Etikette trans yağ tartışması

Tarım ve Orman Bakanlığı’nın görüşe açtığı yönetmelik taslağında, gıda ürünlerinin etiketlerinden trans yağla ilgili ifadelerin yasaklanması yeni bir tartışma başlattı. Bakanlık yetkilileri ise gelen görüşler sonrasında, trans yağ kullanılmadığının firma tarafından kanıtlanması koşuluyla, etiketlere eklenebilmesi için değişiklik yapılabileceği sinyali verdi.

BEYAN YASAKLANIYOR

Tartışma, “Türk gıda kodeksi gıda etiketleme ve tüketicileri bilgilendirme yönetmeliğinde değişiklik yapılmasına dair yönetmelik” taslağıyla birlikte gündeme geldi. Halen mevzuattaki düzenlemeye göre, etiketlerde, “gıda kodeksinde tanımlanan sürülebilir yağ/margarinler, yoğun yağlar, bitkisel yağlar ve bu yağları içeren gıdaların yüzde 2’den fazla trans yağ içermesi durumunda trans yağ miktarı bildiriliyor.” Görüşe açılan taslağa göre ise artık gıda etiketlerinde trans yağ ile ilgili beyan yapılamayacak. Bu durumda trans yağın olmadığı ürünlerde de etikette bu bilgi yer alamayacak. Aralık ayının başında görüşe açılan taslakla ilgili son görüş verme tarihi 23 Aralık olarak belirlendi.

GÖRÜŞLERE BAKILACAK

Bakanlık yetkilileri ise, mevzuatta yapılan düzenlemelerle gıda ürünlerinde yüzde 2’den fazla trans yağ kullanılmasının yasaklandığını anımsattı. Yüzde 2’den az yağın ise ancak analizle ortaya konabileceğini belirten yetkililer, “Sektörde haksız rekabet olmaması için düşünülmüştü. Yanlış anlaşılmalara neden olsun istemiyoruz. Bu nedenle, gelecek görüşlere göre düzenlemeye son şekli verilecek. Burada mesela ‘sıfır trans yağ kullanıldığı kanıtlanırsa, yani üretici firma ürününde trans yağ olmadığını belgelendirirse, etikete bu durumu yazabilir.’ Bu yönde bir değişiklik yapılabilir. Bunun için gelen görüşlere bakılır, görüşlere göre de yönetmeliğe son şekli verilir” ifadelerini kullandı.

TÜKETİCİ BİLİNÇLENDİRİLMELİ

Tartışmaya açılan konuyla ilgili Diyetistyen Ece Köprülü’nün de görüşünü aldık. Trans yağların özellikle kalp ve damar sağlığına zararı olduğuna dikkat çeken Köprülü, “Bu ibarenin paketli gıdalardan kaldırılmasını doğru bulmuyorum. Aksine bundan önce tüketicilere hangi yağın ne olduğu anlatılmalı. Tüketici doymamış yağların daha sağlıklı, doymuş yağların ise daha sağlıksız olduğunu bilmesi gerekir. Örneğin tereyağ da doymuş yağ olarak geçer. Ancak tereyağ kararında tüketilirse sağlıklıdır. Doymamış yağlar ise bitkisel yağlardır. İşte bu ayrımın ve bilincin tüketiciye anlatılması gerekiyor. Tüketici aldığı ürünün içinde ne olduğunu bilmeli. Eğer tüketici trans yağa maruz kalmak istemiyorsa mümkün olduğu kadar az paketli gıda tüketmeli. Trans yağlar doymamış sıvı yağların hidrojen ile doyurulmasıyla katı hale gelmiş yağlardır” dedi.

BİLGİLERİN BELİRTİLMESİ ÖNEMLİ

Diyetisyen Elvan Odabaşı da konu hakkında şunları söyledi: “Obezite ve kronik hastalıkların ülkeler üzerinde oluşturmuş olduğu sağlık yükünü yönetmek adına aslında gıda okur yazarlığının artması gerektiği şu dönemde yapılması gereken hamle gıdanın tüketici tarafından şeffaflık ilkesi ile itibarının kazanımıdır. Biz beslenme uzmanları özellikle paketli gıdalar ile ilgili halkı bilinçlendirmeye çalışırken tam da bu noktada oldukça sıkıntı yaşıyoruz. Ülkemizde özellikle gelişen gıda sanayisinin ve gıda teknolojisinin yeni dünya dinamiklerinde insan sağlığına hizmet eder bir dile ulaşabilmesini sağlamak adına paketlerin üzerinde gıda ile ilgili bilgilerin belirtilmesi oldukça önemli.”

‘BU İFADENİN KALMASINI İSTİYORUZ’

Mutfak Ürünleri ve Margarin Sanayicileri Derneği (MÜMSAD) Genel Koordinatörü ve gıda mühendisi Ebru Akdağ, MÜMSAD olarak ‘trans yağ yoktur’ ibaresinin gıdalarda kullanımının devam etmesini istediklerini söyledi. Akdağ, “Şu andaki sistemde ürünlerde eğer kullanılan trans yağ yüzde 1’in altındaysa trans yağ yoktur ibaresi konulabiliyordu. Bu oranı bilim de kabul ediyor. Ancak yeni yönetmelikle ürünlerde trans yağ kullanımı yüzde 2 ile sınırlandırılıyor. Bu oran birçok gelişmiş ülkede kabul edilen trans yağ oranıdır. Geçmişte Türkiye’de trans yağ kullanımı konusunda bir limit belirlenmemişti. Şimdi ise limit getirilmiş oldu. Böylece daha yüksek kullanılamaz deniyor. Bu limitin belirlenmesinin ardından ise ibarenin kullanılamayacağı söyleniyor. Ancak bu oran daha belirlenmeden trans yağ kullanımını zaten sınırlamıştı. Hatta margarin üreticileri yaklaşık 12-13 yıldır trans yağ kullanmıyor. Şimdi limit belirlenmişken, trans yağ yoktur ifadesinin kalmasından yanayız” diye konuştu.

TRANS YAĞ NEDİR?

Trans yağlar ya da trans yağ asitleri, doymamış yağ grubunda yer alır. Trans yağlar hayvan vücudunda doğal olarak üretilebileceği gibi endüstriyel yollarla da üretilebilir. Doğal yollarla üretilen ve hayvansal gıdalardan alınan trans yağ az miktardadır. Yapay yolla üretilen trans yağlar, sıvı haldeki bitkisel yağların hidrojenle doyurularak daha katı hale gelmesiyle elde edilir. Endüstriyel trans yağların sağlık için zararlı olduğu ifade edilir. Pek çok farklı amaçla paketlenmiş ürünlerde, hazır gıdalarda bulunan bu yağın aşırı tüketiminin, hastalıklara yol açabileceği belirtilir.