Gece en zengin İstanbul, en fakir Bayburt

Araştırmaya göre 2018 yılında Türkiye’nin en büyük 10 ili İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa, Kocaeli, Antalya, Konya, Adana, Gaziantep ve Mersin olarak sıralanırken, sadece 3 il orta gelir tuzağını aştı. Kişi başı geliri en düşük il olan Ağrı, İstanbul’un beşte biri kadar kişi başı gelire sahip oldu. 2018 yılında en düşük kişi başı geliri olan 10 il Ağrı, Şanlıurfa, Van, Bitlis, Siirt, Batman, Muş, Hakkari, Şırnak ve Diyarbakır olarak sıralandı. Kocaeli’nde ise geçen yıl kişi başı gelirde bin 723 dolar düşüş yaşandı. TEPAV proje koordinatörü Ayşegül Taşöz Düşündere tarafından yapılan çalışmada, 1992-2018 dönemi için dünyadan uzaya yayılan gece ışıklarına ait verilerden faydalanılarak il bazında milli gelir değerleri tahmin edildi. Çalışmada kullanılan yöntemle illerin 2018 yılındaki ekonomik performansları da mercek altına alındı. Bu yönteme göre, Türkiye’deki büyük illerin sıralaması son 27 yılda fazla değişim göstermedi.

İstanbul, Türkiye ekonomisinin yüzde 31’ini oluştururken, İstanbul’u yüzde 9’luk payı ile Ankara ve yüzde 6’lık payı ile İzmir takip etti. En yüksek gelire sahip ilk 10 ilin toplamı, Türkiye ekonomisinin yüzde 65’ini oluşturdu.

1992’den itibaren 81 il arasında sıralamasını en çok yükselten il Uşak oldu. 1992’de 62’inci sırada olan Uşak, 2018’de 45’inci sıraya yükseldi. Benzer bir sıçrama eğilimine sahip diğer iller Isparta, Yalova ve Osmaniye olarak sıralandı.

2018 yılında Türkiye’nin kişi başı geliri 9 bin 562 dolar olarak hesaplanırken, sadece 11 ilin kişi başı geliri Türkiye ortalamasını geçti. Bu iller, İstanbul, Kocaeli, Ankara, Tekirdağ, İzmir, Bursa, Bilecik, Yalova, Eskişehir, Bolu ve Kırklareli oldu.

Sadece İstanbul, Ankara ve Kocaeli orta gelir tuzağını aştı. Türkiye ise, 2000’lerin başlarında orta-düşük gelirli bir ekonomiden orta-yüksek gelir düzeyine sıçradı ancak son 18 yıldır bir üst aşamaya geçemedi. Diğer yandan Bilecik, Bursa ve İzmir, orta gelir tuzağını geçmişte aşmalarına rağmen, 2018 yılındaki dolar kurundaki hızlı artışla orta gelir tuzağına yeniden düştüler.

Türkiye, 2018’de, geçmiş yıllara kıyasla düşük bir ekonomik büyüme sergilerken yine de hiçbir il ekonomik anlamda daralmadı. En düşük büyüme hızı yüzde 0.9’la Konya’ya aitken, Konya’yı yüzde 1 ile Kırşehir ve yüzde 1.2’lik büyüme hızıyla Ankara takip etti. En hızlı büyüyen iller ise yüzde 6 ile Muş, yüzde 5.5 ile Ağrı ve yüzde 5.2’lik büyüme hızıyla Iğdır olarak sıralandı.

2018 yılında tüm illerin toplam ekonomisi büyümüş olsa da 81 ilin 81’inin de kişi başı geliri 2017’ye göre düştü. Miktar açısından kişi başı geliri en çok düşen il bin 723 dolarla Kocaeli iken, Kocaeli’ni yine bin dolar ve üzerinde düşüşler yaşayan Çankırı, Ankara, İstanbul, Tekirdağ, Tunceli, Yalova, Bilecik, Bursa ve Muğla takip etti.