Halden halka et satışı

Tuzla ve Güngören'deki kesik et merkezlerinden kasapların yanısıra tüketici de alışveriş yapabiliyor.

Günde bin ton et tüketen İstanbul'un iki et hali var. Ancak herkes bunların mezbaha olduklarını sanıyor. Biri Tuzla, diğeri Güngören'de bulunan Kesik Et Muayene ve Denetleme Merkezi, Büyükşehir Belediyesi Mezbahalar Müdürlüğü'ne bağlı. Bu hallerde vatandaş da alışveriş yapabiliyor.

Türkiye genelinde olduğu gibi İstanbul'da da et tüketiminde ilk sırayı kırmızı et alıyor. Son zamanlarda ucuz ve daha sağlıklı olduğu için beyaz etin gündeme girmesine rağmen şehirde günde yaklaşık bin ton kırmızı et tüketiliyor. Bu bin ton etin yüzde 70'ini dana, yüzde 30'unu ise kuzu ve koyun eti oluşturuyor.

Güngören ve Tuzla'da Büyükşehir Belediyesi'ne bağlı olarak faaliyet gösteren et hallerinin Türkiye'de başka bir örneği yok. Sağlıksız kesimlerin önüne geçebilmek ve doğru bir rekabet ortamı yaratmak amacıyla kuruldular. Bunun yolu da kaçak et kesimlerinin ve vergi kaçaklarının önüne geçmek.

Halk da satın alabiliyor

Güngören et hali geçtiğimiz yıl hizmete girdi. Tuzla Aydınlıkköy ise daha eski. 1996'dan bu yana hizmet veriyor. Buralarda her tür sağlık kontrolünden geçirilen etler toptan ve perakende olarak satılıyor. Üstelik piyasaya göre daha ucuza.

Güngören ve Tuzla'daki et hallerinde toptan olduğu gibi perakende satış da yapılıyor. Üstelik piyasaya göre daha ucuz. Kalabalık bir aileniz varsa siz de gidip alışveriş yapabilirsiniz.

Koyun veya dana, bir hayvan 4 parçadan oluşuyor. Buna takım deniliyor. Perakende satışlarda kiloyla değil, parça ile satış yapılıyor. Örneğin hayvanın bir budunun tamamını almak zorundasınız. Dana etinin kilosu ortalama bir milyon 650 bin liraya satılıyor.

Yüzde 35'i denetleniyor

Toplam 120 tüccarın iş yaptığı bu et hallerinden İstanbul'daki yaklaşık 2 bin kasaba et dağıtılıyor. Dev soğuk hava depoları sayesinde tüccarlar ellerinde kalan etleri bozulmadan saklayabiliyor. İstanbul'da toplam kasap sayısı ise 4 bin civarında.

Sağlıksız kesimlerin önüne geçebilmek için oluşturulan iki et hali, İstanbul'un günlük tüketimi olan bin tonun tamamının satışını ya da depolanmasını sağlayabilecek kapasiteye sahip. Ancak yine de İstanbul'da satılan etlerin ancak yüzde 30-35'i belediyenin kontrolüne giriyor.

Güngören et halinde en yoğun günler pazartesi ve cuma. Hayat sabah 4:00'te başlıyor burada. Etler muayeneden geçtikten sonra pazarlıkla satışlar başlıyor. En geç 8:00'de ise ortalıkta kimseler kalmıyor.

Esnaf, 1995'den bu yana her sektörde olduğu gibi et sektöründe de büyük bir durgunluk yaşandığını söylüyor. Dana etinin kilosu 1 milyon 600 bin lira civarında satılıyor. Esnaf da mahalle aralarındaki depoların kapatılması gerektiğini söylüyor.

Belediye'nin yanı sıra İstanbul'da bir takım et depolarından da satış yapılıyor. Belediye'nin bu depolardaki sorumluluğu ise sağlıksız koşulları ve rusum kaçaklarını engellemeye çalışmak.

Et hali yasası çıkarılsın

Kesik et denetiminin tamamiyle kontrol altına alınabilmesi için Büyükşehir Belediyesi yetkililerinden oluşan bir komisyon et hali yasasını çıkarmaya çalışıyor. Bu yıl tamamlanması düşünülen yasa çıkarsa sağlıksız ortamlarda et satan yerler tamamiyle denetlenebilecek ve canlı hayvan girişi yüzde 5'lere kadar çekilebilecek.

Canlı hayvan girişi belediyenin kontrolü dışında olduğundan iyi denetlenemiyor. Ancak son 4 yılda canlı hayvan girişi kesik ete göre azaldı. Bugün oran yüzde 70 kesik et, yüzde 30 canlı hayvan.

Kesik et hem insan ve çevre sağlığı, hem de kontrol kolaylığı nedeniyle tercih ediliyor. Çünkü kesilmiş etin kontrolü, canlı hayvana göre daha kolay.

Son zamanlarda Bulgaristan'dan otobüslerle torba ve bagajlarla kaçak et girişi de vardı. Ancak Hasan Gençdal otogar yetkilileri ve firmalar ile işbirliği yapıp kaçak et sevkiyatının önüne geçtiklerini belirtti.

Meradan sofraya yolculuk

Sofralarımızdaki et şöyle bir yolculuk izliyor.

1. Afyon, Burdur, Balıkesir ve Trakya'da hayvan üreticileri hayvanlarını tüccarlara satıyor. Bu hayvanlar bulundukları yerlerde kesiliyor.

2. Kesik et İstanbul sınırına girer girmez Büyükşehir Belediyesi Mezbahalar Müdürlüğü'nün kontrolüne girmiş oluyor. Kesik etler Tuzla ya da Güngören'deki iki et haline getiriliyor.

3. Burada Veteriner kontrolünden geçirildikten sonra damgalanıyor, satışa sunuluyor.

4. İstanbul'daki 4 bin kasap bu etleri alarak dükkanlarında satıyor. Vatandaşlar da halden doğrudan et alabiliyor.

Ama bir başka yol daha var

1. Afyon, Burdur, Balıkesir ve Trakya'da hayvan üreticileri hayvanlarını canlı olarak satıyor.

2. Canlı hayvanlar İstanbul'daki 10 entegre et kombinasına getiriliyor. Kombinalardan sadece biri belediyenin, diğerleri özel.

3. Bu kombinalarda hayvanlar kesiliyor. Özel kombinalar kendi veterinerleriyle kontrolü yapıyor. Belediye bu kombinaları denetleme yetkisine sahip değil.

4. Belediye kombinasında kesilen et yine iki halden birine geliyor. Özel kombinalar ise genellikle ellerindeki kesik eti şarküterilere ve yemek fabrikalarına doğrudan doğruya yapıyor.

SAYILARLA İSTANBUL’DA ET

Günlük et tüketimi 1000 ton

Dana eti Yüzde 70

Koyun eti Yüzde 30

Et tüccarlar 120

Et kombinası 10

Et hali 2

Kasaplar 4000

Güngören'deki Kesik Et Muayene ve Denetleme Merkezi, İstanbul'daki iki et halinden biri. Geçen yıl hizmete girdi. Diğer et hali ise, Tuzla’da Aydınlıkköy’de bulunuyor. Tuzla’daki hal 1996’da kuruldu. İkisinde de perakende satış yapılabiliyor.