İçki ve sigarada yeni dönem

Tütün ve Alkol Piyasası Kurumunun (TAPDK) Resmi Gazete'nin bugünkü sayısında yayımlanan “Tütün Mamulleri ve Alkollü İçkilerin Satışı ve Sunumuna İlişkin Usul ve Esaslar Hakkındaki Yönetmeliği” ile alkollü içkilerde satış, reklam, sponsorluk ve promosyon uygulamaları, denetim ve yaptırımlar yeniden düzenlendi.

Yönetmeliğe göre tütün mamulleri, dışarıdan görünmeyen ayrı bir bölmede, 18 yaşından küçüklerin doğrudan ulaşamaması için tedbir alınmak suretiyle satılabilecek. Akaryakıt istasyonlarının mağaza ve lokantalarında hacmen yüzde 5 alkolden fazla alkol içeren içkiler, süpermarket, büfe ve bakkallarda da hacmi 20 cl ve altındaki içkiler satılamayacak.

Yönetmelik ile getirilen düzenlemeler şöyle:

-Tütün mamulleri ve alkollü içkilerin toptan ve perakende satışı ile açık alkollü içki satışı faaliyetlerinde bulunacak kişiler, perakende satış belgesi almak zorunda olacak. İşyerlerine, diğer kamu kurum ve kuruluşları ile ilgili meslek kuruluşları tarafından özel mevzuatına göre verilen izinler, Yönetmelik hükümlerine göre satış belgesi alma mükellefiyetini ortadan kaldırmayacak.

-Yönetmelik kapsamındaki faaliyetler için fiziki bir işyerinin mevcudiyeti aranacak. Satış belgesinde belirtilen adres dışında satış veya sunum yapılamayacak. Alkollü içkilerin bilgi toplum hizmetleri vasıtasıyla ya da posta ve benzeri dağıtım hizmetleri yoluyla satışı, ancak satış belgesini haiz işyerlerinde yapılabilecek.

- İşyerlerinde tütün mamulleri ve alkollü içkilerin satıldığı otomatik satış makineleri bulundurulamayacak. Tütün mamulleri ve alkollü içkiler, her nevi oyun makineleri ile veya farklı yöntemlerde oyun ve bahse konu edilemeyecek.

- İşyerlerinde, 18 yaşını doldurmamış kişilere tütün mamulleri ve alkollü içkiler satılamayacak ve sunulamayacak. Yaş konusunda tereddüde düşülmesi halinde satıcı, talepte bulunan tüketiciden kimlik belgesi isteyecek ve 18 yaşından büyük olduğu bilgisine ulaştığında satış veya sunum yapabilecek.

SATIŞ FAALİYETİNE İLİŞKİN ESASLAR

Toptan satışlar: Tütün mamulü ve alkollü içki üreticileri ile ithalatçılar, Kurumdan üretim, ithalat ve dağıtım faaliyetleri için almış oldukları belgeleri istinaden, toptan satıcılara ürünlerinin satışını ayrı bir toptan satış belgesi almalarına gerek bulunmaksızın yapabilecek. Bu kişilerin doğrudan açık alkollü içki satıcılarına veya perakende satıcılara satış yapmak istemeleri durumunda toptan satış belgesi almaları zorunlu olacak. Ürün alım-satımı yapılan her bir yer için de ayrı satış belgesi alınacak.Toptan satıcılar, belge almamış kişilerden ürün alamayacak. Nargile içim yerlerine yönelik yapılan nargilelik tütün mamulü satışı hariç, geçerli satış belgesi olmayanlara da ürün satamayacak.

-Perakende satış faaliyetleri: Perakende satıcılar, satış belgesi almamış kişilerden ürün alamayacak. Bakkkal, market, süpermarket, hipermarket, kuruyemişçi, büfe olanlar ile münhasıran tütün mamulü veya alkollü içki satışı yapan kişiler, perakende satış belgesi talebinde bulunabilecek.

-TÜTÜN MAMULÜ SATILAMAYACAK YER VE YÖNTEMLER-

-Sağlık, eğitim ve öğretim, kültür ve spor hizmeti veriler yerlerde tütün mamulleri satılamayacak.Bilgi toplumu hizmetleri vasıtasıyla ya da posta ve benzeri dağıtım hizmetleri yoluyla tütün mamulü satışı ve teslimi yapılamayacak.

