İhracat gelirini arttıracak ‘işaret’

İZMİR Ticaret Borsası (İTB) Yönetim Kurulu Başkanı Işınsu Kestelli, Türkiye’nin coğrafi işarette hedefinin dünya pazarından yüzde 10 olması gerektiğini vurgulayarak, Türkiye’nin ekolojik yapısıyla yerel ve coğrafi işaretli ürünler konusunda büyük bir potansiyele sahip olduğunu belirtti. Kestelli, “Avrupa’da toplam 3 bin 500 coğrafi işaretli ürün bulunurken Türkiye’de 3 bin potansiyel ürün bulunması büyük zenginlik. Bu potansiyeli daha iyi değerlendirmek coğrafi işaretleri ürünlerimizi etkin şekilde tanıtmak için çalışmalıyız. Son bir yılda, ülkemizde, coğrafi işaret tescilli ürün sayısı hızla iki katından fazla bir oranda artış göstermiştir. Ancak, ana amacımız coğrafi işaret tescil sayısını artırmak, bu sistemi bir arşivleme hizmeti olarak kullanmak değil, coğrafi işaretli ürünlerin yaratacağı ekonomik değeri artırmak, üretimden-pazara ideal bir değer zinciri oluşturmak ve böylece bu ürünler de sürdürülebilirliği sağlamak olmalıdır” dedi.

POTANSİYEL ÇOK BÜYÜK

Kestelli sözlerini şöyle sürdürdü: “Avrupa Birliği komisyon rakamına göre, AB’de tescilli ürünler tescilli olmayan benzerlerine göre ortalama 2.1 kat daha yüksek fiyattan satılmaktadır. Bir örnek vermek gerekirse, Türkiye, 2021’de 25 milyar dolarlık tarımsal ürün ihracatı gerçekleştirdi. Oysa coğrafi işaret alanındaki potansiyelimizi layıkıyla değerlendirebilsek bu ihracatı aynı miktar ile daha yüksek bir değere çıkarmak mümkün olabilir. Coğrafi işaretlerin bir kalkınma aracı olduğu, ekonomik ve sosyal katma değer yaratma potansiyellerini harekete geçirmemiz gerektiğini unutmamalıyız. Ancak iş coğrafi işaretli ürün sayısını artırmak ve doğru tanıtıp pazarlamakla da bitmiyor. Önümüzde iklim krizi, toprak ve su kaynaklarının çeşitli nedenlerle tahribata uğraması gibi riskler varken coğrafi işaretli ürünlerin sürdürülebilirliğini de sağlamamız şart. Bunun için de ürünü eşsiz kılan havamızı, toprağımızı, suyumuzu ve insanımızın emeğini korumamamız gerekiyor.”

2002’DE BAŞLADI

İzmir Ticaret Borsası’nin coğrafi işaret tescil çalışmalarına 2002 yılında start verdiğini hatırlatan Kestelli, “Bölgenin geleneksel ürünleri olarak adlandırılan, bölge ve ülke ekonomisi için önem taşıyan, kalitesiyle yurt içi ve yurt dışında haklı üne sahip pamuk, çekirdeksiz sultaniye üzümü ve kurutmalık sarılop çeşit incirin coğrafi işaret tescil başvuru süreçlerini başlattı. Bu ürünlerden pamuk Ege Bölgesinin birçok ilinde, incir Aydın ve İzmir ilinde, üzüm ise Manisa, İzmir ve Denizli’de üretildiği için tescil isimlerinin bölgenin ismi olan “Ege” ibaresi ile; “Ege Pamuğu”, “Ege Sultani Üzümü” ve “Ege İnciri” şeklinde yapılmasını sağladı. Bu üç üründen sonra, erkenci özelliği ve kendine has lezzetiyle ön plana çıkan Sakız Enginarı için “Urla Sakız Enginarı” ismiyle coğrafi işaret tescili gerçekleştirildi” bilgisini verdi.

Coğrafi işaret nedir?

COĞRAFİ işaret, belirgin bir niteliği, ünü veya diğer özellikleri yönünden kökeninin bulunduğu yer ile özdeşleşmiş ürünleri gösteren işarettir. Bu ürünler tekil, eşsiz ve kaliteli ürünlerdir. Bilinirliğe ve şöhrete sahiplerdir. Bu nedenle de yasal düzenlemelerle koruma altına alınmışlardır. Koruma aracı ise coğrafi işaret tescilidir. Ülkemizde coğrafi işaret alan ürünlere bir kaç örnek vermek gerekirse; Ege Pamuğu, Ege İnciri, Urla Sakız Enginarı, Salihli Kirazı, Odun Köfte ve Kula Leblesi şeklinde sıralanabilir.