Güçlü büyüme

TÜRKİYE ekonomisi yıla iyi bir başlangıç yaptı. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre ilk çeyrekte ekonomi yüzde 7.4 büyüdü. Ekonomistlerin beklentisi yüzde 7 civarında büyümeye işaret ediyordu. Hem ilk çeyreği artışla geçiren sanayinin hem de harcamalarını hızlandıran vatandaşın etkisiyle ilk çeyrekte güçlü büyümeye ulaştık. İlk çeyrekte dış ticaret ise ithalatın güçlü artışı karşısında ekonomiyi küçültücü etki yaptı. İlk çeyrekteki iyi tablo ikinci çeyrekte sürdürülemeyecek gibi görünüyor. Ekonomistler büyümede hızlı bir yavaşlama bekliyor. Özellikle kurlardaki sert yükseliş ve sanayinin öncü verileri ile tüketici güvenindeki gerilemeler bozulmanın işaretçisi.

EN HIZLI İKİNCİ
TÜİK’in milli gelir hesabı iki yöntemle yapılıyor. Birincisi üretim, ikincisi harcamalar. Üretim bölümü sanayi, ticaret, tarım, finans gibi sektörleri içerirken, harcamalar vatandaşın, kamunun, özel sektörün harcamaları, stok değişimleri ile ithalat ve ihracat hesabından oluşuyor. TÜİK verilerine göre ilk çeyrekte döviz kurlarındaki artışın etkisi çok hissedilmediği için Türkiye ekonomisinin büyüklüğü 882.7 milyar dolar, 3.2 trilyon lira oldu. Kişi başı milli gelir de yıl sonuna göre arttı ve 10 bin 782 dolar oldu. Türkiye bu büyüme verisiyle Hindistan’ın ilk çeyrekte yakaladığı yüzde 7.7’lik büyümenin ardından dünyanın en hızlı ikinci ülkesi oldu.

VATANDAŞ 1 NUMARA
İlk çeyrekte yakalanan ekonomik büyümenin tamamı neredeyse vatandaşın tüketimindeki artıştan geldi. Geçen yılın ilk çeyreğine göre tüketimini yüzde 11 artıran vatandaşların ekonomik büyümeye katkıları 6.74 puan oldu. Yani yüzde 7.7’lük büyümede yüzde 91’lik paya sahip oldu. Devlet ise tüketimini arttırsa da önceki dönemlere göre yavaşlattı ve yüzde 3.4’lük bir yükseliş gerçekleştirdi. Devletin tüketiminin büyümeye katkısı 0.49 puan.

YATIRIMDA UMUT
Yatırımlarda geçen yılın sonunda başlayan yükseliş sürüyor. Geçen yılın ilk çeyreğine göre toplam yatırımlar yüzde 9.7 arttı ve bu büyümeye 2.76 puanlık katkı verdi. Yine inşaat yatırımları yüzde 12.3’lük artışla başı çekse de sanayide yatırımları gösteren makine teçhizat yatırımlarında da yüzde 7’lik artış yakalandı. Sürdürülebilir büyüme için makine teçhizat yatırımlarındaki artış çok önemli. Ar-Ge harcamalarını da içeren diğer aktifler kaleminde ise yüzde 1.2’lik büyüme var.

İTHALAT SIKINTISI
Türkiye’de her ay rekor kıran ihracat büyümeye istediği katkıyı veremedi. Geçen yılın ilk çeyreğine göre ihracatta artış yüzde 0.5’te kalınca büyümeye katkı sadece 0.11 puan oldu. İthalat ise hız kesmedi. Yüzde 15.6 büyüyen ithalat ekonomik büyümenin 3.69 puanını götürdü. Böylece dış ticaretteki gelişme nedeniyle Türkiye ekonomisi 3.58 puan daha az büyüdü.

HİZMETTE KATKI BÜYÜK
Üretim hesabında sanayideki güçlü büyüme etkili. İlk çeyrekte yüzde 8.8 büyüyen sanayi ekonomik büyümeye 1.87 puanlık katkı verdi. En büyük kalem ise hizmet sektörü. Hizmet sektöründe yüzde 10’luk büyümenin yarattığı katkı 2.27 puan.  İnşaattaki hız kaybı ekonomiye katkısını 0.47 puanda bıraktı. Tarım ise her ilk çeyrekte olduğu gibi yüzde 4.6’lık büyümesiyle 0.12 puanlık katkı yarattı. Kredi Garanti Fonu (KGF) rüzgarını 2018 yılına taşıyan finans sektörünün ilk çeyrek büyümesi yüzde 4.8. Bu 0.24 puanlık bir katkıya işaret ediyor.

İstihdamı da sürükleyen idari ve destek hizmet faaliyetleri yüzde 12.1’lik artışla büyümeye 0.65 puan katkı verdi. Savunma, eğitim, sağlık sektörlerini içeren kamu yönetiminde büyüme yüzde 4.6. Toplam ekonomiye katkı ise 0.50 puan. Savunma sektöründeki hem yatırım hem de harcamalardaki artış bu kalemde etkili oldu ve büyümeye katkısı da arttı.

İTHAL MALLARA BÜYÜK TALEP
VATANDAŞ tüketiminde ithal mallar ağırlıklı oldu. Özellikle otomotiv ve cep telefonunu kapsayan dayanıklı mallarda yüzde 20.3’lük artış yaşandı. Ve yine gıda hariç ithal malların ağırlıklı olduğu içki, tütün, kırtasiye, temizlik malzemeleri gibi dayanıksız tüketim mallarına yapılan harcama yüzde 26.4 arttı. Vatandaş dayanaksız tüketim mallarına 162 milyar lira harcadı. Eğitim, sağlık, otel, lokanta gibi harcamaları kapsayan hizmetlerde ise yüzde 20.8’lik bir artış var. Bu 214.4 milyar lira harcandığını gösteriyor. Giysiler, mutfak eşyaları, oyuncak gibi yine ithalatın olduğu yarı dayanıklı tüketim mallarına harcamalar da yüzde 22.5 artış gösterdi.

FITCH’DEN AÇIKLAMA
ULUSLARARASI kredi derecelendirme kuruluşu Fitch, yetkililerin yaklaşan seçimlerin ardından, ekonominin temel zayıflıklarını ele almak için harekete geçmeleri halinde Türkiye’nin kredi notunun mevcut piyasa türbülansından sağ salim çıkabileceğini açıkladı. Reuters’e özel söyleşi veren Fitch Ratings gelişmekte olan Avrupa ülke notlarından sorumlu Paul Gamble, “Kısa süreli olarak bazı gerilimleri azalttılar ancak hala para politikası üzerinde siyasi etki konusunda belirsizlik sürüyor” dedi. Gamble “Faiz artırımları bizim senaryomuz ile uyumluydu” diyerek, sadeleştirmenin “faydalı” olduğunu sözlerine ekledi.

İKİNCİ ÇEYREKTE YAVAŞLAMA
YILIN ilk çeyreği iyi geçse de ikinci çeyrekte hem sanayinin öncü verilerinde hem de tüketimin öncü verilerinde düşüş var. Bu düşüşlere bir de döviz kurlarında üst üste gelen rekorlar eklenince büyümede hız kaybı kaçınılmaz. Ekonomistler kredi büyümesinin de zayıf seyrettiğine dikkat çekerek ikinci çeyrekte yüzde 5’ler civarında bir büyüme görülebileceğini vurguluyor.