-Açık alkollü içki satış belgesi bulunmayan perakende satış yapılan işyerlerinde, açık alkollü içki tüketilemeyecek ve sunumu yapılamayacak.

-Belediye mücavir alanları ve konaklara yerleri hariç olmak üzere otoyol ve devlet karayollarında bulunan yapı ve tesislerde alkollü içki satılamayacak.

-Öğrenci yurtları, spor kulüpleri, her türlü öğretim ve eğitim kurumları, kahvehane, kıraathane, pastane, bezik ve briç salonlarında alkollü içki satışı yapılamayacak. Akaryakıt istasyonlarının mağaza ve lokantalarında ise hacmen yüzde 5 alkolden fazla alkol içeren alkollü içkiler satılamayacak.

İNTERNETTEN SATIŞ

-Alkollü içkilerin bilgi toplum hizmetleri vasıtasıyla ya da posta ve benzeri dağıtım hizmetleri (elektronik ticaret) yoluyla satışı: Bu konuda faaliyette bulunmak isteyen gerçek ve tüzel kişiler, faaliyet konusuna uygun perakende satış belgesi almak ve buna ilişkin esaslara uymak zorunda olacak.

Alkollü içkiler, televizyon, kablolu yayın, radyo ve kamu yayın araçlarıyla satılamayacak.

Öğrenci yurtlarına, spor kulüplerine, her türlü öğretim ve eğitim kurumuna, kahvehanelere, kıraathanelere, pastanelere, bezik ve briç salonlarına, bilgi toplum hizmetleri ya da posta ve benzeri dağıtım hizmetleri yoluyla alkollü içki satışı ve teslimi yapılamayacak.

Satış belgesi üzerinde yer alan internet adresi dışında başka bir internet adresinden de satış olmayacak. Farklı internet sitelerinden, alkollü içkilerin satışı için tahsis edilen internet sayfasına doğrudan bağlantı sağlanamayacak. İnternet üzerinden yapılan perakende satışlarda, bedel, ancak kredi kartı veya havale işlemi yoluyla tahsil edilebilecek.

SATIŞ BELGELERİNE İLİŞKİN ESASLAR

-Satış belgelerinin düzenlenmesi: Dernek ve birlik lokallerinde açık alkollü içki satışı yapmak isteyenlerden, mülki amirlikten alınmış izin belgesi aranacak.

Alkollü içki sektörünün faaliyetine yönelik fuar, festival ve şenlik gibi geçici etkinlikler süresince kurulacak standlarda alkollü içki satış veya sunumunun yapılması amacıyla, etkinlik süresince geçerli olmak ve yönetmelikte belirlenen esaslara uygun şekilde faaliyet gerçekleştirmek koşuluyla, TAPDK'dan izin veren bir yazı talep edilecek. Buna ilişkin başvuruda, başvuru sahibi veya etkinliği organize eden gerçek veya tüzel kişi tarafından ilgili mahalde yetkili bulunan belediye veya il özel idareleri ya da mülki amirlikten alınmış alkollü içki satışına ilişkin izin belgesi istenecek.

-Satış belgelerinin alındığı veya süre uzatım işleminin yapıldığı tarihe bakılmaksızın faaliyetine devam etmek isteyen satıcılar, takip eden yılın Ocak ayı başından Mart ayı sonuna kadar süre uzatım işlemini yaptıracak.

TÜTÜN MAMULLERİNİN SATIŞI, SUNUMU VE REKLAM

-Ürün temini ve ürün bulundurma: Perakenda satıcılar, işyerlerinde bulunduracakları tütün mamulleri ve tüketici seçeneklerini azaltacak veya tercihleri etkilemeye dönük piyasa istikrarını bozucu nitelikte uygulamalarda bulunamayacak. Perakende satıcılarla yapılacak anlaşmalarda, herhangi bir firmanın ürünleri lehine münhasır uygulama getiren veya üstünlük sağlayan, diğer firmalar aleyhine kısıtlayıcı ve zorlaştırıcı koşullar yer alamayacak.

-Tütün mamulleri, işyerinin dışarıdan görünmeyen ayrı bir bölümünde, 18 yaşını doldurmamış kişilerin doğrudan ulaşamaması için tedbir alınmak suretiyle, çalışanların gözetim ve denetimi altında bulundurulup, satılabilecek. Satış üniteleri ya da alanları, dışarıdan görünmeyi hedefleyen şekilde dizayn edilemeyecek.

