Gelir Vergisi çalışmaları hızlandırıldı
Güncelleme Tarihi:
A.A.
Oluşturulma Tarihi: Nisan 22, 2009 11:15
Maliye Bakanlığı, Yeni Gelir Vergisi Kanun Taslağı çalışmalarını bu ay içinde tamamlayarak mayısta Başbakanlığa sevk etmeye hazırlanıyor.
Taslakla kentsel rantlara vergi, küçük esnafa da vergi istisnası geliyor. Vergi oranlarında indirim ile zirai kazançların vergilendirilmesi konusu da Maliye Bakanına bırakılıyor.
Vergi Konseyi, Gelir İdaresi Başkanlığı ve Gelir Politikaları Genel Müdürlüğünce ortaklaşa hazırlanan gelir vergisinin yeniden düzenlenmesine ilişkin taslak, Maliye Bakanlığında yeniden ele alınıyor.
Maliye Bakanı K
emal Unakıtan'a daha önce 2 ayrı brifingte anlatılan taslağa, bakanın görüşleri ve ekonomik gelişmeler dikkate alınarak son şekli verilecek.
KENTSEL RANTLARA VERGİ
Gelir Vergisi Kanun Taslağı, mevcut kanunda geniş çaplı değişiklikler öngörüyor.
Konseyin Gelir Vergisi Kanun Taslağında, gelirler 3 temel başlık altında toplanmıştı. Maliye Bakanlığındaki görüşmelerde, gelir vergisine tabi gelirlerin şimdi olduğu gibi ticari kazançlar, zirai kazançlar, ücretler, serbest meslek kazançları, gayrimenkul sermaye iratları, menkul sermaye iratları, diğer kazanç ve iratlar şeklinde bağımsız olarak düzenlenmesi kararlaştırıldı.
Veraset vergisi kaldırılırken, ivazsız intikaller de taslağa dahil edildi ve söz konusu gelirin, kentsel rantlarla birlikte diğer kazançların içinde vergilendirilmesi görüşü benimsendi.
Taslakta kentsel rantların vergilendirilmesinde 10 yıllık bir geçiş dönemi öngörüldü. Buna göre, edindiği gayrimenkulü bir yıl içinde satanlar, elde edilen rant gelirinin yüzde 10'unu düşecek, geri kalan yüzde 90'ı için beyanda bulunup, gelir vergisi ödeyecek. Gayrimenkulünü 2. yılda satanlar, değer artış kazancının yüzde 20'sini düşüp, yüzde 80'inin vergisini verecek.
Kentsel rantlarda vergiden düşülecek tutar, 3. yılda yüzde 30, 4. yılda yüzde 40, 5. yılda yüzde 50, 6. yılda yüzde 60, 7. yılda yüzde 70, 8. yılda yüzde 80, 9. yılda yüzde 90, 10. yılda da yüzde 10 olacak.
Böylece bir yıl içinde elden çıkarılan gayrimenkulden elde edilen değer artış kazancının yüzde 90'ı, 9. yılda ise yüzde 10'u vergilendirilecek. 10 yıl sonra satılan gayrimenkulden ise rant geliri ne olursa olsun vergi alınmayacak.
ESNAFA VERGİ İSTİSNASI
Taslakla küçük esnafa istisna geliyor. Bir iş yeri açmaksızın gezici olarak ve doğrudan doğruya tüketiciye iş yapmak kaydıyla hallaç, kalaycı, lehimci, çilingir, boyacı, berber, nalbant, fotoğrafçı, odun ve kömür kırıcısı, badanacı, çamaşır yıkayıcısı ve hamal gibi kimselerin veya küçük tamirat ve tadilat işleriyle uğraşan küçük sanat erbabının bu işlerinden elde ettikleri kazançlar gelir vergisinden istisna olacak.
Aynı şekilde dışarıdan işçi almamak şartıyla oturdukları evlerde imal ettikleri havlu, örtü, çarşaf, halı, kilim, dokuma mamulleri, örgü, dantel işleri, süpürge, paspas, fırça, sepet, yapma çiçek ve turistik eşyayı dükkan açmaksızın satanlar ile pazar takibi suretiyle gıda, bakkaliye ve temizlik maddelerini satanlar ile sabit iş yerlerinin önünde sergi açmak suretiyle o iş yerlerinde satışı yapılan türden malları satanlar da bu kapsamda değerlendirilecek.
