Haziran umudu

Derviş'ten üç aşamalı kurtuluş planı

DevletBakanı Kemal Derviş'in dün açıkladığı üç aşamalı paket, Türkiye ekonomisinin haziran ayı sonunda normale dönmesini öngörüyor.

1. ADIM

Bankacılık sektörüne ilişkin tedbirler süratle alınarak mali piyasalarda belirsizlik azaltılacak ve kriz ortamından çıkılacak.

2. ADIM

Faiz ve döviz kurunun belirli bir istikrar kazanması sağlanacak, böylece ekonomik birimlere orta vadeli bir perspektif kazandırılacak.

3. ADIM

Makro ekonomik dengeler tesis edilerek ekonomide yılın ikinci yarısından itibaren istikrarlı bir büyüme ortamı sağlanacak.

Devlet Bakanı Kemal Derviş, dün işçi kesimini temsil eden üç sendika ile görüştükten sonra akşam saatlerinde de, ‘‘acil önlemler’’ olarak nitelendirdiği ekonomik krizden çıkış paketini açıkladı. Derviş'in önlemler paketi Türkiye'de haziran ayından sonra, yani üç ay içinde ekonomik göstergelerin normale döndürülmesini öngörüyor.

Derviş'in 15 sayfalık bir kitapçık olarak dağıttığı önlemler paketi, Türkiye'yi üç aşamada kriz ortamından kurtarmayı hedefliyor. Önlemler paketine göre öncelikle bankacılık sektörüne yönelik tedbirler alınacak. İkinci aşamada faiz ve dövizdeki istikrarı sağlamaya yönelik önlemler devreye girecek. Son aşamada ise makro ekonomik dengeler sağlanarak haziran ayından itibaren büyüme ortamına geçilecek.

Derviş'in ekonomik önlemler paketinde üç aşamada özetlenen temel stratejiler çerçevesinde enflasyonla mücadelenin de kararlılıkla sürdürüleceği vurgulandı. Mart ve Nisan aylarından yükselmesi beklenen aylık fiyat artışlarının uygulanacak olan sıkı maliye ve aktif para politikalarıyla ve özellikle bankacılık kesiminin daha sağlıklı bir yapıya kavuşturulmasıyla tekrar düşme eğilimine gireceği savunuldu.

Dalgalı kur sistemine geçilmesiyle turizm ve ihracat gelirlerinin artacağı, bu gelişmelerin ödemeler dengesini de olumlu yönde etkileyeceği kaydedilen önlemler metninde, şu değerlendirme yapıldı:

‘‘Ekonomik program ve yapısal reformların etkin uygulanması, doğrudan yabancı sermaye yatırımlarını artıracaktır. Bu süreci hızlandırmak için mevzuat altyapısı hızla tamamlanacaktır. Enflasyonya mücadelede önemli bir araç olan gelirler politikasının sağlıklı olarak sürdürülmesi amacıyla toplumun tüm kesimlerinin desteğinin sağlanması temel amaçtır. Bankacılık ve özelleştirme başta olmak üzere yapısal reformlardaki kararlılık sürdürülecektir’’

Derviş ilk neşteri kamu bankalarına vuruyor

Bankacılık sektörü, ekonomik programın acil olarak çözül bulması gereken en büyük sorun. Sorun tüm ekonomiyi tehdit ediyor.

Kamu bankaları gecelik piyasadan çok yüksek miktarda borçlanıyor. Sorunun çözümü için 3 kamu bankasına 13 katrilyon lira kaynak sağlanacak.

Bu bankalara ilaveten Hazine tarafından 3 katrilyon lira civarında sermaye aktarılması gerekiyor.

Kamu bankalarının görev zararları karşılığında Hazine devlet iç borçlanma senedi ihraç edecek. Görev zararları karşılığı verilen kağıtlar nakde çevrilecek. Böylece kamu bankalarının bilançoları önemli ölçüde küçülecek. Yurtdışından sağlanacak kaynaklar öncelikle bu amaçla kullanılacak.

SÜPER KAMU BANKASI

Üç kamu bankası için ortak bir yönetim kurulu oluşturulacak. Siyasi etkiden uzak yönetilecek.

Emlak Bankası, Ziraat Bankası ile birleştirilecek.

Kamu bankalarına, zarar oluşturacak görev artık verilmeyecek. Hükümetin sosyal açıdan gerekli gördüğü hallerde, yardıma gerçekten muhtaç bazı kesimlere kamu bankaları kanalıyla verilecek destek, bütçeye konulacak ödeneklerden karşılanacak.

Kamu bankalarının fazla şubeleri kapatılacak ve emekliliği hak eden personel emekli edilecek.

Banka kredileriyle ilgili özel karşılıkların tamamen vergiden düşürülmesine imkan veren kanuni düzenleme çıkarılacak.

