Hasarlı fabrikalara dikkat: Bina sağlam da olsa girmeyin

Depremlerin ardından ayakta kalan binalardan vatandaşların battaniyelerini, yataklarını hatta koltuklarını kurtarmaya çalıştığını gördük. Parası olan vinçlerle, iş makineleriyle eşyalarını binalardan çıkardı; olmayan kelle koltukta hasarlı-hasarsız demeden evine girip kurtarabildiği kadar malını kurtardı. Bu uğurda yaralananlar, can verenler oldu. Kahramanmaraş merkezli depremlerin etkilediği 440 kilometre uzunluğundaki alan, sadece 13,5 milyon nüfusu ve tarihi hafızayı değil başta tekstil olmak üzere birçok sektörde üretim üssü sayılabilecek fabrikaları da barındırıyor. Milyarlık ihracata imza atan, binlerce kişiyi istihda eden fabrikalar artık çalışmıyor. Gaziantep haricindeki dokuz kentte üretim durdu. Sanayici ilk şoku atlattıktan sonra üretime devam etmenin, şirketini ayakta tutmanın hesabını yapıyor. Tıpkı evinden yatağını kurtarmaya çalıştığı gibi fabrikada kalan mallarını çıkarmaya çalışıyor.

SAĞLAM DA OLSA GİRMEYİN

Kahramanmaraş, Adıyaman, Hatay, Osmaniye, Gaziantep, Malatya’da nasıl ki vatandaşlara “Evlere girmeyin” uyarısı yapılıyorsa sanayiciye de “Fabrikalara girmeyin, binalar riskli” deniliyor. Uzmanlara göre dünyanın en büyük depremlerinden birini yaşayan bölgede aslında sağlam bina yok. Bu nedenle yıkılmasa bile bu binalardan mal çıkarmak çok tehlikeli. Bölgede dört ila altı ay arasında süreyle binaların risk taşıdığı belirtildi. Uzmanlar fabrikaların da tıpkı konutlar gibi büyük risk taşıdığının altını çizerken dün Malatya’da meydana gelen 5.6 büyüklüğündeki depremde ibretlik bir yıkım yaşandı. Kahramanmaraş’ın ihracatında önemli payı olan şirketlerden Tutku Metal Mutfak Eşyaları’nın ağır hasarlı fabrika binası çöktü.

İBRET OLMALI

Gaziantep yolu üzerindeki 85 bin metrekarelik üretim alanına sahip, günlük 700 tencere üreten Tutku Metal Mutfak Eşyaları’nın fabrika binası 6 Şubat’taki depremde ağır hasar almıştı. İddialara göre dün fabrikaya içerideki ürünleri çıkarmak için dokuz işçi girdi. Eşyalar çıkarıldığı sırada -kimilerine göre Malatya depreminden önce- işçilerin olduğu bölüm çöktü. Bölgeye hemen giden kurtarma ekiplerine Hürriyet ulaştı. Kurtarma ekibi ilk olarak “Neden bu binaya girildi” sorusunu yöneltti. İşçiler şu yanıtı verdi: “Patron ‘İçerideki malları çıkarın yoksa işten kovulursunuz’ dedi. Bu felakette evsiz kaldık, sokakta kaldık bir de eşsiz kalmayalım diye mecburen girdik.” KADAK Onursal Başkanı Sait Kılıçsallayan ne yazık ki bu tip olaylara çok sık rastladıklarını belirterek, “Fabrikalar da çok tehlikeli. Kesinlikle girilmemesi gerekiyor” dedi. Tutku Metal’de işçiler öfkeli. Dört işçi enkazdan yaralı çıkarılırken olayın sorumlularının yargı önünde hesap vermesi ve bunun bölgedeki tüm işyeri sahiplerine ibret olması gerektiği belirtiliyor.

700 KİŞİYE İSTİHDAM SAĞLIYOR

Tutku Metal Mutfak Eşyaları AŞ, kökleri bakırcılığa dayanan 1940’tan bu yana sektörde olan bir aileye ait. 2000’de ihracata başlayan şirket, Bonera markasıyla tüm dünyaya ürünlerini gönderiyor. 2020’de kapasitesini yüzde 70 artıran şirketin Metalika adındaki ihracat firması 2020’de en büyük 1000 ihracatçı arasına girdi. 

FABRİKANIN PATRONU: KESİNLİKLE KİMSE GİRMESİN DEMİŞTİM

Tutku Metal Mutfak Eşyaları Yönetim Kurulu Başkanı Tebernüş Utlu’ya Hürriyet ulaştı. Olay sırasında iş için Konya’da bulunduğunu belirten Tebernüş Utlu, şu yorumu yaptı: “Konya’ya gitmiştim. Bir taşeron firma bulduk, fabrikanın çatı sökümünü yapıyorlardı. Ustalara ‘Çatı sökülene kadar kimse girmesin’ talimatı verdim. Çatıyı kaldıracaktık, içerideki malları öyle alacaktık. İçeriye insanları sokmuşlar. Neden erken girdiklerini ben de yarın gidince ustaya soracağım. İnanın haber alınca tansiyonum yükseldi, hastaneye gittim, şu anda da hastanedeyim. Taburcu olunca yarın Kahramanmaraş’a gideceğim. İfademi vereceğim. Ben neden öyle bir emir vereyim? Böyle bir şey yapmam mümkün değil. Ben elamanlarıma sahip çıkıyorum. Fabrika bahçesine konteynerler, yatakhaneler kurdum. Neden onların hayatlarını tehlikeye atayım?”

‘BU RİSKİ ALMAYA DEĞMEZ’

Kahramanmaraşlı sanayicilerden Arsan Tekstil’in Yönetim Kurulu Başkanı Alişan Arıkan’a fabrikaların kullanım durumunu sorduk. Şu anda kent genelinde tam bir kontrol sağlanmadığını belirten Arıkan, “Herkesin bu binalara girilemeyeceğini bilmesi lazım. Bir kişinin bile yaralanmasını göze alamayız. Sigorta firmalarına da çok iş düşüyor. Binalar yıkılacaksa yıkım işlerinin başlaması lazım. Tahminlerin ötesinde bir yıkım var. Fabrika sahibi ya da işçi aslında herkes malını kurtarmaya çalışıyor. Geride kalan malları kurtarırken iyi düşünmek gerekiyor. Bana göre o riski almamak lazım” dedi. 

‘BİNALAR 10 RAUNTLUK MAÇTAN ÇIKMIŞ’

Deprem Uzmanı Prof. Dr. Ahmet Ercan, bölgedeki konut ya da fabrika fark etmeksizin tüm yapıların en az dört ay kullanılmaması gerektiğini belirtti. Kahramanmaraş’ta çöken fabrika örneğinde olduğu gibi hasarlı ya da hasarsız tüm yapıların aslında hâlâ risk taşıdığını vurgulayan Ercan, “Çünkü 6.7’ye kadar artçı depremler yaşanacak ve yıkıcı olacak. Bu iş çocuk oyuncağı değil; dünyanın en büyük depremlerinden biri oldu. Bu ne tedbirsizlik? Fabrikalar çelik de olsa betonarme de olsa hepsi çok yorgun. 10 rauntluk maçtan çıkmış boksör yorgunluğunda binalar. Betonların içinde kırıkçıklar oluşmuş. İç kanaması olan bir insan gibi. Asla bir daha eskisi gibi olmayacaklar” diye konuştu.