Gezici piyango bayileri ve hurdacılar da istisnadan yararlanacak.
Halen basit usule tabi olup da, kazanç seviyesi yüksek olan mükellefler, gerçek usule geçirilecek.
Yapılan çalışmalarda, istisna kapsamına giren küçük esnafın her yıl ocak ayında vergi dairesine giderek, belli bir ücret karşılığında istisnaya ilişkin küçük esnaf belgesi alması, temmuzda yeniden vergi dairesine giderek, belgeyi onaylatması üzerinde duruluyor.
Bu arada taslakta, taksiciler gibi meslek gruplarına yönelik yeni bir vergi sistemi getiriliyor. Düzenlemede, Gelir İdaresi Başkanlığı ve ilgili meslek odasının yetkilendireceği 2'şer temsilcinin katılımıyla oluşturulacak komisyonların, bölgeler ve iş kolları itibariyle asgari ücretin 6 aylık tutarından az olmamak üzere, basit usule tabi mükellefler için yıllık kazanç tutarları belirlemesi öngörülüyor.
ZİRAİ KAZANÇLARIN VERGİLENDİRİLMESİ
Zirai kazançların vergilendirilmesi: Taslakta, defter tutmak zorunda olup olmadıklarına bakılmaksızın çiftçi niteliğine haiz gerçek kişilerin elde ettikleri zirai kazançların, hasılatları üzerinden vergi kesintisi yapılmak suretiyle vergilendirilmesi öngörülüyor.
Vergi Kanunlarına göre defter tutmakla yükümlü oldukları halde defter tutmayan ya da Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre belge alma, verme, saklama ve biraz yükümlülüklerine uymayan ya da çiftçi kayıt sistemine kaydolmayan çiftçilerin, çeşitli kamu kurum ve kuruluşları tarafından verilen avans, kredi, sübvansiyon, prim gibi ayni ve nakdi destek unsurlarından yararlanamayacakları hükme bağlanıyor.
Ancak Maliye Bakanlığındaki görüşmelerde, zirai kazançların vergilendirilmesinin hassas bir konu olduğu üzerinde duruldu ve bu konuda son kararı Maliye Bakanının vermesi kararlaştırıldı.
VERGİ GÜVENLİK MÜESSESELERİ
Yeni Gelir Vergisi Kanun Taslağı, vergi kayıp ve kaçağıyla mücadeleye dönük yeni güvenlik müesseselerine de yer veriyor.
Bu müesseseler de taslakta şöyle sıralanıyor:
-Beyanname ön kontrolü: Bu sistemde mükelleflerin beyanname vermelerinden sonra, Vergi İstihbarat Merkezi devreye girecek. Beyandaki rakamlar, mükellefe ilişkin bilgiler, aynı bölgedeki diğer mükelleflerin beyanları ve sektör ortalamalarıyla karşılaştırılacak. Mükellefin beyan ettiği rakam, sektör ortalamalarının ciddi oranda altında kalıyorsa, sistem uygunsuzluk sinyali verecek. Mükellef de (verdiğin beyannameyle ilgili tereddütlerimiz var. Sistem, beyannamenizi riskli beyanname olarak niteliyor. Durumunuzu bir kez daha gözden geçirir misin?) diye sorulacak. Bunun için mükellefe belli bir süre verilecek. Mükellef, beyanname bilgilerini gözden geçirip, düzeltmezse, o zaman kendisi hakkında daha kapsamlı bir inceleme yapılacak. İncelemede, beyanname bilgileri doğru değilse, cezai işleme geçilecek.
-Gider bildirimi: Lüks yaşama (bunu nasıl ve neyle finanse ettin) sorusunun sorulacağı gider bildiriminde yıl içindeki harcamalar, o yıla ilişkin beyan edilen gelirle karşılaştırılacak. Gelir düşük, harcama yüksekse, mükelleften bunun izahı istenecek.
Servet yerine, harcamaların sorgulanacağı gider bildiriminde, kredi kartı dahil yüksek harcaması olanlar, sık sık yurt dışına çıkanlar, 5 yıldızlı otellerde düğün yapanlar, yatı, uçağı olanlar, beyan ettikleri gelir ile yaşam standartları arasında fark varsa, bu yaşamı hangi gelir ile sürdürdüklerini açıklayacak.