Herhangi bir satış ünitesinin bulunmadığı ya da sığamayacağı kadar küçük alanlarda satış yapan perakende satıcılar, tütün mamullerini görünür, yüzü şeffaf olmayan dolaplarda bulunduracak.

Büfeler hariç, tütün mamulleri, çocuklara yönelik materyaller, çocuk dergileri, kitap ve yayınları ile çocuk kıyafetleri, kırtasiye, oyuncaklar ile cips, çikolata, şekerleme benzeri çoğunlukla çocuklar tarafından tüketilen ürünlerle bitişik alanlarda satışa arz edilemeyecek.

-Fiyat bildirimleri: Perakende satıcılarca satışa arz edilen her bir markanın bulunduğu rafın altına gelecek şekilde, beyaz zemin üzerine en fazla 10 punto büyüklüğünde siyah renkli harf ve rakamlarla güncel fiyat yazılacak.

REKLAM, SPONSORLUK VE PROMOSYON UYGULAMALARI

-Tütün ürünlerinin ve üretici firmaların isim, marka veya alametleri kullanılarak reklam ve tanıtım yapılamayacak. Üretim ve pazarlamacı firmalar, hiçbir etkinliğe isimlerini, amblemlerini ya da ürün markalarını ve işaretlerini kullanarak destek olamaz.

-Herhangi bir tütün mamulünün alınması koşuluna bağlı kampanya ve promosyon düzenlenemez, eşantiyon, hediye, yardım, piyango gibi uygulamalar yapılamaz.

-Perakende satıcılara ve tüketicilere yönelik bağlı satış uygulanamaz. Tüketiciyle yüz yüze aktif satış yöntemiyle elden satış ve dağıtım yapılamaz.

ALKOLLÜ İÇKİLERİN SATIŞI VE SUNUMU

-Alkollü içkilerin kullanımını ve satışını özendirici veya teşvik edici kampanya, promosyon, reklam ve tanıtım yapılamaz.

-İşyerlerinde fiyatların bildirimi, alkollü içkilerin satışına tahsis edilmiş bölümlerde yer alması ve rakam ile yazıların 50 puntoyu aşmaması şartıyla yapılabilecek. Fiyat baskılı ambalajlar ile fiyat bildiriminde bulunulabilecek.

-Alkollü içki perakende satıcıları, tüketici talebine konu alkollü içkileri, piyasa koşullarını ve talepleri dikkate alarak, tüketicilerin seçeneklerini azaltmayacak nicelikte, aynı kategorideki birden fazla firmanın ürünleri arasından tercih imkanı sunabileceği çeşitlilikte işyerlerinde bulunduracak. Alkollü içkilerin tamamının işyerinde bulundurulması ise zorunlu olmayacak.

-Vergisiz satış mağazaları, münhasır alkollü içki satış yerleri, liman, hava limanı, hava meydanlarında bulunan perakende satıcılar haricinde, hacmi 20 cl ve altında bulunan ambalajlardaki alkollü içkiler, işyeri açma ve çalışma ruhsatında belirtilen faaliyet konusu bakkal, market, süpermarket, hipermarket, kuruyemişçi, büfe olan işyerlerinde bulundurulamayacak ve satılamayacak.

-Alkollü içkiler, sadece bu ürünlerin satışına tahsis edilmiş alanda bulunan satış ünitelerinde sergilenecek. Büfeler hariç, alkollü içkiler, çoçuklara yönelik her türlü materyallere bitişik alanda satışa arz edilemeyecek.

SPOR KULÜBÜ İSMİ OLMAYACAK

-Her çeşit alkollü içkinin televizyon, kablolu yayın, radyo ve kamu yayın araçlarıyla reklamının yapılması yasak olacak. Çocukları ve gençleri hedef alarak ve sportif faaliyetler ile bağlantı kurulmak suretiyle reklam yapılamayacak.

-Alkollü içkiler bedelsiz, hediye, yardım, eşantiyon veya promosyon olarak dağıtılamayacak.

-Alkollü içki satışı, ambalajı, sunumu ve tanıtımlarında, din, ırk, bayrak, siyasi parti, teşekkül, dernek ve vakıflar ile spor kulüpleri ve takımlarının amblem, flama, sembol ve diğer alametleri ile spor içerikli ifade, şekil ve semboller kullanılamayacak.

