Fren yapan cari açık 77.8 milyar dolarla G-20’nin kötüsü çıktı

TÜRKİYE’nin cari işlemler açığı, piyasa beklentilerine uygun olarak 2011 yılı kasım ayında son 11 ayda ilk kez düşüş göstererek, 5 milyar 188 milyon dolar olarak gerçekleşti. Böylelikle cari açık, 12 aylık bazda ekim ayında açıklanan 78 milyar 607 milyon dolarla 2011 yılının en yüksek seviyesine ulaşmışken, kasım ayında 77 milyar 820 milyon dolara geriledi. Cari açık Ekim 2009’dan bu yana 12 aylık bazda ilk kez geriledi. Ancak bu durum Türkiye’yi G-20’ler arasında, hatta krizdeki Avrupa Birliği (AB) ülkeleri arasında en yüksek cari açığa sahip ülke durumundan kurtarmaya yetmedi. 15 trilyon doların üzerinde ekonomik büyüklüğe sahip ABD’de cari açığın milli gelire oranı yüzde 3.1 iken, 2 yıldan fazla bir süredir krizde olan Yunanistan ve Portekiz’in cari açıklarının milli gelirlerine oranı yüzde 8 düzeylerinde seyrediyor.

Yüzde 8 hedefleniyor

Türkiye’de ise, cari açığın milli gelire oranının yüzde 10’un üzerinde seyretmesi nedeniyle büyüme, kamu borcu gibi diğer makro ekonomik göstergeler arasındaki en olumsuz rakam olarak görülüyor. 2011 yılı boyunca yükselişini sürdüren cari açığın 2011 Kasım’da olduğu gibi aralıkta da daralması bekleniyor. Bu daralma trendinin 2012’de de süreceğini öngören hükümet, 2012 yıl sonunda cari açığın milli gelire oranını yüzde 8’e düşürmeyi hedefliyor.

30.7 milyar dolar arttı

Merkez Bankası’nın açıkladığı verilere göre, cari açık 2011 yılının Ocak-Kasım döneminde, bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 77.7 artarak, 70 milyar 241 milyon dolar oldu. 2011 yılı Ocak-Kasım dönemine ilişkin ödemeler dengesi verilerine göre, cari açık 2011 yılının 11 aylık döneminde 2010 yılının aynı dönemine göre 30 milyar 719 milyon dolar artış gösterdi. 2010 yılının 11 aylık döneminde cari açık 39 milyar 522 milyon dolar düzeyindeydi.

Dış ticaret etkili oldu

Cari açığın artışında, dış ticaret açığının 33 milyar 557 milyon dolar tutarında artarak, 82 milyar 744 milyon dolara ulaşması etkili oldu. 2011 yılı ocak ayında 50 milyar 115 milyon dolar olarak hesaplanan yıllık cari işlemler açığı, bu dönemden itibaren sürekli yükselerek şubatta 54 milyar 41 milyon, martta 59.4 milyar, nisanda 62.8 milyar, mayıs ayında 67.8 milyar, haziranda 72.1 milyar, temmuzda 74.1 milyar, ağustosta 75.1 milyar, eylülde ise 77 milyar 782 milyon dolar olarak hesaplanmıştı.

Turizmde 22 milyar dolar

Merkez Bankası’nın verilerine göre, hizmetler dengesi kalemi altındaki turizm gelirleri, 2011’de 2010 yılının aynı dönemine göre yüzde 13.2 artışla 22 milyar 351 milyon dolara ulaştı. Turizm giderleri de yüzde 1.8 azalarak, 4 milyar 314 milyon dolara geriledi. Bu dönemde yatırım geliri dengesinin altında yer alan ‘doğrudan yatırımlar’, ‘portföy yatırımları’ ile faizlerden oluşan ‘diğer yatırımlarda’ gerçekleşen toplam net çıkış, 2010 yılının Ocak-Kasım dönemine kıyasla 783 milyon dolar artarak, 6 milyar 979 milyon
dolara ulaştı.