-Asgari gayri safi hasıla: İşletmelerin belli dönemdeki hasılatına göre, bir yıllık tahmini hasılata ulaşılacak ve kar marjının düşürülmesinin ardından, bu hasılata uygun beyanda bulunulup bulunulmadığına bakılacak.
VERGİ ORANLARI DA HÜKÜMETE BIRAKILIYOR
Vergi Konseyinin hazırladığı taslakta gelir vergisinde halen yüzde 15, 20, 27 ve 35 olarak düzenlenen vergi tarifesi de değiştiriliyor. Yüzde 15'lik ilk oran yüzde 10'a çekilirken, diğer oranlar yüzde 20 ve 25 olarak belirleniyor. Böylece oran sayısı 4'ten 3'e iniyor.
Ancak, Maliye Bakanlığındaki gözden geçirme çalışmalarında taslağın bu oranlarla mı, yoksa halen uygulanmakta olan oranlarla mı hükümete sevk edileceği konusunda mutabakat sağlanamadı. Oran konusunda son söz Maliye Bakanına bırakıldı.
Gelir İdaresi Başkanlığı ve Gelir Politikaları Genel Müdürlüğü, oranlar konusunda çeşitli alternatifler de hazırladı ve bunların bütçeye getireceği yükü tek tek hesapladı. Bu çalışmalar, önce Maliye Bakanının, sonra da Hükümetin önüne konulacak ve oran indirimi olup olmayacağına siyasi otorite karar verecek.
Maliye Bakanlığı yetkilileri, oran indiriminin yürürlük tarihinin 2010 yerine daha sonraki yıllara bırakılabileceğini, aynı şekilde kademeli bir indirime de gidilebileceğini ifade ediyor.
TASLAK MAYIS'TA BAŞBAKANLIĞA SEVK EDİLİYOR
Öte yandan Maliye Bakanlığı yetkilileri, yeni Gelir Vergisi Taslağının mayıs ayının ilk yarısında Başbakanlığa sevk edilmesinin planladığını bildirdiler.
Yetkililer, taslağın Meclis tatile girene kadar yasalaşması halinde yılın geri kalan bölümünde ikincil mevzuatın hazırlanabileceğini ve 1 Ocak 2010 tarihinde de her şey hazır şekilde uygulamaya geçilebileceğini vurguladı.
Vergi Konseyi, Gelir İdaresi Başkanlığı ve Gelir Politikaları Genel Müdürlüğünce ortaklaşa hazırlanan gelir vergisinin yeniden düzenlenmesine ilişkin taslak, Maliye Bakanlığında yeniden ele alınıyor.
Maliye Bakanı K
emal Unakıtan'a daha önce 2 ayrı brifingte anlatılan taslağa, bakanın görüşleri ve ekonomik gelişmeler dikkate alınarak son şekli verilecek.
KENTSEL RANTLARA VERGİ
Gelir Vergisi Kanun Taslağı, mevcut kanunda geniş çaplı değişiklikler öngörüyor.
Konseyin Gelir Vergisi Kanun Taslağında, gelirler 3 temel başlık altında toplanmıştı. Maliye Bakanlığındaki görüşmelerde, gelir vergisine tabi gelirlerin şimdi olduğu gibi ticari kazançlar, zirai kazançlar, ücretler, serbest meslek kazançları, gayrimenkul sermaye iratları, menkul sermaye iratları, diğer kazanç ve iratlar şeklinde bağımsız olarak düzenlenmesi kararlaştırıldı.
Veraset vergisi kaldırılırken, ivazsız intikaller de taslağa dahil edildi ve söz konusu gelirin, kentsel rantlarla birlikte diğer kazançların içinde vergilendirilmesi görüşü benimsendi.
Taslakta kentsel rantların vergilendirilmesinde 10 yıllık bir geçiş dönemi öngörüldü. Buna göre, edindiği gayrimenkulü bir yıl içinde satanlar, elde edilen rant gelirinin yüzde 10'unu düşecek, geri kalan yüzde 90'ı için beyanda bulunup, gelir vergisi ödeyecek. Gayrimenkulünü 2. yılda satanlar, değer artış kazancının yüzde 20'sini düşüp, yüzde 80'inin vergisini verecek.