-Alkollü içki markaları ile spor içerikli her türlü faaliyet, hizmet ve organizasyonlar ve şirket şeklindeki yapılanmalar da dahil olmak üzere, spor kulüpleri ile takımlarının isim ve tanıtımlarında alkollü içki markalarını çağrıştıran isim, logo, amblem ve işaretler kullanılamayacak.
Yönetmeliğe eklenen bir geçici madde ile bu hususlara ilişkin aykırılıklar, bugünden itibaren 1 yıl içerisinde giderilecek.

-Alkollü içki reklamlarında, bireysel ya da toplumsal nitelikli özel olaylara vurgu yapılarak, alkollü içki içmeyi özel olayların bir parçası olarak ilişkilendiren içerik kullanılamayacak.

-Çocukları ve gençleri hedef alan veya bu kişilerin ilgi alanına giren etkinlikler ile bu nevi etkinliklerin tanıtımında ve etkinliğin gerçekleştirileceği mekanlarda, alkollü içki markaları ya da markaları çağrıştıracak unsurlar kullanılamayacak.

-Alkollü içki reklamlarında hedef kitle olarak gençler ve çocuklar seçilemeyecek. Gençler, çocuklar ile genç ya da çocuk olmadığı halde böyle bir imaj veren veya verdiren kimseler, alkollü içki reklamlarında kullanılamayacak.

-Alkollü içki reklamlarında, alkol tüketiminin sportif başarıları artırdığı vurgulanamayacak. Çocuklara ve gençlere yönelik hazırlanan sayfa, ek, program, bölümler ile spor sayfalarında ve yayınların ilk ve son kapak ile sayfalarında alkollü içki reklamları yer alamayacak.

-Alkollü içki reklamlarında herhangi bir alanda özel başarıya sahip veya kamuoyunun güvenini kazanmış ya da yardım kuruluşları ile işbirliği içinde olan veya çocuk ve gençler yararına faaliyette bulunan, medyada isim yapması gibi nedenlerle çocuk ve gençler için örnek teşkil eden ya da edebilecek herhangi bir kişi, karakter veya grup yer alamayacak.

DENETİM VE YAPTIRIMLAR

-Yönetmelik ihlalleri halinde ilgili mevzuat hükümleri uyarınca adli mercilere suç duyurusunda bulunulacak ve idari müeyyideler uygulanacak.
Belgelerde yer alan şartlara aykırı bir durumun tespiti halinde, ilgili gerçek ve tüzel kişiler yazılı olarak uyarılacak ve kendilerine süre verilecek. Bu süre içinde de aykırılığın giderilmemesi halinde satış belgeleri iptal edilecek.

-Kaçakçılıkla Mücadele Kanununa aykırılıktan dolayı yargılanması devam edenler ile mahkum olanlara veya kanunlara aykırılıktan dolayı yargılanması devam edenler ile mahkum olanlara ya da 2 defadan fazla ön ödemede bulunması nedeniyle haklarında kamu davası açılmamış ya da düşmüş olanlara satış, dağıtım ve uygunluk belgesi verilmeyecek. Verilen belgeler de iptal edilecek.

-Yönetmelik öncesi verilmiş olan ve geçerliliği bulunan satış belgelerinin geçerlik süreleri ve 2011 yılı süre uzatım işlemlerine ilişkin usul ve esaslar daha sonra Kurul Kararı ile belirlenecek. Daha önce satış belgesi almış olan kişilerin faaliyetine veya işyerine ilişkin mevcut durumlarının Yönetmelik hükümlerine aykırılık içermesi halinde de bu aykırılık, 6 ay içerisinde giderilecek.

Yönetmelikte yer alan bir geçici madde uyarınca da, nihai tüketicinin kullanımına yönelik ambalajlı genel amaçlı etil alkol ve evsel kullanım alkolü, bu ürünlerin satışına ilişkin müstakil bir düzenleme yapılana kadar, toptan alkollü içki satış belgesi ve perakende alkollü içki satış belgesi bulunan kişilerce satılabilecek.

Yönetmeliğin satış belgelerine ilişkin esasları düzenleyen 12'nci maddesi dışındaki maddeleri bugün yürürlüğe girdi. Satış belgeleriyle ilgili maddenin ise 90 gün sonra yürürlüğe girmesi öngörüldü.