FON BANKALARI

Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu kapsamındaki bankalarla ilgili her işlem sırasında, mudilerin ve kreditörlerin alacakları tam güvence altında olmaya devam edecek.

TMSF kapsamındaki bankaların sorunlarının ele alınarak, 2001 takvim yılı içinde çözüme kavuşturulması gerekiyor.

Ücrete, fiyata ‘ılımlı zam’ yapılacak

Hedeflenen enflasyonla uyumlu gelirler politikası uygulanacak.

Özelleştirmenin istihdam boyutu ve yoksullukla mücadele ile ilgili olarak uluslararası kuruluşlarla koordineli bir strateji yürütülecek.

İş çevreleri ve işçi temsilcileriyle yoğun diyalog kurularak ılımlı ücret ve fiyat artışları sağlanacak.

Yüksek Planlama Kurulu düzenli olarak toplanacak, Ekonomik ve Sosyal Konsey ekonomik gelişmeler hakkında düzenli olarak bilgilendirilecek ve sosyal kesim temsilcileri ile bire bir görüşmelerde bulunarak fiyat ve ücret konularında ekonomik programın hedefleri ile uyumlu hareket etmeleri sağlanacak.

Özelleştirmeye hız ‘cep’te yeni lisans

Türk Telekom'un yüzde 51'inin blok olarak, kalan hisselerinin halka arz yöntemi ve çalışanlarına satılması yoluyla tamamının özelleştirilmesine olanak sağlayacak yasal değişiklikler hızla yapılacak.

Türk Telekom Yönetim Kurulu ihale komisyonu ile yakın işbirliği içinde olacak.

Üçüncü nesil mobil telefon (UMTS) lisansının satışına ilişkin hazırlık çalışmaları yapılacak.

THY, Tekel ve Şeker fabrikaları başta olmak üzere Özelleştirme İdaresi Başkanlığı'nın mevcut portföyünde bulunan kuruluşların özelleştirilmesi hızla tamamlanacak.

Sivil Havacılık Kanunu'nda hemen değişiklik yapılarak Türk Hava Yolları iç hat uçuş fiyatlarını, ayrıca hükümet onayına gerek kalmaksızın serbestçe belirleyebilecek.

Devlet kemer sıkacak

Kaynağı olmayan harcama arttırıcı hiç bir öneri gündeme getirilmeyecek.

Özelleştirme kapsamındaki kuruluşlardan, fonlardan ve döner sermayelerden konsolide bütçe kapsamındaki kurumlara ve kitlere işçi nakli yapılmayacak.

Emekliliği gelmiş kamu işçileri her türlü kanuni hakları verilerek emekliliğe sevkedilecek.

Maliye Bakanlığı'nın uygun gördüğü ödenek kalemlerinde blokaj uygulanacak.

Vergi gecikme zammı, piyasa faiz oranları dikkate alınarak ve mükellefin vergi ödemekten kaçınmasını önleyecek düzeyde belirlenecek.

Vergi numarası uygulamasının yaygınlaştırılmasına hız verilecek.

Dövize müdahale

Dalgalı döviz kuru rejiminde nihai politika amacı fiyat istikrarı olmaya devam edecek.

Merkez Bankası kendi bilançosundan Net İç Varlıklar ve Net Uluslararası Rezervler büyüklüklerini operasyonel hedef olarak izleyecek.

Dalgalı kur rejiminde Merkez Bankası'nın döviz piyasalarına müdahaleleri döviz kurunda kısa dönemde oluşacak aşırı dalgalanmaların telafi etme yönünde olabilecek ancak döviz kurunun uzun dönem denge değerini etkileyecek boyutta olmayacak.

Merkez Bankası iç varlık genişlemesini kontrol altında tutmaya devam edecek. Orta vadede ise kısa dönem faizleri daha etkin olarak kullanabilecek ve gerekli ön koşulların oluşması ile beraber enflasyon hedeflemesine geçilebilecek.

Akaryakıta otomatik, memura enflasyon kadar zam

Enerji ve petrol sektörü başta olmak üzere ithale dayalı ürünlerin fiyatları, kurdaki değişiklikleri, artan maliyetleri ve tümüyle ekonomik gerçeklerin yansıtacak şekilde geciktirilmeden ayarlanacak.

Akaryakıttaki otomatik fiyatlandırma devam edecek, Akaryakıt Tüketim Vergisi en az hedeflenen enflasyon ölçüsünde ayarlanacak.

Kamuda çalışan memur ve sözleşmeli personelin maaşları, hedeflenen enflasyon oranını yansıtacak şekilde arttırılacak.

Dar gelirli çiftçiler ‘doğrudan gelir desteği’ sistemi ile güçlendirilecek, devlet destekleme fiyatları hedeflenen enflasyonu (TÜFE) aşmayacak biçimde arttırılacak ve kuruluşların finansman imkanları dikkate alınarak miktar kısıtlamasına gidilecek.