İhmal var sahibi yok

SİİRT Alkumru Barajı’ndaki faciada 5 kişinin boğulması birinin ise kaybolması üzerine olayın sorumlularıyla ilgili tartışma sürüyor. Piknik amacıyla Botan Çayı’na giren vatandaşların bu şekilde hayatını kaybetmesi aslında olayda birçok ihmalin olduğunu gösteriyor. Uyarı levhalarıyla yasak bölge ilan edilmesine rağmen halkın baraj etrafında piknik yapması, ihmaller zincirinin başlangıcı olarak yorumlanıyor. Çok uzun süredir vatandaşların bölgede piknik yapmasının engellenmemesi de ihmaller zincirinin bir diğer halkasını oluşturuyor. Piknik bölgesinde yeterince tedbir almamak ve sadece erken uyarı sistemiyle kazanın engelleneceğini düşünen kamu kuruluşları da yeteri kadar önlem almadığı için eleştiriliyor. Pazar günü piknikçilerin en yoğun olduğu saatte tüm kurallara uyduğunu söyleyerek dere yatağına su bırakan şirket de suçlamaların odağında.

Aslında piknikçinin sudan çıkartılmasındaki ihmaller tartışılırken, esasında piknikçinin oraya gitmesinin engellenmesinde eksik kalındığı anlaşılıyor. Kamulaştırma alanının bile dışında olduğu belirtilen bir alanda şirketin piknik yapanları bölgeden uzaklaştırmasının mümkün olmadığı düşünüldüğünde burada görev kolluk kuvvetlerine düşüyor. Ancak bu konuda yetersiz kalındığı da anlaşılıyor. Dün yapılan açıklamalardan özellikle piknik yapılan alanın ‘yasak bölge’ olması nedeniyle Jandarma’nın bundan sonra güvenlik önlemlerini ve bölgede yer alacak kolluk kuvveti sayısını arttırması bekleniyor. Uyarı levhaları alanlarda piknik yapılmasının önüne geçememesi nedeniyle yeni tedbirlerle girişlerin engellenmesi planlanıyor. DSİ’nin bağlı olduğu Orman ve Su İşleri Bakanlığı’ndan konuyla ilgili olarak Hürriyet’e şu bilgi verildi:

TAŞKIN UYARI SİSTEMİ VAR

“Alkumru ve Kirazlık Baraj projeleri EPDK’nın üretim lisansı verdiği ve özel firma tarafından inşa edilerek işletmeye açılan tesisler. Olay yeri Alkumru’ya 16-18 kilometre, Kirazlık’a 10-12 kilometre mesafede ve Botan Çayı üzerinde. Türkiye’de her baraj yapımında bölgenin durumuna göre önlemler alınıyor. Alkumru yapımında da can ve mal kaybına neden olacak vakaları önlemek için Siirt Taşkın Koordinasyon Kurulu’nun 1 Mart 2012’de yaptığı toplantıda ‘Alkumru Barajına taşkın uyarı sisteminin monte edilmesine ve sisteminin sorumlu firma tarafından işletilmesinin sağlanmasına, barajdan yapılacak su tahliyesi öncesinde valilik makamının ve ilgili kurumların bilgilendirilmesine’ yönelik karar alınmıştı.

SİSTEM TÜRKİYE’DE İLK

Bu kapsamda, firma tarafından Botan HES Regülatöründe, Biloris Kaplıcasında ve Jandarma güvenlik noktası olmak üzere toplam üç noktada erken uyarı sistemi kurularak, işletmeye hazır hale getirildi. Bu sistem hem sesli hem de aydınlatmalı siren şeklinde çay yakınında bulunan vatandaşları suya girmemeleri veya suda iseler çıkmaları için, su o noktaya ulaşmadan yarım saat önce uyarıyor. Sistem Türkiye’de ilk kez bu barajda hayata geçirildi. Sistem devreye girdiğinde kurul üyelerine SMS ile bilgi veriliyor. Sistem olayın olduğu gün de çalıştırıldı. Ayrıca 30 adet uyarı levhası da bulunuyor.”

