Euro'ya geçiş

1-Euro'ya geçiş ne demek?

Avrupa Birliği, 1 Ocak 2002 tarihinden itibaren tek para birimi uygulamasına geçecek. Yılbaşından sonra Finlandiya'dan Girit'e kadar Ekonomik ve Parasal Birlik (EMU) üyesi 12 Avrupa ülkesinin tek para birimi Euro olacak. Bu ülkelerin ulusal para birimlerinin Euro ile değiştirilmesine başlandı. Euro, 1 Ocak 1999 tarihinden itibaren kaydi para olarak (hesaben) kullanılmaya başlanmıştır. 1 Ocak 2002 tarihinden itibarense ortak para birimi olarak uygulanacak.

2- Ulusal para birimlerinin Euro ile değişimi Avrupa'da nasıl gerçekleşiyor?

1 Eylül'den itibaren 600 milyar Euro'luk Euro banknotları ve madeni paraları zırhlı araçlar tarafından bankalara dağıtılmaya başlandı. Dağıtımların başlanmasıyla birlikte, bankalar da müşterilerine Euro dağıtımına başlayacaklar. 31 Aralık tarihinden sonra alışverişe giden Avrupalılar, eski paralarla ödeme yapıp karşılığını Euro olarak alacak. Ancak para değiş-tokuşunu üstlenecek mağazalar, normalden 20-25 kat daha fazla nakit kalacaklarını, bazı perakendecilerin bu nedenle yılın en faal dönemi olan Noel öncesinde ve yılbaşında kepenk indirebileceği uyarısında bulunuyor. 2 aylık bir geçiş döneminden sonra alışverişlerinde tamamen Euro geçerli olacak. Bu değişimle ortak para birimine geçişin önemli bir safhası daha tamamlanmış oluyor. Bu sayede artık ulusal politikacıların kendi paralarını yaratma ve bundan dolayı politika belirleme imkanları iyice ortadan kalkmış olacak.

3- Euro nasıl bir para olacak?

12 AB ülkesinde 1 Ocak 2002'nin ilk saatlerinde 50 milyar adet bozuk para ve 14.5 milyar adet banknot tedavüle çıkarılacak. Euro'nun piyasaya sürüleceği bugüne "E-Day" adı veriliyor. Bozuk paraların bir yüzünde, Lüksemburg hariç, bütün ülkelerin ulusal sembolleri bulunacak. Bozukluklar 1 centten 2 Euro'ya kadar uzanıyor. Bunların değerleri şöyle: 1, 2, 5, 10, 20, 50 cent, 1 ve 2 Euro. Çıkarılacak banknot paralar ise 5, 10, 20, 50, 100, 200 ve 500 Euro'luk olacak. Bu paraların hepsi aynı tasarıma sahip ve arka yüzlerinde Avrupa'daki köprülerin resimleri var.

4- Hangi para birimlerinin yerini alacak?

Alman Marka, Fransız Frangı, İtalyan Lireti, Belçika Frangı, Hollanda Florini, Lüksemburg Frangı, İspanyol Pesetası, Portekiz Esküdosu, İrlanda Lirası, Avusturya Şilini, Fin Markkası ve Yunan Drahmisi'nin yerini alacak. İngiltere sterlin uygulamasına devam edecek. Danimarka'da Euro'ya geçiş referandumla reddedildi. İsveç ekonomisi ise Euro'ya henüz hazır değil.

5- Türkiye'de cebinde Euro'ya çevrilebilecek paralardan bulunanlar ne yapacak?

Uluslararası kaynaklara göre Türkiye'de halkın cebinde 30 milyar Alman Markı bulunuyor. Bir Alman borsa dergisi "Türk Markı" başlıklı haberde, bu miktarın 90 milyar mark olduğu ve bu haliyle Türkiye'de Almanya'dan fazla markın dolaşımda bulunduğunu iddia etti. Elinde nakit olarak Alman Markı olan Euro ile değiştirecek, diğer ulusal para birimlerinden olanlar, bu para birimlerini her biri için farklı olan tedavülden kaldırma tarihine kadar kullanabilecekler.

6- Masraf veya komisyon ödemeden nakit paraları Euro'ya çevirmek için ne yapmalı?

Gerçek ve tüzel kişiler, nakit olarak bulundurdukları 12 ülke ulusal paralarını, herhangi bir masraf ve komisyon ödemeden dönüştürebilmek için bir banka veya özel finans kurumu nezdinde bir döviz tevdiat hebası veya cari ve katılım hesabı açtıracaklar.

7- 12 para biriminin tedavülden kaldırılma tarihleri nedir?

Euro banknotlarıyla birlikte bir süre daha kullanımında kalmaya devam edecek olan 12 ülke para biriminin yasal para olma niteliğini kaybederek tedavülden kalkacağı tarihler şöyle: Hollanda Florini 28 Ocak 2002, İrlanda Lirası 9 Şubat 2002, Fransız Frangı 17 Şubat 2002, Alman Markı, Avusturya Şilini, Belçika Frangı, Fin Markkası, İspanyol Pesetası, İtalyan Lireti, Lüksemburg Frangı, Portekiz Esküdosu ve Yunan Drahmisi ise 28 Şubat 2002. Merkez Bankası söz konusu paraların tedavülden kalkmasından sonra banka, özel finans kurumları ve yetkili müesseselerden gelecek değişim taleplerini 31 Aralık 2003 tarihine kadar karşılayacak.

8- 12 para birimi için Euro'ya değiştirilirken kullanılacak kurlar ne olacak?

Euro'ya dönüşüm 31 Aralık 1998 tarihinde sabitlenirken kurlar üzerinden gerçekleştirilecek. Ancak değişimle ilgili çıkabilecek maliyetler banknot değişimlerine masraf ve komisyon şeklinde yansıtılabilecek. Buna göre 1 Euro değişiminde 1.95583 Alman Markı, 13.7603 Avusturya Şilini, 40.3399 Belçika Frangı, 6.55957 Fransız Frangı, 2.20371 Hollanda Florini, 1936.27 İtalyan Lireti, 340.750 Yunan Drahmisi olacak.

9- Bu paralar nerede, nasıl değiştirilecek?

Euro'ya dönüşümde gerçek ve tüzel kişiler, banka, özel finans kurumları ve yetkili müesseselerle, Merkez Bankası ise yalnız banka, özel finans kurumu ve yetkili müesseselerle işlem yapacak. Merkez Bankası, 1 Aralık 2001 tarihinden itibaren yurtdışından Euro banknot ithal etmeye başlayacak ve bu banknotları 1 Ocak 2002 tarihinden itibaren bunulmak üzere kendi şubelerinde hazır bulunduracak. İstekli bankalar banknotları Merkez Bankası'ndan alacaklar.

10- Euro'ya çevrilecek 12 ulusal para cinsinden mevduatı olanlar ne yapacak?

Hesap sahiplerinin farklı bir talimatı yoksa, banka ve özel finans kurumları nezdindeki 12 ülke parası üzerinden halen açılmış olan döviz hesapları en geç 31 Aralık 2001 tarihinde Euro'ya dönüştürülecek ve hesap sahiplerine hesaplarında ne kadar Euro olduğu bildirilecek. Gerek bu hesaplar, gerekse sözleşmeler ve diğer hukuki işlemler ile bunlara ilişkin taraflarca kabul edilmiş faiz oranları, para birimi değişikliğinden etkilenmeden aynen devam edecek.

Murat Kışlalı

mkislali@dbr.com.tr