Gelir vergisinde beyan dönemi baÅŸlıyor

Hesaplanacak gelir vergisinin ikinci taksidi haziran, son taksidi de eylül ayında ödenecek.

FAÄ°ZÄ°N VERGÄ°SÄ°

Faiz gelirlerinin vergilendirilmesinde, ekonomik krizin ardından getirilen, 26 Temmuz 2001'den önce ve sonra ihraç edilmiş kağıtlar için farklı uygulama, 2002 yılı gelirleri için de geçerli olacak.

Hazine'nin 26 Temmuz 2001'den sonra ihraç ettiği TL cinsi tahvil ve bonolardan elde edilen gelirlerin 2002 için yüzde 87.4 olarak belirlenen indirim oranı ve 76 milyar 600 milyon liraya çıkarılan istisna uygulandıktan sonra kalan tutarı 6 milyar 650 milyon liradan yüksekse, beyanname verilerek vergi ödenecek.

Buna göre söz konusu tahvil ve bonolardan 2002 yılında nominal olarak 660 milyar 714 milyon lira ve altında gelir elde edenler beyanname vermeyecek, hiç vergi ödemeyecek. 26 Temmuz 2001'den önce çıkarılan TL cinsi tahvil ve bonolardan elde edilen faiz gelirlerinde ise yüzde 87.4'lik 2002 yılı indirim oranı uygulandıktan sonra kalan tutar 6 milyar 650 milyon lirayı aşmıyorsa beyanname verilmeyecek.

Böylece söz konusu tahvil ve bonolardan 52 milyar 777 milyon lira ve daha az faiz geliri elde edenler vergi ödemeyecek. Daha yüksek gelir elde edenler ise elde ettikleri gelirin yüzde 87.4'ünü indirecek. Kalan tutardan da 6 milyar 650 milyon liralık istisna düşüldükten sonraki kısım için gelir vergisi verilecek.

DÖVİZE ENDEKSLİ KAĞITLAR

Hazine'nin 26 Temmuz 2001'den sonra ihraç ettiği dövize endeksli ya da döviz cinsinden tahvil ve bonolardan geçen yıl 83 milyar 250 milyon liradan fazla gelir elde edenler beyanname vererek vergi ödeyecekler.

26 Temmuz 2001'den önce çıkarılan dövize endeksli ve döviz cinsinden devlet tahvili ve Hazine bonolarında ise 6 milyar 650 milyon liradan daha fazla gelir elde edenler beyanname verecek.

Diğer bir deyişle dövize endeksli ya da döviz cinsi kağıtlardan bu tutarların altında faiz elde edenlerden hiç vergi alınmayacak.

TİCARİ KAZANÇ, SERBEST MESLEK KAZANCI

Hazine kağıdından elde edilen 660.7 milyar liraya kadar faiz gelirinden vergi alınmazken, ticari kazanç ve serbest meslek kazançları ile ücret gelirlerinin vergi dışı tutulan kısmı ise yalnızca 360 milyon lira.Â

Gerçek usule tabi mükelleflerin beyan edecekleri gelirin 360 milyon liralık özel indirim uygulandıktan sonra kalan bölümü, artan oranlı vergi sistemi kapsamında 2002 için belirlenen vergi dilimlerine göre yüzde 20'den başlayan oranlarla vergilendirilecek.

Gelirlerin 3.8 milyar liraya kadar olan kısmı için yüzde 20, 3.8-9.5 milyar lira arası için yüzde 25, 9.5-19 milyar lira arası için yüzde 30, 19-47.5 milyar lira arası için yüzde 35, 47.5-95 milyar lira arası için yüzde 40, 95 milyar liranın üzeri için ise yüzde 45 vergi; verginin yüzde 10'u kadar da fon payı tahakkuk ettirilecek.

VERGÄ°DE ADALETSÄ°ZLÄ°K

Geçen yılki ticari ya da serbest meslek kazancı 660.7 milyar lira olan mükelleflerin martta vereceği beyanname kapsamında, özel indirimden sonra kalan tutar üzerinden, artan oranlı tarifeye göre 288.4 milyar lira gelir vergisi hesaplanacak. Fon payıyla birlikte mükellefin bu yıl üç taksitte ödeyeceği tutar 317.3 milyara ulaşacak.

Buna göre geçen yıl kamu kağıtlarından 660.7 milyar liraya kadar faiz geliri elde edenler tek kuruş ödemezken, bu tutarda ticari ya da serbest meslek kazancı olanlar bunun yüzde 48'ini bu yıl vergi ve fon olarak devlete ödeyecek.

MEVDUAT FAÄ°ZÄ°NÄ°N VERGÄ°SÄ° KAYNAKTAN

Faiz gelirlerinin vergilendirilmesinde, Hazine kağıtları ile stopaja tabi olan banka mevduatı arasında da ciddi bir adaletsizlik yaşanıyor.

Üç ay vadeli mevduat hesaplarından elde edilen faiz geliri üzerinden vade bitimlerinde yüzde 14, altı ay vadelide yüzde 10 ve bir yıl vadelide yüzde 6 oranında stopaj; stopajın yüzde 10 kadar da fon kesintisi yapılıyor. Buna göre geçen yıl birikimlerini üç ay vadeli mevduatla çevirerek brüt 660.7 milyar lira faiz geliri elde eden bir yatırımcı stopaj ve fon payı olarak toplam 101.8 milyar lira ödedi.

Bu tutar altı ay vadeli mevduatta 72.7 milyar, bir yıl vadeli mevduatta 43.6 milyar lira oldu. Mevduatın yanı sıra ÖFK'ların kar ve zarara katılma hesabı karşılığında ödedikleri kar payları ve repo gelirleri de stopaj yoluyla vergi kesintisine tabi tutuluyor, bu gelirler için tutarı ne olursa olsun beyanname verilmiyor.

Ayrıca, şirketlerin karlarını sermayeye ekleyerek gerçekleştirdikleri kar dağıtım işlemlerinde ortaklarca elde edilen kar paylarının da menkul sermaye iradı olarak beyanı gerekmiyor.