Euro deÄŸer kazandı dış açık arttı

Merkez Bankası, 2003 yılının Ocak-Nisan dönemi itibarıyla Euro'nun ABD Doları'na göre deÄŸer kazanmasının dış ticaret dengesi üzerindeki net etkisinin dış açığı artırıcı yönde olduÄŸunu bildirdi.Merkez Bankası tarafından hazırlanan Nisan ayı Ödemeler Dengesi Raporu yayımlandı. Rapora göre, bu dönemde, ihracat ve ithalattaki artışın sırasıyla 1 milyar 336 milyon dolar ve 1 milyar 422 milyon dolar tutarındaki kısmı parite etkisinden kaynaklandı. Böylelikle bu dönemde dış ticaret açığında söz konusu parite etkisi dolayısıyla 86 milyon dolar kadar artış kaydetti.     Raporda, Türkiye'nin dış ticaretinde, baÅŸta ABD Doları olmak üzere ve Avrupa para birimlerinin ağırlıklı olarak kullanıldığı hatırlatılarak, yabancı para birimleri arasındaki parite hareketlerinin dolar cinsinden kaydedilerek takip edilen dış ticaret istatistiklerinde önemli deÄŸiÅŸimlere yol açabildiÄŸi belirtildi.     Raporda, şöyle denildi: ''ÖrneÄŸin, Doların diÄŸer yabancı paralar karşısındaki deÄŸer kaybı, ihracat-ithalat üzerinde parite etkisinden kaynaklı bir artış yaratacaktır. Söz konusu artışın derecesi, Doların gerek ihracat gerekse ithalat içindeki payına baÄŸlı bulunmaktadır.'' Ä°HRACATIN BÃœYÃœK BÖLÃœMÃœ EURO CÄ°NSÄ°NDEN Cari pariteler kullanılarak yapılan hesaplara göre 2002 yılında Türkiye'nin ihracatının yüzde 44,8'i dolar cinsinden, yüzde 46,8'i ise Euro ve Euro'yu oluÅŸturan para birimleri cinsinden yapıldığı belirtilen rapora göre, 2003 yılının Ocak-Nisan döneminde bu oranlar sırasıyla yüzde 43.1 ve yüzde 49.2 oldu.  Aynı dönemde yapılan ithalatın ise yüzde 56,5'i dolar cinsinden, yüzde 37,5'i ise Euro ve Euro'yu oluÅŸturan para birimleri cinsinden yapıldığı kaydedilen raporda, 2003'ün Ocak-Nisan döneminde sırasıyla yüzde 58.2 ve yüzde 36.4 olduÄŸu ifade edildi.          DOLAR/EURO PARÄ°TESİ Raporda, şöyle denildi: ''2001 yılında önceki yıla göre ABD Doları karşısında yüzde 3,1 oranında deÄŸer kaybeden Euro, 2002 yılının Mart ayından itibaren deÄŸer kazanmaya baÅŸlamıştır. 2002 yılında Euro'nun ABD Doları karşısındaki yükseliÅŸi yıllık ortalama bazda yüzde 5,6 olmuÅŸ, 2003 yılının ilk yarısında ise hızlanarak yüzde 16,8'e ulaÅŸmıştır.      Böylelikle 2002 yılının Åžubat ayında ortalama 0,8699 olan euro/dolar paritesi, 2003 yılının 1-26 Haziran döneminde ortalama 1,1716 ABD Dolarına yükselmiÅŸtir.''   Raporda, 2002 yılına kadar ABD Doları cinsinden yapılan ihracatın toplam ihracat içinde en büyük paya sahip iken, Euro'nun ABD Doları'nakarşı deÄŸer kazanmasına paralel olarak Euro cinsinden yapılan ihracatın, toplam ihracat içinde en büyük paya sahip olduÄŸu belirtildi     Bu dönemde, ABD Doları'nın payında azalma gözlendiÄŸi kaydedilen raporda, ithalatın döviz kompozisyonunda da 2002 yılından itibaren benzer bir geliÅŸim gözlendiÄŸi bildirildi.          KUR FARKINDAN DOÄžAN ARTIŞ Raporda, ''Özellikle 2003 yılının ilk yarısında Euro'nun ABD Doları karşısında deÄŸer kazanması paralelinde diÄŸer geliÅŸmiÅŸ ülke para birimlerinin de ABD Doları karşısında deÄŸer kazanmaya baÅŸlaması, dolar cinsinden kamuoyuna açıklanan dış ticaret rakamlarında kur farkından doÄŸan artışları beraberinde getirmiÅŸtir'' denildi.     