Her ‘arama’nın bir bedeli var

Google’ın internet arama motorunda haber kaynaklarının kısa özetlerine yer vermesi ve yönlendirmeler yapması medya kuruluşları ile teknoloji devi arasında uzun süredir devam eden tartışmalara sebep oluyordu. İlk olarak İspanya hükümeti, 2014 yılında Google ve Facebook’un ülkedeki medya kuruluşlarına toplu bir telif ücreti ödemesini zorunlu kılan mevzuatı onayladı. 2019 yılında ise Avrupa Birliği (AB) yeni telif hakkı yasasını çıkararak, Google gibi arama motorlarının haber içeriğine bağlantı vermesi ve önizlemeler kullanması durumunda, yayıncılara telif hakkı doğduğunu güvence altına aldı. Bu kararın ardından harekete geçen Google, geçtiğimiz hafta yaptığı açıklamada, Almanya, Macaristan, Fransa, Avusturya, Hollanda ve İrlanda gibi haber kuruluşlarıyla lisans anlaşmaları imzaladığını duyurdu ve yeni kuruluşlarla da görüşmeler yaptığını bildirdi.

TÜRKİYE ADIM ATMALI

Google, şirketlere ne kadar ödendiği ve hangi medya kuruluşlarıyla anlaşma yaptığıyla bilgi vermezken, Sosyal Medya ve Dijital Güvenlik Eğitim Araştırma Merkezi (SODİMER) Başkanı Prof. Dr. Levent Eraslan’dan konuyla ilgili dikkat çeken bir açıklama geldi. Türkiye’nin de kendi dijital telif yasasını çıkarması gerektiğini belirten Eraslan, “Türkiye’de en çok kullanılan arama motoru Google. Elbette yapılan haberlerin, çalışmaların, verilen emeğin mutlaka teliflendirilmesi gerekli. Dijital telif yasası tartışmaları geçtiğimiz yıllarda ülkemizde de gündeme geldi ancak yasa halen çıkmadığı için tartışmalar devam ediyor. Düzenleyicilerin mutlaka telif yasasında çağın güncel gerekliliklerine yönelik, bir kurgu, bir güncelleme ve hatta yenileme yapması gerekir” diye konuştu.

AB MECBUR KILDI

Eraslan sözlerne şöyle devam etti: “Search (arama) kısmına ilgili konuyu yazıp tıkladığımızda gelen her şeyin bir bedeli var. Google, Avrupa Birliği Telif Hakkı Kuralları’nı kabul etti. Avrupa Birliği’nin telif hakları Google’ı buna mecbur etti. Burada bir regülasyon/düzenleme var. AB’nin telif hakkı kuralları olmasaydı, Google, içeriklere para vermek için böyle bir sisteme gitmezdi. Bizim de bunu zorunlu hale getirmemiz gerekiyor. Avustralya, Kanada da bunları yaptı. Hükümetlerin, çevrimiçi platformların içeriklerine yönelik aracı olduğunu görüyoruz. Ama bizim yasalarımız da bunları tam karşılamıyorsa, Google ödeme yapmıyor” dedi. Eraslan ayrıca, İletişim Başkanlığı, Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Basın İlan Kurumu, BTK gibi kurumların bu sürece öncülük etmesi gerektiğinin de altını çizdi.

AB’NİN TELİF YASASI NELERİ KAPSIYOR?

Avrupa Birliği tarafından 2019 yılında kabul edilen yeni telif hakkı kuralları, Google gibi arama motorlarının haber içeriğine bağlantı vermesine izin verirken, genişletilmiş çevrimiçi önizlemeler kullanıldığında yayıncılara yeni haklar sağlıyor. Böylece, Google gibi platformların doğrudan içerik sağlayıcılarla pazarlık yapmasına olanak tanıyor. 2019 yılında kabul edilen telif yasası, şu anda üye devletler tarafından kabul edilme sürecinde. Google ise AB’nin attığı adımın ardından harekete geçti bile. Şirket, medya kuruluşları için “Google ile Genişletilmiş Haber Önizleme (ENP) sözleşmesi” ismiyle bir teklif aracı oluşturdu. Google’ın haber ve yayın ortaklarından sorumlu direktörü Sulina Connal, geçtiğimiz hafta yaptığı açıklamada, “Şu ana kadar Almanya, Macaristan, Fransa, Avusturya, Hollanda ve İrlanda’da 300’den fazla yerel, lokal ve sektörel medya kuruluşuyla anlaşma imzaladık” ifadelerini kullandı.