Kentsel rantlarda vergiden düşülecek tutar, 3. yılda yüzde 30, 4. yılda yüzde 40, 5. yılda yüzde 50, 6. yılda yüzde 60, 7. yılda yüzde 70, 8. yılda yüzde 80, 9. yılda yüzde 90, 10. yılda da yüzde 10 olacak.
Böylece bir yıl içinde elden çıkarılan gayrimenkulden elde edilen değer artış kazancının yüzde 90'ı, 9. yılda ise yüzde 10'u vergilendirilecek. 10 yıl sonra satılan gayrimenkulden ise rant geliri ne olursa olsun vergi alınmayacak.
ESNAFA VERGİ İSTİSNASI
Taslakla küçük esnafa istisna geliyor. Bir iş yeri açmaksızın gezici olarak ve doğrudan doğruya tüketiciye iş yapmak kaydıyla hallaç, kalaycı, lehimci, çilingir, boyacı, berber, nalbant, fotoğrafçı, odun ve kömür kırıcısı, badanacı, çamaşır yıkayıcısı ve hamal gibi kimselerin veya küçük tamirat ve tadilat işleriyle uğraşan küçük sanat erbabının bu işlerinden elde ettikleri kazançlar gelir vergisinden istisna olacak.
Aynı şekilde dışarıdan işçi almamak şartıyla oturdukları evlerde imal ettikleri havlu, örtü, çarşaf, halı, kilim, dokuma mamulleri, örgü, dantel işleri, süpürge, paspas, fırça, sepet, yapma çiçek ve turistik eşyayı dükkan açmaksızın satanlar ile pazar takibi suretiyle gıda, bakkaliye ve temizlik maddelerini satanlar ile sabit iş yerlerinin önünde sergi açmak suretiyle o iş yerlerinde satışı yapılan türden malları satanlar da bu kapsamda değerlendirilecek.
Gezici piyango bayileri ve hurdacılar da istisnadan yararlanacak.
Halen basit usule tabi olup da, kazanç seviyesi yüksek olan mükellefler, gerçek usule geçirilecek.
Yapılan çalışmalarda, istisna kapsamına giren küçük esnafın her yıl ocak ayında vergi dairesine giderek, belli bir ücret karşılığında istisnaya ilişkin küçük esnaf belgesi alması, temmuzda yeniden vergi dairesine giderek, belgeyi onaylatması üzerinde duruluyor.
Bu arada taslakta, taksiciler gibi meslek gruplarına yönelik yeni bir vergi sistemi getiriliyor. Düzenlemede, Gelir İdaresi Başkanlığı ve ilgili meslek odasının yetkilendireceği 2'şer temsilcinin katılımıyla oluşturulacak komisyonların, bölgeler ve iş kolları itibariyle asgari ücretin 6 aylık tutarından az olmamak üzere, basit usule tabi mükellefler için yıllık kazanç tutarları belirlemesi öngörülüyor.
ZİRAİ KAZANÇLARIN VERGİLENDİRİLMESİ
Zirai kazançların vergilendirilmesi: Taslakta, defter tutmak zorunda olup olmadıklarına bakılmaksızın çiftçi niteliğine haiz gerçek kişilerin elde ettikleri zirai kazançların, hasılatları üzerinden vergi kesintisi yapılmak suretiyle vergilendirilmesi öngörülüyor.
Vergi Kanunlarına göre defter tutmakla yükümlü oldukları halde defter tutmayan ya da Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre belge alma, verme, saklama ve biraz yükümlülüklerine uymayan ya da çiftçi kayıt sistemine kaydolmayan çiftçilerin, çeşitli kamu kurum ve kuruluşları tarafından verilen avans, kredi, sübvansiyon, prim gibi ayni ve nakdi destek unsurlarından yararlanamayacakları hükme bağlanıyor.
Ancak Maliye Bakanlığındaki görüşmelerde, zirai kazançların vergilendirilmesinin hassas bir konu olduğu üzerinde duruldu ve bu konuda son kararı Maliye Bakanının vermesi kararlaştırıldı.
VERGİ GÜVENLİK MÜESSESELERİ
Yeni Gelir Vergisi Kanun Taslağı, vergi kayıp ve kaçağıyla mücadeleye dönük yeni güvenlik müesseselerine de yer veriyor.
