Eti Holding'de özelleştirme adımları

Bakan Gürel, Eti Holding'in faaliyetleri ile ilgili olarak yaptığı yazılı açıklamada, 2000 Kasım ayı sonu itibariyle Holding'in, 83.8 trilyon lirası iç satış, 147.1 trilyon lirası da dış satış olmak üzere toplam 231 trilyon 2 milyar liralık satış hasılatı gerçekleştirdiğini kaydetti.

Bor cevherinin ekonomiye kazandırılması

Yıl sonu itibariyle 270 milyon dolarlık ihracat ve 90 trilyon liralık iç satış olmak üzere 400-410 milyon dolarlık satış hasılatının hedeflendiğini de ifade eden Bakan Gürel, şu bilgileri verdi:

"Özelleştirmenin altyapısının oluşturulması amacıyla yeniden yapılandırılan Eti Holding'in bağlı ortaklıklarından, Eti Bakır, Eti Krom, Eti Metalurji ve Eti Gümüş özelleştirme kapsam ve programına alınarak, Özelleştirme İdaresi Başkanlığı'na bağlanmıştır.

Bor cevherleri ile ilgili faaliyetlerini sürdürmekte olan Eti Holding, bor cevherlerinin ekonomik hayatımıza daha etkin bir şekilde kazandırılması için bugüne dek yapılamayanları belirli bir süre içinde yerine getirmek zorundadır. Özellikle ham bor yerine rafine bor ve bor uç ile ileri bor uç ürünlerine yatırım yapılarak, dünyanın çeşitli yerlerinde kurulmuş bora dayalı sanayi tesislerinin ülkemizde kurulmasını gerçekleştirmek ana gayemiz olmalıdır."

Bakan Gürel, Eti Holding'in bor politikasında, ilgili yasa çerçevesinde hareket edilerek, Eti Holding'in bor pazarında belirleyici olmasının gerçekleştirilmesi, rafine ürün kapasitelerinin bor pazarındaki öncelikler dikkate alınarak 1.2 milyon tona çıkarılması ve ayrıca bor uç ve ileri bor uç ürünlerine yatırım yapılmasının sağlanmasının amaçlandığını bildirdi.

Bakan Gürel, Bor politikasında diğer amaçların, "mevcut tesislerin gözden geçirilerek, yenileme yatırımlarına başlanılması, ruhsatlar, fiyatları belirleme ve pazar politikaları Eti Holding'te kalmak şartıyla, özel sektörle işbirliği (yatırım ortaklığı) yapılması olanağının araştırılması ve pazarlama ile satışlar konusunda bütün tüketicilere Holding'in tek elden satış yapabilmesini teminen, uluslararası pazarlama ve satış ağının oluşturulması" olduğunu belirtti.

Eti holding'in hedefleri

Eti Holding'in hedefleri konusunda da bilgi veren Devlet Bakanı Şükrü Sina Gürel, bunları şöyle açıkladı:

"Ülkemiz alüminyum talebinin karşılanması amacıyla Seydişehir'de 300-400 milyon dolarlık yatırım yapılması, borlarda 1.2 milyon ton rafine ürün kapasitesine ulaşılmasını teminen, 250 milyon dolarlık yatırım öngörülmektedir. Ayrıca, bor uç ve ileri bor uç ürünlerine yatırım yapılması ve bu konuda özel sektörle işbirliği yapılması, Trona konusunda ise Eti Holding'in iştiraklerinden Eti Soda tarafından 300 milyon dolar yatırım yapılarak, önümüzdeki 3 yıl içinde tesisin üretime geçirilmesi hedeflenmektedir."

Bu arada Bakan Gürel'in Bakanlığına bağlı Eti Holding'in özelleştirilmesine ilişkin olarak daha önce, bugün bir basın toplantısı yapacağı duyurulmuştu, Bakanlıktan bugün yapılan açıklamada ise basın toplantısının iptal edildiği belirtilerek konuya ilişkin yazılı açıklama yapılacağı belirtilmişti.

120 milyon tonluk üretim

Devlet Bakanı Şükrü Sina Gürel, bugün Türkiye'de yılda 100-120 milyon ton cıvarında maden üretimi, yaklaşık 500 milyon dolar ihracat ve 1 milyar dolar ithalat yapıldığını belirterek, "madencilik sektöründe devletin payı yüzde 80, özel sektörün payı ise yüzde 20'dir" dedi.

Bakan Gürel, yaptığı yazılı açıklamada, başta bor mineral ve türevleri olmak üzere alüminyum, krom, ferrokrom, bakır, gümüş ve diğer mineral ve metallerin üretildiği Türkiye'de, maden ve işlenmiş madencilik ürünleri ihracatının yüzde 50'sinin devlet tarafından gerçekleştirildiğini kaydetti.

Türkiye'nin gelecek yıllarda gereksinim duyacağı maden ürünleri ihtiyacının karşılanması ve mevcut madencilik kurumlarının büyümeleri için, madencilik sektörünün dışa açılmasının gerekli görüldüğünü de belirten bakan Gürel, şöyle devam etti:

"Madencilik alanında özel sektörün etkinliğinin artması ve kamunun payının aşağı seviyelere çekilmesi doğrultusunda gerekli çalışmaların yapılmasında yarar görülmektedir. Türkiye'nin madencilik sektörüne bakıldığında, enerji hammedelerinin üretiminin kısmen özel sektör marifetiyle yapıldığı, diğer madenlerde ise devletin en büyük yatırımcı-işletmeci durumunda olduğu, yasal mevzuatın günümüz koşullarına uygun hale getirilmesi gerektiği dikkat çekmektedir."

