça düşük olduğuna dikkat çekiliyor. DTM uzmanlarının verdiği bilgiye göre, firmalar, cezai yaptırıma maruz kalmamak için, genellikle, DİR kapsamında, kanuni olarak mümkün olan en düşük ihracat miktarı taahhüdünde bulunurken, mümkün olan en yüksek ithalat miktarını öngörüyor. Ancak uygulamada, genellikle, ihracat miktarı taahhüt rakamının üzerinde, ithalat rakamı da öngörülenin altında oluyor.

Ocak-Ağustos döneminde gerçekleşen dış ticaret verilerine göre, DİİB kapsamında 13 milyar 431 milyon dolarlık ithalat yapılırken, ihracat 29 milyar 257 milyon dolar düzeyinde gerçekleşti. İthalatın ihracata oranı yüzde 45,91 oldu.
Genel dış ticarette ihracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 63,11 olurken, DİBB kapsamında bu oran yüzde 117,83'e çıkıyor. Yani DİİB kapsamında dış ticaret fazla veriyor.

Ocak-Ağustos itibariyle toplam 58 milyar 425 milyon dolarlık ihracat yapılırken, bunun 29 milyar 257 milyon doları DİBB kapsamında gerçekleştirildi. Gerçekleşen ihracatta DİİB kapsamındaki ihracatın payı yüzde 50,08 oldu.
Aynı dönemde 92 milyar 583 milyon dolarlık genel ithalatın da sadece yüzde 14,51'lik bölümü, 13 milyar 431 milyon doları DİBB kapsamında yapıldı.

DTM verilerine göre, toplam ihracatın 2005'te 51,41'i, 2006'da yüzde 51,04'ü DİİB kapsamında yapıldı. Buna karşın, toplan ithalatın, 2005'te yüzde 14,78'i, 2006'da yüzde 13,47'si DİBB kapsamında gerçekleştirildi.
Bu rakamlar, DİİB kapsamındaki ithalatın toplam ithalat içindeki payının düşük olmasına karşın, ihracat açısından ne kadar önemli bir uygulama olduğunu ortaya koyuyor.

SEKTÖRLERE GÖRE DAĞILIM

DTM verilerine göre, dahilde işleme izin belgeleri sayısal olarak dokuma ve giyim sektöründe yoğunlaşırken, ihracat taahhütü açısından ilk sırayı taşıt araçları sektörü alıyor.

Ocak-Eylül döneminde, dokuma ve giyim sektöründe 1349, gıda ve içki sektöründe 842, lastik sektöründe 313, demir çelik sektöründe 215, taşıt araçları sektöründe 182 DİİB düzenlendi.

Düzenlenen belgelere istinaden, taşıt araçları sektöründe 7 milyar 604 milyon dolarlık ithalata karşılık 11 milyar 684,1 milyon dolarlık ihracat, demir çelik sektörü 5 milyar 279 milyon dolarlık ithalata karşılık 6 milyar 976 milyon dolarlık ihracat, dokuma ve giyim sektörü, 2 milyar 285 milyon dolarlık ithalata karşılık 4 milyar 262 milyon dolarlık ihracat, madeni eşya sektöründe de 1 milyar 735 milyon dolarlık ithalata karşılık 2 milyar 848,5 milyon dolarlık ihracat taahhüdünde bulunuldu.

DİBB kapsamında taahhüt edilen ihracata göre ortalama ithalat oranı, bu dönem için yüzde 65,55 olarak hesaplanırken, bu oran, pişmiş kil ve çimento gereçleri sektöründe yüzde 33,69, seramik sektöründe yüzde 34,62, dokuma ve giyim sektöründe yüzde 53,63'e düşüyor. Taşıt araçları sektöründe ithalat oranı yüzde 65,08 ile ortalamanın altında bulunurken, elektronik sektöründe yüzde 78,91, demir-çelik sektöründe yüzde 75,67, demir dışı metaller sektöründe yüzde 74,4, işleme sektöründe yüzde 72,45'e çıkıyor.

Yetkililer, gerçekleşmede ortalama ithalat oranının yüzde 50'nin altında olduğuna dikkat çekiyor.
Geçen yılın aynı dönemine göre, düzenlenen DİİB sayısında yüzde 21,33, ihracat taahhüdünde yüzde 33,66, öngörülen ithalatta ise yüzde 30,69 artış oldu.