Gündem ekonomi

SEÇİMLERİN ardından artık yeni hükümetin önceliği ekonomide çözüm bekleyen sorunlar olacak. Çift haneye çıkan enflasyon, cari açık, dolar kuru, faiz, mali disiplin, tarım politikaları çözüm bekleyen öncelikli sorunlar olarak ön plana çıkıyor. Ekonomi yönetiminin nasıl ve ne şekilde olacağı da önümüzdeki günlerde takip edilecek konular arasında bulunacak. İşte Türkiye ekonomisinin kısa vadeli gündemi:

ENFLASYON
Enflasyonda son dönemde hızlanan bozulma devam ediyor. Hızla artan döviz kurları ve maliyet etkisiyle mayısta tüketici enflasyonu aylık yüzde 1.61 artarken, aylık 1.45-1.59 aralığındaki beklentileri aştı ve yıllık bazda yüzde 12.15’e çıktı. Yüzde 12.15’lik rakam son 6 ayın zirvesi. Üretici enflasyonu ise mayısta yüzde 3.79 olarak gerçekleşti. Yıllık bazda da yüzde 20.16’ya yükseldi. Yıllık üretici enflasyonu, Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) yeni seride verilerini açıkladığı 2003 yılı ağustos ayından beri görülen en yüksek oran. Gelecek aylarda da, enflasyonun yüksek trendini koruması bekleniyor.

DOLAR KURU
Döviz kurlarında da hareketli günler yaşanıyor. Mayıs ayında dolar kuru tüm zamanların en yüksek en yüksek değeri olan 4.92’yi gördü. Dolar küresel piyasalardaki gelişmelerden etkileniyor. Ancak özellikle mayıs ayında Merkez Bankası’nın tavrı ve reyting şirketlerinin açıklamalarından da kur olumsuz etkilendi. Merkez Bankası, dolar kurundaki tarihi zirveden sonra peş peşe faizde artış kararı aldı, sadeleşme politikasına geçti. Tüm bu gelişmelere karşın geçen hafta dolar kuru 4.67’den kapandı.

Dolar kurundaki artış maliyetleri etkilediği için Türkiye için kritik önemde. Ayrıca reel sektörün borçluluğunu olumsuz etkiliyor. Akaryakıt fiyatları için 18 Mayıs tarihinde eşel mobil sistemine geçildi ve fiyat artışları tüketiciye artık yansıtılmıyor. Ancak dolar kuru birçok sektörde maliyetleri arttırıyor ve zam riskini beraberinde getiriyor. Reel sektörün dolar üzerinden borçluluğu içinse KOBİ’ler kanadında adımlar atıldı, büyük şirketler içinse hazırlıklar sürüyor.

FAİZ
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, uzun dönemdir faizlerin düşürülmesi yönünde açıklamalar yapıyordu. Ancak, dolar kurunda yaşanan hareketlilik nedeniyle Merkez Bankası faizleri arttırdı. Şu anda politika faizi yüzde 17.75. Yüksek faiz büyümenin önündeki engellerden birisi olarak görülüyor. Ancak faizi baskı altında tutmak da kurları olumsuz etkiliyor. Son aylarda faiz/dolar kuru sarmalı ekonominin önündeki en büyük sorun.

CARİ AÇIK
Türkiye’nin büyüdüğü dönemlerde en önemli risk cari açık. Olağan döviz giderleri ile döviz gelirleri arasındaki fark olarak cari açık nisanda 5.4 milyar dolar oldu. Yıllık bazda ise 57 milyar dolara çıktı. Cari açıktaki artış Türkiye’nin kırılganlığını arttırıyor. Bunun için öncelikli olarak yeni dönemde ele alınacak konular arasında ilk sırada yer alıyor.

MALİ DİSİPLİN
Seçim öncesi başta emeklilere verilen zam ve bazı vaatler nedeniyle yaklaşık 27-30 milyar liralık bir ek yük söz konusu. Bütçe mayıs ayında 2.7 milyar lira fazla verdi ancak geçen yıl mayısta 6.4 milyar lira fazla vermişti. Geçen yıl ilk beş ayda 11.5 milyar lira açık veren bütçe bu yıl 20.5 milyar lira açık veriyor. Haziran ayında emeklilere ilk ödeme gerçekleşti. Seçimlerden sonra bütçede mali disiplinin sağlanması gerekecek. Yeniden yapılandırma, imar barışı gibi düzenlemelerden ek gelir gelmesi bekleniyor. Bir başka önlemin de tasarruf olacağı dile getiriliyor. Piyasalar bütçedeki disiplinin nasıl sağlanacağını yakından takip edecekler.

TARIM POLİTİKALARI
Son olarak patates ve soğandaki artışla gündeme gelen tarım politikaları enflasyon açısından da kritik önem taşıyor. Gıda komitesi tarım politikalarına ilişkin çalışmalar yapıyor. Ancak ilk çözüm ithalat olarak öne çıkıyor. Yeni dönemde Gıda Komitesi’nin çalışmaları da önem taşıyacak.

YENİDEN YAPILANMA
Yeni dönemde ekonomi yönetimi de değiştirilecek. Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi kapsamında yapılan seçimler sonucunda, bakanlıkların ve bürokrasinin de yeni yapıya uyum sağlaması gerekecek. Bununla ilgili kararnamelerin çıkarılması için, mevcut hükümet yetki de almıştı. Yeni dönemde ekonomi yönetiminin kimlerden oluşacağı da piyasalar tarafından yakından takip edilecek.

ÇALIŞANLARIN DURUMU
Yıl başında yapılan düzenlemelerle kamuda çalışan taşeron kadroya alınmıştı. Ancak KİT çalışanları bu sürecin dışında tutulmuştu. Yeni dönemde bu konuyla ilgili net bir karar verilmesi gerekiyor. Ayrıca taşeron çalışma kamuda artık yasaklandığı için, kamuya yeni personel alımlarında izlenecek yolun da net bir şekilde belirlenmesi ve uygulamaya geçirilmesi gerekiyor.

KALKINMA PLANI
Türkiye’nin 2019-2023 döneminde izleyeceği yol haritasını belirleyen 11. Kalkınma Planı çalışmalarına ara verilmişti. Ancak seçim sonrası kalkınma planının da hızlı bir şekilde tamamlanması ve Meclis’e sevk edilmesi gerekiyor.