Fazla mesai ödemesi yok, işe iade hakkı yok

CEO, genel müdür, üst düzey yönetici fark etmiyor... Bir şirket yöneticisi; yılda 100 bin lira da, 500 bin lira da kazansa, hatta 1 milyon lira ve daha üstü bir maaş alsa da, yine fark etmiyor. Gelir Vergisi Kanunu’na (GVK) göre tek işverenden alınan ücretler için beyanname verilmiyor. İşverenler; brüt ücretler üzerinden her ay vergi kesip Maliye’ye çalışanlarının GV’ni ödüyor. İşverenler muhtasar beyanname yoluyla çalışanlarının vergilerini Maliye’ye beyan ediyorlar. CEO’nun veya herhangi bir çalışanın direkt Maliye’ye bir beyanname vermesi gerekmiyor. 

Meclis’te Plan ve Bütçe Komisyonu’na sunulan GVK tasarısına göre bu durum değişiyor. CEO’larda, üst düzey yöneticiler de artık bizzat yıllık GV beyannamesi verecek. (İşverenler çalışanlarından her ay kestikleri vergileri beyan etmeye ve ödemeye devam edecekler.) Beyanname vermek için CEO olmak şart değil, çalışanların ücret geliri yıllık 220 bin lirayı aştığında beyanname zorunluluğu başlıyor. Verilecek GV beyannamesine tabiatıyla varsa diğer beyana tabi gelirler de (kira, gayrimenkul satış kazancı gibi) dahil edilecek.

BEYANNAME VERMENİN AVANTAJLARI
Hali hazırda; işyerlerinde, çalışanların ücretleri üzerinden aylık vergi hesabı yapılıyorken eğitim ve sağlık harcamaları düşülemiyor. Tasarı ile beyanname verecek yüksek ücretli (220.000 TL’yi aşan) çalışanlar beyanname verdiklerinde (kendisi, eşi ve çocuklarına ait) eğitim ve sağlık harcamalarının bir kısmını da beyannamelerinde indirim (şu an yüzde 10 uygulanıyor) olarak dikkate alabilecekler. Dolayısıyla CEO’lar da üst düzey yöneticiler de bir yandan yeni bir yükümlülük altına girerken diğer yandan beyanname vermeyen çalışanların yararlanamadıkları avantajlara sahip olacaklar.
Tek işverenden ücret geliri elde edenlerin beyanname vermesi konusu da, eğitim ve sağlık masraflarının beyannameden indirimi konusu da, yasa çıktığında netleşecek. Maliye Bakanı Naci Ağbal, her iki konunun da detaylarını Meclis’te komisyon üyelerine anlattı. Tek işverenden alınan ücret geliri için 220 bin lira sınırından ve eğitim, sağlık harcamalarının belirli bir kısmının beyannameden düşülebileceğinden bahsetti.

Yukarıda hep ‘tek işverenden alınan ücretlerden’ bahsettik… Hali hazırda birden fazla işverenden ücret geliri elde eden ücretliler için; birden sonraki işverenden alınan ücretlerin toplamı -2016 gelirleri için- 30.000 lirayı aştığında beyanname zorunluluğu olduğunu da belirtelim.

CEO’YA FAZLA MESAİ YOK
Geçenlerde okudum haberi. Ofisinde koltuğun üzerine uzanmış, uyuyakalmış bir adam fotoğrafı. Adam CEO imiş. Çalışanları, bu fotoğrafı ele geçirince, fotoğrafla da oynayarak CEO’yu kılıktan kılığa sokmuşlar. CEO’yu oscar heykeli de yapmışlar, Alaattin’in sihirli lambasının ucuna monte de etmişler.

CEO muhtemelen fazla mesaideydi. İşler yetişmeyince mesaiye kalıp “iki dakika uzanayım sonra devam ederim” deyip uyuyakalmıştır herhalde. Bilmiyorum fazla mesai yaptığı için ekstra ücret veriyor mu patronu. Türkiye’de çalıştığı durumda bu mümkün değil. Normalde İş Kanunu’na (İ.K.) göre; fazla mesai (haftalık kırk beş saati aşan çalışmalar) yapan bir çalışan, her bir saat fazla mesai için, saat ücretinin 1.5 katı fazla mesai ücreti hak ediyor. (Md. 41) Ama fazla mesaiyi yapan eğer bir CEO ise veya üst düzey yönetici ise fazla mesai ücreti hak edemiyor. Nedeni; ‘kendi mesaisini kendi belirleyen bir çalışan olması’. Yargıtay Kararlarında konu şu şekilde açıklanıyor. “Çalışan kendi mesaisini ayarlayabilecek konumda ise fazla çalışma alacağı talep edemez.” (YARGITAY 9. HUKUK DAİRESİ E. 2009/43783 Tarih 29.2.2012)
Ancak üst düzey konumda olmasına rağmen çalışana (aynı yerde) görev ve talimat veren bir yönetici ya da şirket ortağı bulunması durumunda, işçinin çalışma gün ve saatlerini kendisinin belirlediğinden söz edilemeyeceğinden, kanuni sınırlamaları aşan çalışmalar için fazla mesai ücreti de doğacaktır. (YARGITAY 22. HUKUK DAİRESİ E. 2014/25434, Tarih 22.10.2014)

CEO’LAR İŞE İADE DAVASI DA AÇAMIYOR
En az 30 çalışanı olan işyerlerinde (altı aydan fazladır) çalışanlar işten çıkarıldıktan sonra mahkemeye (bir ay içinde) giderlerse ‘işe iade (almama) tazminatı’ ve ‘boşta geçen süre ücreti’ adıyla tazminat ve ücrete hak kazanabiliyorlar. Ancak bu hak CEO veya üst düzey yöneticiler için söz konusu değil. Çünkü İ.K.’na göre “işyerinin bütününü yöneten ve çalışanları işe alma ve işten çıkarma yetkisi olan yöneticiler” işe iade kapsamı dışında tutulmuş. (İ.K. Md.18) Dolayısıyla yalnız CEO’lar değil, işe alma ve işten çıkarma yetkisi olan diğer yöneticilerin de işe iade hükümlerinden yararlanmaları mümkün olamıyor.