2001 yılında negatif olan ihracattaki ve ithalattaki parite etkisinin, 2002 yılının ikinci çeyreÄŸinden itibaren Euro'nun Dolar karşısında deÄŸer kazanması ile beraber pozitif olduÄŸu anlatılan raporda, 2003 yılının Nisan ayında geçen yılın aynı ayına göre yüzde 30,4 oranında büyüyen ihracatın, 350 milyon dolarlık parite etkisinin arındırılmasından sonra yüzde 17,7 oranında büyüdüğü belirtildi     Raporda, şöyle denildi: ''Bir baÅŸka deyiÅŸle, 2003 yılı Nisan ayında yabancı paraların ABD Doları karşısındaki deÄŸeri, bir önceki yılın aynı ayında gerçekleÅŸen deÄŸerinde sabit kalmış olsaydı, Nisan ayı ihracatı sadece 17,7 oranında artmış olacaktı.    2003 yılının Ocak-Nisan dönemi itibariyle Euro'nun dolara göre deÄŸer kazanmasının dış ticaret dengesi üzerindeki 'net' etkisi dış açığı artırıcı yönde olmuÅŸtur. Bu dönemde, ihracat ve ithalattaki artışın sırasıyla 1 milyar 336 milyon dolar ve 1 milyar 422 milyon dolar tutarındaki kısmı parite etkisinden kaynaklanmıştır. Böylelikle, bu dönemde dış ticaret açığı söz konusu parite etkisi dolayısıyla 86 milyon ABD doları kadar artış kaydetmiÅŸtir.''     VADELÄ° Ä°THALAT YÃœZDE 39,3 ORANINDA ARTTI      Merkez Bankası tarafından hazırlanan 2003 Nisan dönemi ödemeler dengesi raporuna göre, 2002 yılı ilk dört ayında 3,7 milyar dolar vadeli ithalat yapılırken, bu yılın aynı dönemde 5,2 milyar dolar vadeli ithalat gerçekleÅŸtirildi. Sonuç olarak vadeli ithalatta bu dönemde meydana gelen artış 1,5 milyar dolar olarak belirlendi.  Alt kalemler itibariyle incelendiÄŸinde en önemli artışın vadeli akreditifte olduÄŸunun görüldüğü belirtilen raporda, 2003 yılı Ocak-Nisan döneminde yüzde 150,2 oranında artan vadeli akreditif yöntemiyle yapılan ithalatın 1,3 milyar dolar olduÄŸu belirtildi.  Yüzde 25,7 oranında artan mal mukabili yöntemiyle yapılan ithalatın bu dönemde 3,6 milyar dolar olarak gerçekleÅŸtiÄŸi kaydedilen raporda, kabul kredili ithalatta ise geçen yıla göre yüzde 21,8 oranında azalış olduÄŸu bildirildi.  Raporda, şöyle denildi: ''DiÄŸer taraftan, toplam ithalattaki payları açısından vadeli ithalatı incelediÄŸimizde, mal mukabili ve kabul kredili ithalatın payında bu dönemde azalma görülürken, vadeli akreditif yoluyla yapılan ithalatın payı yüzde 3,7'den yüzde 6,9'a yükselmiÅŸtir. Böylece vadeli ithalat geçen yılın ilk dört ayında toplam ithalatın yüzde 25,9'u iken, bu yıl yüzde 27'sine ymiÅŸtir.''  ÖDEME YÖNTEMLERİ   Türk dış ticaretinde sekiz farklı ödeme yöntemi kullanıldığı belirtilen raporda, bunların peÅŸin ödeme, vesaik mukabili ödeme, mahsuben ödeme, karşı ticaret, müşterek hesap ile konsinye satışlar, mal mukabili ödeme, kabul kredili ödeme ve vadeli akreditif yöntemiyle ödeme olarak sıralandı.      Bu sayılan yöntemlerden son üç yöntem, vadeli ithalat olarak kabul edildiÄŸi ifade edilen raporda, mal mukabili ödemenin, ihraç edilen malın bedelinin, bu malın ithalatçı tarafından teslim alınmasından sonra ödenmesi ÅŸeklinde yapılan ödeme türü olarak tanımlandı.      Belirli bir ödeme tarihi taşımaması yönünden oldukça esnek bir uygulama olup, önemli ölçüde karşılıklı güvene dayandığı kaydedilen raporda, ÅŸunlar kaydedildi:  ''Kabul kredili ödeme, mal bedelinin belli bir vadede ödenmesini taahhüt eden ve bu ödemeye bir poliçenin araç olduÄŸu ödeme ÅŸeklidir. Bu ödeme ÅŸeklinde vadeli alım yapmak isteyen ithalatçıya karşın ihracatçı, poliçeye bankanın kabul vermesiyle kendini garanti altına almış olmaktadır. Vadeli akreditifte mal bedelinin buna iliÅŸkin poliçenin ibrazında deÄŸil de, sözleÅŸilen koÅŸulların yerine getirildiÄŸini gösterir vesaikin ibrazından belirli bir süre sonra ihracatçıya ödenmesini saÄŸlayan ödeme türüdür. Vade genellikle malın taşınması süresi kadar olup, ithalatçı bu yolla masraflarını azaltmayı amaçlamaktadır.''Â