LİMAK: Prosedürü uyguladık

LİMAK Şirketler Grubu’ndan yapılan açıklamada, olay günü TEİAŞ’tan gelen talimat doğrultusunda olağan günlük prosedürü içersinde üretime geçildiği belirtilerek, bir taşkın, baraj kapağı arızası, kapakların açılması ya da suların barajdan taşması gibi bir durum olmadığı belirtildi. Açıklamada şöyle denildi: “Bir santralde üretim sırasında baraj gölünden alınan su, türbinlerden geçtikten sonra dere yatağına deşarj edilir. Su, kapaklar açılarak değil türbinlerden kontrollü olarak verilir. Enerji üretimi amacıyla türbinlerden bırakılan su miktarı, ilgili resmi kurumların onayladığı miktarın üzerine kesinlikle çıkmamaktadır. Baraj kapakları ise sadece gerekirse feyezan döneminde (nisan-mayıs) açılan ve fazla suyun savaklandığı deşarj kanalıdır. Bu kapaklar enerji üretiminde kesinlikle kullanılmamaktadır. Olay günü, santralde, olağan günlük çalışma prosedürü içerisinde üretime geçilmiş olup; herhangi bir taşkın, kapak arızası, suların taşması söz konusu değildir.” Açıklamada, “Ayrıca erken uyarı sistemi vardır. Her üç erken uyarı sistemi mahallinden değil; santralden gönderilen SMS mesajıyla otomatik çalıştırılmaktadır. Uyarı sistemi suyun ilgili noktaya gelmesinden 15 dakika öncesinden çalıştırılmakta ve uyarı hem ışıklı hem de sesli (siren) olarak yapılmaktadır. Ayrıca, bölgede nehir yatağına girmenin tehlikeli ve yasak olduğuna ilişkin birçok uyarı levhası bulunmaktadır. Hal böyleyken, yaşanan olaydan etkilenen vatandaşlarımızın girilmesi yasak olan bölgede bulundukları anlaşılmış; prosedürlerimiz gereği siren ve anonslarla da uyarılar yapılmasına rağmen maalesef bu çok üzücü durum meydana gelmiştir” denildi.

3 kapak iddiası

ALKUMRU’DA yaşanan olayda Limak Şirketler Grubu, günlük prosedür gereği üretime geçtiklerini, herhangi bir taşkın, baraj kapağı arızası olmadığını açıklarken, İnşaat Mühehdisleri Odası, 3 dip savak kapağının da açılmış olabileceği iddiasında bulundu. İnşaat Mühendisleri Odası Başkanı Nevzat Ersan, Diyarbakır Şube Odası Başkanı’nın dün olay yerinde inceleme yaptığını belirterek, “İlk izlenim dip savak kapaklarının 3’ünün de açılmış olabileceği yönünde. Eğer 1 tanesi açılsaydı vatandaş görüp kaçma şansı olurdu” dedi. HES’lerde üretimin günlük olarak belirlendiği ve TEİAŞ’a, valiliğe bilgi verildiği belirtildi. Konuya yakın bir yetkili, üretim yapılmadan bir gün önce kabul yapıldığını belirterek, bazen de santrallerin TEİAŞ’ın ihalesine girdiğini ve en iyi teklifi vermeleri halinde üretim yaptıklarını söyledi. Yetkili, Alkumru barajında cumartesi günü de üretim yapıldığını yerlerin ıslak olduğunu, olay günü 2 ünitenin çalıştırıldığını söyledi. EMO Enerji Birimi Koordinatörü Olgun Sakarya, kurulu gücü yüksek bir baraj olduğunu belirterek, birden suyun dolmasının kolay rastlanır durum olmadığını söyledi. HESİAD Başkanı ve Ayen Enerji Genel Müdürü Fahrettin Arman, suların bırakılmadan, hangi saatlerde üretim yapılacağının yerel yönetimlere haber verilmesi gerektiğini söyledi.