'Eyvah, tarih tekerrür eder dolar 3.75 TL’ye gider mi' | Euro, dolar ne kadar oldu?
Güncelleme Tarihi:
Milliyet Gazetesi yazarı Güngör Uras bugünkü köşe yazısında Türkiye Cumhuriyeti tarihindeki devalüasyonları hatırlattı. Yazıya göre 1958 Menderes hükümeti devalüasyonunda dolar 2.83 TL’den 9.02 TL’ye yükseltildi. 1972 yılında Ecevit hükümeti zamanındaki IMF anlaşmasından önce dolar yüzde 32 artmıştı.
İşte Güngör Uras'ın yazısının ilgili bölümü: Her devalüasyon sonunda ekonominin dengeleri alt - üst olur. Dengeler bozulur. Bizde geçmiş devalüasyonlarda, devalüasyon öncesi ve sonrası dolar fiyatının değişimi, bu devalüasyonda da doların nereye kadar gidebileceği hakkında fikir verebilir.
1946 devalüasyonunda dolar 1.32 TL’den 2.83’e yükseldi. Dolar fiyatındaki artış yüzde 116 oranında idi.
1958 Menderes hükümeti devalüasyonunda dolar 2.83 TL’den 9.02 TL’ye yükseltildi. Dolar fiyatı yüzde 218 oranında arttı.
1970 yılında dolar 9.00 TL’den 15.00 TL’ye yükseltildi. Artış yüzde 66 oranında. Ama sonunda dolar fiyatı küçük devalüasyonlarla 19.00 TL’ye getirildi. Artış yüzde 111 oranında.
1972’de Ecevit hükümeti IMF anlaşmasından önce devalüasyon yaptı. Dolar 19 TL’den 25 TL’ye yükseldi. Artış yüzde 32 oranında.
Ecevit hükümeti 1979 yılında doları 47 TL’ye çıkardı.
Süleyman Demirel hükümeti döneminde Turgut Özal 24 Ocak kararları ile doları 47.10 TL’den 71.70 TL’ye yükseltti. Artış yüzde 51.5 oranında.
Buraya kadarki devalüasyonlar hükümet karar ve emri ile yapılan değer ayarlamaları.
REVALÜASYON DEVALÜASYONU...
Sabit kur sisteminden serbest kura geçtik. “Serbest piyasa şartlarında” devalüasyonlar devam etti.
1980 yılında TL’nin değeri 14 defa değişti. 89.25 TL oldu. 1 Mayıs 1981’de günlük kur ayarlamaları başladı. 1981 mayıs ayı başında dolar 99.80 TL iken eylül başında 123.06 TL oldu.
1999 yılında (TL’den 6 sıfır atıldıktan sonraki TL değeri ile) 0.54 TL olan dolar 2000 yılında 0.67 TL oldu. 2001 yılında 1.43 TL’ye, 2002 yılında 1.63 TL’ye yükseldi. Yüzde 143 bir artış gösterdi.
2003 yılından 2010 yılına kadar 1.50 TL etrafında dolaştı. 2011 yılında 1.90 TL, 2013 yılında 2.13 TL, 2014 yılında 2.31 TL olduktan sonra, bu yıl birden tırmanışa geçti.TL’yi uzun yıllar değerli tuttuk. Durup dururken TL değerlendi diyerek sevindik. Sonra büyük düzeltmeler gerekiyor. Dolar fiyatı yüzde 60 ile yüzde 150 artış gösteriyor.
2002 - 20014 yılları arası milli gelir cari TL fiyatlarıyla yüzde 400 arttı. Aynı dönemde cari dolar fiyatıyla milli gelir artışı yüzde 250’dir. İki oran arasındaki uçurum, TL’nin o dönemde ne kadar değerli tutulduğunu gösteriyor.