Bu müesseseler de taslakta şöyle sıralanıyor:
-Beyanname ön kontrolü: Bu sistemde mükelleflerin beyanname vermelerinden sonra, Vergi İstihbarat Merkezi devreye girecek. Beyandaki rakamlar, mükellefe ilişkin bilgiler, aynı bölgedeki diğer mükelleflerin beyanları ve sektör ortalamalarıyla karşılaştırılacak. Mükellefin beyan ettiği rakam, sektör ortalamalarının ciddi oranda altında kalıyorsa, sistem uygunsuzluk sinyali verecek. Mükellef de (verdiğin beyannameyle ilgili tereddütlerimiz var. Sistem, beyannamenizi riskli beyanname olarak niteliyor. Durumunuzu bir kez daha gözden geçirir misin?) diye sorulacak. Bunun için mükellefe belli bir süre verilecek. Mükellef, beyanname bilgilerini gözden geçirip, düzeltmezse, o zaman kendisi hakkında daha kapsamlı bir inceleme yapılacak. İncelemede, beyanname bilgileri doğru değilse, cezai işleme geçilecek.
-Gider bildirimi: Lüks yaşama (bunu nasıl ve neyle finanse ettin) sorusunun sorulacağı gider bildiriminde yıl içindeki harcamalar, o yıla ilişkin beyan edilen gelirle karşılaştırılacak. Gelir düşük, harcama yüksekse, mükelleften bunun izahı istenecek.
Servet yerine, harcamaların sorgulanacağı gider bildiriminde, kredi kartı dahil yüksek harcaması olanlar, sık sık yurt dışına çıkanlar, 5 yıldızlı otellerde düğün yapanlar, yatı, uçağı olanlar, beyan ettikleri gelir ile yaşam standartları arasında fark varsa, bu yaşamı hangi gelir ile sürdürdüklerini açıklayacak.
-Asgari gayri safi hasıla: İşletmelerin belli dönemdeki hasılatına göre, bir yıllık tahmini hasılata ulaşılacak ve kar marjının düşürülmesinin ardından, bu hasılata uygun beyanda bulunulup bulunulmadığına bakılacak.
VERGİ ORANLARI DA HÜKÜMETE BIRAKILIYOR
Vergi Konseyinin hazırladığı taslakta gelir vergisinde halen yüzde 15, 20, 27 ve 35 olarak düzenlenen vergi tarifesi de değiştiriliyor. Yüzde 15'lik ilk oran yüzde 10'a çekilirken, diğer oranlar yüzde 20 ve 25 olarak belirleniyor. Böylece oran sayısı 4'ten 3'e iniyor.
Ancak, Maliye Bakanlığındaki gözden geçirme çalışmalarında taslağın bu oranlarla mı, yoksa halen uygulanmakta olan oranlarla mı hükümete sevk edileceği konusunda mutabakat sağlanamadı. Oran konusunda son söz Maliye Bakanına bırakıldı.
Gelir İdaresi Başkanlığı ve Gelir Politikaları Genel Müdürlüğü, oranlar konusunda çeşitli alternatifler de hazırladı ve bunların bütçeye getireceği yükü tek tek hesapladı. Bu çalışmalar, önce Maliye Bakanının, sonra da Hükümetin önüne konulacak ve oran indirimi olup olmayacağına siyasi otorite karar verecek.
Maliye Bakanlığı yetkilileri, oran indiriminin yürürlük tarihinin 2010 yerine daha sonraki yıllara bırakılabileceğini, aynı şekilde kademeli bir indirime de gidilebileceğini ifade ediyor.
TASLAK MAYIS'TA BAŞBAKANLIĞA SEVK EDİLİYOR
Öte yandan Maliye Bakanlığı yetkilileri, yeni Gelir Vergisi Taslağının mayıs ayının ilk yarısında Başbakanlığa sevk edilmesinin planladığını bildirdiler.
Yetkililer, taslağın Meclis tatile girene kadar yasalaşması halinde yılın geri kalan bölümünde ikincil mevzuatın hazırlanabileceğini ve 1 Ocak 2010 tarihinde de her şey hazır şekilde uygulamaya geçilebileceğini vurguladı.