Özel sektör kuruluşları zihniyet değiştirecek

Devlet Bakanı Gürel, madencilik üzerindeki siyasi ve ekonomik etkilerin yüksek boyutlara ulaşmasından dolayı, işletmelerin verimliliği ve maliyetlerin günün koşullarına uygun hale getirilmesinin zorlaştığını bildirdi.

Bakan Gürel, devletin enerji sektöründe özellikle üretim aşamasında zor koşullarda faaliyetlerini sürdürdüğünü de ifade ederek, "bundan dolayı özel sektör kuruluşları zihniyet değiştirerek, özellikle Eti Holding'in yaptığı gibi entegre tesis yatırımlarına ağırlık vermeli, mevcut işletmelere ortak olarak katılmalı veya tesisleri satın alarak işletmeciliğini üstlenmelidir" dedi.

Madencilik faaliyetlerinde, ülke menfaatleri gözetilerek, devletin denetim, düzenleme ve yönlendirme mekanizmasının ön plana çıkartılması gerektiğini de belirten Bakan Gürel, sektörün ülke ekonomisine katkısının artırılması için, belirli program dahilinde yatırımların gerçekleştirilmesi ve modern teknolojilere sahip kapasitelerin kurulmasının gerekli olduğunu kaydetti.

Madencilik sektörde özelin payı artmalı

Bakan Gürel, Türkiye'nin makro ekonomik politikalarına paralel, madencilik sektöründe özel sektörün payının artırılmasında yarar görüldüğünü de belirterek, şunları kaydetti:

"Son yıllarda Eti Holding'de bu saptamaya katkı yapacak bir dizi gelişme yaşanmıştır. Kurumun faaliyetleri yeniden yapılandırılmış, çekilmeyi planladığı alanlara özel sektörün girmesinin yolu açılmış ve bazı alanralda özel sektör kuruluşları ile ortak girişim tipi yatırımlara ağırlık verilmiştir.

Ayrıca, 300 milyon dolar tutarındaki trona projesi de, Eti Holding'in yüzde 26 ve özel sektörün yüzde 74 pay aldığı bir şirketleşme modali ile işlerlik kazanmıştır. Eti Holding'in sermaye payını düşürerek yatrım riskini paylaştığı Çayeli Bakır İşletmeler, Eti Soda, Eti Zeolit ve Hidrojen Peroksit gibi ortak girişim modelleri de bir çeşit özelleştirme uygulaması neteliğindedir."

Eti Holding'in diğer faaliyet alanları

Bakan Gürel açıklamasında, Eti Holding'in halen faaliyet gösterdiği ana sektörlerden bor, alüminyum ve trona sektörleri hakkında bilgi de verdi.

Buna göre, Eti Alüminyum'un sıvı alüminyum üretim kapasitesi 60 bin ton/yıl düzeyinde bulunuyor. Alüminyum tüketimi 180 bin ton cıvarında olup, mevcut kapasite ile Eti Alüminyum Türkiye talebinin ancak yüzde 30'unu karşılayabiliyor. Halen, tesislerin girdi ihtiyacını 50 yıl karşılayacak rezervi bulunuyor.

Alüminyum tesislerin kapsamlı bir modernizasyon yapılmaması durumunda, öncelikle yapılması gereken işler için yaklaşık 35 milyon dolar yatırım yapılması gerekiyor.

Trona da ise Beypazarı Trona Projesi kapsamında yeralta üretim yöntemleri ile yılda 2 milyon ton cıvarında trona çıkarılması ve bunun işlenmesi ile yılda 1 milyon ton soda külü veya eşdeğeri ürünlerin üretilmesi planlanıyor. Üretilen soda külünün veya eşdeğeri ürünlerin büyük kısmının ihracatı ile yılda 175 milyon dolarlık brüt satış geliri sağlanması bekleniyor.

Dünya toplam rezervinin yaklaşık yüzde 63'ü Türkiye'de bulunan bor madeninde de dünya bor üretiminin yüzde 31'i Eti Holding tarafından gerçekleştiriliyor. Eti Holding, yılda 700 bin ton ham bor ürünleri, 350 bin ton rafine bor ürünleri satışı gerçekleştiriyor.

Bu arada, yıllardır bor sektöründe rafine uç ve ileri uç ürünler yatırımının yapılmamasının, Eti Holding'in dünya bor üretiminden yetersiz pay almasına neden olduğu belirtildi.

Eti Holding'in, kendi kaynaklarından sağlayacağı toplam 150 milyon dolar seviyelerine yaklaşan bor yatırımlarına başladığı ve hükümet programı ile yatırım politikalarına paralel, 2000 yılında yatırım faaliyetlerinin sürdürüldüğü de bildirildi.

Bor madeni alanında önemli projeler de 3. bor türevleri tesisi, yeni borik asit tesisi, tek kademede penta üretimi ve sülfirik asit tesisi olarak gösteriliyor.

Ayrıca, Eti Holding'in bor işletmeciliğindeki hedefinin, 1 milyar 200 milyon dolar tutarındaki dünya pazarından daha büyük pay elde etmek olduğu da ifade edildi. (aa)