Evde 3 yılın en düşük satışı

Tüketicinin konuta erişim sorunu satış rakamlarına yansımaya devam ediyor. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre ülke genelinde konut satışları nisan ayında yıllık yüzde 11.8 azalarak 75 bin 569 oldu. Böylece koronavirüs tedbirleri kapsamında tam kapanmanın yaşandığı Mayıs 2021’den bu yana en düşük konut satışı gerçekleşti. O dönemde aylık satış 59 bin 166 olmuştu.

KREDİYLE DEĞİL SENETLE ALINIYOR

Konut fiyatından sonra alımı belirleyen ikinci önemli unsur kredi faizleri. Faizlerdeki yüksek seyir de son aylarda satışlarda gerilemede önemli rol oynuyor. Nisanda kredili satışlar yıllık yüzde 67.5 düşüş göstererek 7 bin 71 oldu. Toplam konut satışları içinde kredili satışların payı yüzde 9.4 olarak gerçekleşti. Peşin ve senet gibi diğer konut satışları ise yıllık yüzde 7.2 artarak 68 bin 498 oldu. Toplam konut satışları içinde diğer satışların payı yüzde 90.6 olarak açıklandı.

Sıfır konut ve ikinci el ayrımına bakıldığında da, fiyat avantajı nedeniyle ikinci elin üstünlüğünün sürdüğü görüldü. Nisanda ilk el konut satış sayısı yıllık yüzde 10.6 azalarak 24 bin 85 olurken, toplam satıştaki payı yüzde 31.9 olarak hesaplandı. İkinci el konut satışları ise yüzde 12.3 gerileyerek 51 bin 484’e düştü ve payı yüzde 68.1 oldu.

YABANCI ALIMI YÜZDE 50 AZALDI

Yabancıya konut satışlarında da son 4 yılın en düşük rakamı görüldü. Nisanda ülke genelinde yabancıya satış yıllık yüzde 50.3 azalarak bin 272 oldu. Böylece Mayıs 2020’den sonraki en düşük rakam görüldü. Toplam konut satışları içinde yabancıya satışın payı yüzde 1.7 olarak gerçekleşti. Yabancılara konut satışının en fazla olduğu iller sırasıyla 454 ile Antalya, 407 ile İstanbul ve 149 ile Mersin oldu. En fazla konut satışı sırasıyla 293 ile Rusya, 117 ile İran ve 91 ile Ukrayna vatandaşlarına yapıldı.

SATIŞLAR NEDEN DÜŞÜYOR

Fiyat artış hızı düşse de, ulaşılan rakamlar dar ve orta gelirliler için çok yüksek.

Yüksek kredi faiz oranları alımı zorlaştırıyor. Örneğin; İstanbul’da 100 metrekare evin ortalama değeri 4.6 milyon lira. Yüzde 90’ı için kamu bankasından kredi çekerseniz, 10 yıl vadede ödeyeceğiniz aylık tutar yaklaşık 179 bin lira.

İhtiyacı olan yukarıda belirttiğimiz sebeplerle ev alamıyor. Yatırımcılar ise kira artışına gelen sınırlama, ikinci evini alacaklara yapılan kredi kısıtlaması nedeniyle konuttan uzaklaşıyor.

Başta mevduat olmak üzere farklı araçlara geçişler satışlardaki gerilemede etkili oluyor.

FİYATLAR REELDE GERİLİYOR

Merkez Bankası’nın açıkladığı konut fiyat endeksi, martta aylık yüzde 1.2, yıllık yüzde 52 artış gösterdi. Reel olarak (enflasyondan arındırılmış) yüzde 9.8 düşüş yaşandı. Yılık bazda Aralık 2019’dan sonra ilk kez şubatta reel gerileme görülmüştü. Mart ayıyla birlikte reel gerileme devam etti.  İstanbul’da fiyatlar yıllık yüzde 40.4, Ankara’da yüzde 63.9, İzmir’de yüzde 49.5 arttı. Ülke genelinde ortalama metrekare fiyatı 31 bin 884 liraya, İstanbul’da 46 bin 12 liraya, İzmir’de 36 bin 726 liraya, Ankara’da 25 bin 38 liraya yükseldi.

HANGİ GELİŞMELER BEKLENİYOR

Erişilebilir fiyatlı konut üretimi olmadan, kredi faizinde bir iyileştirme gerçekleşmeden piyasada hareketlilik beklenmiyor. Fiyat cephesinde ise, düşen talebe bağlı olarak reelde gerilemenin yıl boyunca süreceği öngörülüyor. Konut piyasasında yaşananlar, kira krizinin büyüyeceğini de gösteriyor. Vatandaş ev alamadığı için ev sahipliği oranı düşüyor, kiracı sayısı artıyor. Ancak yatırımcı ev almayınca piyasaya kiralık konut arzı eklenmiyor. Arz azalıp, talep artarken kiraların yükselmesi kaçınılmaz görünüyor. İşte tüm bu nedenlerle sosyal konut üretiminin artması, kiralık sosyal konut modelinin hayata geçmesi kritik önem taşıyor.