13 milyar dolara yakın ‘net hata noksan’ çıktı

ÖDEMELER dengesinde 2011 Ocak-Kasım döneminde, net hata noksan kaleminde gözlenen artış dikkati çekti. Söz konusu dönemde net hata noksan 12 milyar 913 milyon dolar olarak gerçekleşti. Net hata noksan 2010 Ocak-Kasım döneminde 4 milyar 37 milyon dolar düzeyindeydi. Net hata noksan Kasım ayında ise 684 milyon dolar olarak belirlendi. Net hata ve noksan, tanım gereği ölçüm hataları ve tablodaki verilerin eksik veya fazla derlenmesinden kaynaklanıyor. Uygulamada, cari işlemler hesabı ile rezerv varlıklar dahil sermaye ve finans hesapları toplamı, çeşitli hata ve noksanlıklardan ötürü sıfırdan farklı sonuç verdiğinde, söz konusu toplam, ters işareti ile ‘net hata ve noksan’ kalemine kaydedilerek, ödemeler dengesi eşitliği sağlanıyor.

Türkiye cari açıkta miktar olarak ikinci sırada

ABD 467 milyar doları aşan cari açığı ile dünyada miktar açısından ilk sırada yer alıyor. Ancak bu miktarın 15 trilyon dolarlık milli gelire oranı yüzde 3.1 düzeyinde kalıyor. Türkiye ise, eylül 2011 rakamlarına göre 78.2 milyar dolara yaklaşan cari açığı ile dünyada en çok cari açık veren ikinci ülke konumunda. Türkiye, milli gelire oranı açısından bakıldığında ise, yüzde 10’un üzerinde seyreden seviyesi ile dünyada en çok cari açık veren ülke konumunda bulunuyor. Avrupa’da ise, Almanya hariç Fransa, İtalya, İspanya gibi diğer büyük ekonomiler cari açık veriyor. Ancak bu ülkelerin cari açık oranları yüzde 2-3 seviyesinde seyrediyor. Cari açık veren ülkelerin yanında Çin, Rusya, Japonya ve Güney Kore cari fazla veren ülkeler arasında yer alıyor. Dünyanın en hızlı büyüyen ekonomisi Çin’in Eylül 2011 itibariyle cari fazlası 360 milyar doları aşarken bunun milli gelire oranı da yüzde 5.1 düzeyinde seyrediyor. CHP Genel Başkan Yardımcısı Faik Öztrak, Türkiye’nin, dünyanın en çok cari açık veren ikinci ülkesi haline getirildiğini belirterek, “78 milyar dolarlık cari açıkla Türkiye’yi, ABD’den sonra, dünyanın en  çok cari açık veren ikinci ülkesi yaptınız. 2002’de vatandaşın borcunun gelirine  oranı yüzde 4,5 iken, 9 yılda bunu yüzde 45’e getirdiniz. Sayın başbakan,  vatandaşa içirmeye hazırlandığınız acı reçeteye sorumlu aramayın. Sorumlu sizsiniz” diye konuştu.

İthalatı azaltacak önlem alıyoruz bu bizim kaderimiz değil

EKONOMİ Bakanı Zafer Çağlayan, 5.1 milyar dolar seviyesinde gerçekleşen kasım ayı cari açığında geçen yılın aynı ayına göre yüzde 13 azalma olduğunu belirterek, şöyle konuştu: “2011 yılının ilk aylarında biraz yüksek çıktı. Şu anda Türkiye’nin ihracatı ithalatının yüzde 56.6’sını karşılıyor. Bunun yüzde 75’lere çıktığı dönemler var. Ama bunlar cari açığın değil, cari fazlanın olduğu dönemlerdir. Bu da ekonomi dibe vurduğu dönemlerde olmuş. Bakın 1994’e, 2001’e, bakın 2008’e, benzer hareketleri göreceksiniz. Türkiye’de üretimi olmayan, ithal edilen ürünlerin burada üretilmesini teşvik etmede çok önemli adımlar attık.Cari açık Türkiye’nin kaderi değil.”