Hırsız efendi vergi de topluyor

Geçenlerde, üniversite yıllarından tanıdığım, mezuniyetten sonra ticarete atılan ve şu an beyaz eşya ticareti ile uğraşan bir arkadaşımdan telefon geldi. Arkadaşım heyecanla, “Ya, bizim şubeye hırsız girmiş, ne var ne yoksa yükleyip götürmüşler. Polis çağırdım; tutanak, parmak izi, canım sıkıldı. Neyse ki sigortam var. Ama beni asıl yıkan muhasebecim oldu. Bana bunun bir de vergisini ödemem gerektiğini söyledi. Nedir bu durum?” Ben de üzülerek bunun doğru olduğunu, mevzuatımız uyarınca çalınan mallar için vergi ve özellikle de katma değer vergisi ödenmesi gerekebileceğini söyledim. Ama polis çağırmak ve tutanak tutturmakla da iyi ettiğini, bu sayede ödeyeceği verginin bir nebze olsun azalabileceğini de ekledim.KATMA DEĞER VERGİSİ NEDEN ÖDENİYOR?Gerçekten de; Katma Değer Vergisi Kanunu uyarınca, çalınma ve kaybolma gibi şekillerde zayi olan mallara ait katma değer vergisi, vergiye tabi işlemler üzerinden hesaplanan katma değer vergisinden indirilemiyor. Katma Değer Vergisinin genel prensibinde vergi indirimi, mal ve hizmetlerin alınışında ödenen katma değer vergisinin, mal satışında veya hizmetin ifasında tahsil edilen katma değer vergisinden mahsup işlemidir. Bu prensiple, mal veya hizmetin satışıyla yaratılan “katma değer” vergilendirilmiş olmaktadır.  Zayi olan mallarda satış söz konusu olmadığından yaratılan bir değerden söz edilemeyeceği için alışlara ilişkin verginin diğer mal satışlarında hesaplanan katma değer vergisinden indirilmesi mümkün bulunmuyor.Bu nedenle, çalınan mallarla ilgili olarak daha önce yüklenilerek indirim konusu yapılan katma değer vergisinin, malların çalındığı vergilendirme döneminde “hesaplanan KDV” olarak beyan edilmesi gerekiyor. İşte, ödenmesi gereken katma değer vergisinin nedeni bu. Ancak, bu şekilde beyan edilen katma değer vergisinin gelir ya da kurumlar vergisi matrahının belirlenmesinde gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alınması da mümkün bulunuyor.�ÇALINAN MAL BEDELLERİ ZARAR YAZILABİLİYOR MU?Vergi kanunlarımızda çalınan ya da kaybolan mal bedellerinin zarar olarak yazılacağına dair herhangi bir hüküm bulunmuyor. Vergi hukukumuz açısından sermayenin herhangi bir unsurunda meydana gelen değer kayıplarının düşük bedelle değerlendirilmesi veya gider hesaplarına intikal ettirilmesi, esas olarak ticari veya zirai faaliyetlerin normal bir şekilde işleyişinden veya tabii afetler yüzünden değer kaybına uğramasından doğmuş olması şartlarına bağlanmıştır.Bu nedenle, çalınan ya da kaybolan mal bedellerinin kanunen kabul edilecek bir indirim kalemi olarak dikkate alınamamaktadır. Söz konusu mal bedelleri kanunen kabul edilmeyen bir gider kalemi olarak dikkate alınacak ve muhasebeleştirilecektir.Çalınan malların; hırsızlık olayı polis kayıtları ya da benzeri belgeler ile kanıtlanabiliyorsa maliyet bedeli üzerinden, kanıtlanamaması halinde ise emsal satış bedeli üzerinden kanunen kabul edilmeyen gider olarak kaydedilmesi ve katma değer vergisinin bu bedeller üzerinden hesaplanması gerektiği yönünde görüş ve kararlar da mevcut bulunuyor.Bunun yanı sıra, çalınan mallar için sigortadan bir tazminat alınmışsa, tazminat bedelinin çalınan malın kayıtlı bedelinden fazla olan kısmı kurum kazancına eklenerek vergilendirilecektir.PEKİ MALLAR YANARSANeyse, arkadaşıma dönelim. Bunu duyan arkadaşımın üzüntüsü doğal olarak bir kat daha arttı. “Peki ya, benim mallar yanmış olsaydı, yine vergi ödeyecek miydim?” diye soracak oldu. Ben de, yanan mallar için takdir komisyonu kararına göre karşılık ayırmak suretiyle gider yazabilmenin mümkün olduğunu, ancak KDV indiriminin aynen çalınan ya da kaybolan mallardaki gibi kabul edilemez olduğunu söyledim. Nitekim, Katma Değer Vergisi Kanunu uyarınca, sadece Maliye Bakanlığı’nın yangın sebebiyle mücbir sebep ilan ettiği yerlerde meydana gelen yangın sonucu zayi olan mallara ait katma değer vergisinin indirimi kabul edilebilmektedir.Arkadaşımın kendine has bir şivesi vardır. Zaten üniversite döneminde de kendine has kelime kalıplarını dilimize pelesenk etmiştir. Burada da yapacağını yaptı ve son sözü karşısında kelimenin tam anlamıyla güldük ağlanacak halimize. Aynen söylediği gibi yazıyorum:“Yahu bu hırsız efendi çaldığı yetmiyormuş gibi bir de vergi topluyor zahar.”

GELENEKSEL SALI TOPLANTILARIGelirler Kontrolörleri Derneği’nin her yıl geleneksel olarak düzenlemekte olduğu Salı toplantıları bu yıl da Mart ayı ile birlikte yeniden başlıyor. İlk konu “TTK'daki Değişikliklerin Muhasebe Uygulamalarına ve Vergilendirmeye Etkileri”. Tüm Vergi Sorunları Dergisi aboneleri konferansa davetlidir. Geniş bilgi www.vergisorunlari.com.tr internet adresinden edinilebilir.