Et Balık Kurumu geri dönüyor

EBK Genel Müdürlüğü Ana Statüsü, Resmi Gazete’de yayımlandı. Buna göre; Kurum yeniden yapılanarak hayvancılık sektöründe düzenleyici ve destekleyici bir rol üstlenecek.

EBK, tüzel kişiliğe sahip, faaliyetlerinde özerk ve sorumluluğu sermayesiyle sınırlı bir iktisadi devlet teşekkülü olacak. Teşekkül, ilgili Kanun Hükmünde Kararname ve Ana Statü hükümleri saklı kalmak üzere özel hukuk hükümlerine tabi bulunacak. Sayıştay’ın denetimine tabi olmayacak. Merkezi Ankara’da bulunacak. Tamamı devlete ait olacak teşebbüsün sermayesi 400 milyon YTL olacak. Tarım Bakanlığı’nın ilgili kuruluşu statüsünde yer alacak. EBK’nın görevleri şunlar olacak:

İTHALAT VE İHRACAT GÖREVİ

-Kasaplık hayvan, et, balık ve kümes hayvanlarını satın almak, satmak, gerektiğinde ithal etmek, işleyerek mamul hale getirmek, yan ürünlerini üretmek ve bunları muhafaza etmek, iç ve dış piyasada satmak ve değerlendirmek.

-Bakanlar Kurulu kararı ve ilgili Bakanlık veya mercilerce verilecek görevleri yerine getirmek.

-Ülke hayvancılığını teşvik ederek istikrarlı bir şekilde geliştirilmesine yardımcı olmak.

HASTALIKTA İMHA

-Halk sağlığı ve hayvan sağlığı açısından tehlike arz eden hastalıklara yakalanmış hayvanlarla, Tarım Bakanlığı’nca şartlı veya mecburi kesime tabi tutulan hayvanların usulüne uygun kesimi ve ürünlerinin değerlendirilmesi veya imha edilmesi.

-Firmalarla lisans, teknik beceri ve her türlü sınai mülkiyete dair anlaşmalar yapmak, yurt içinde ve yurt dışında faaliyet konusuyla ilgili tesislerin kurulması ve işletilmesi için taahhütlere girmek, yerli ve yabancı hakiki ve hükmi şahıslarla kendi faaliyet konusu ile ilgili işbirliği ve ortaklık anlaşmaları yapmak, kurulmuş olan şirketlere iştirak etmek veya yeni şirketler kurmak.

BAYİLİK VERECEK

-Faaliyet konuları ile ilgili olmak üzere, yurt içinde ve yurt dışında; tesisler kurmak, işletmek, satın almak, satmak, kiraya vermek veya kiralamak, bunlarla ilgili taahhüt ve müşavirlik hizmetlerini yapmak ve yaptırmak. Gerekli her türlü malzemeyi temin ve tedarik etmek. Hurda ve devre dışı malzemeleri satmak. Ticaretle iştigal etmek, pazarlama faaliyetleri kapsamında satış mümessillikleri, irtibat büroları, satış mağazaları, pazarlama şirketleri kurabilmek ve ana bayilik ile bayilikler verebilmek.

-Müesseseler, bağlı ortaklıklar ve iştirakler kurmak.

-Amaç ve faaliyet konuları ile ilgili her türlü taşımacılığı yapmak veya yaptırmak, bunlar ile ilgili nakil vasıtaları satın almak, satmak, kiralamak, işletmek, kiraya vermek, depolar tesis etmek, kiralamak, kiraya vermek, soğuk depoculuk hizmetleri yapmak.

-Ana faaliyetlerinin tesisi için bir takım hizmetlerini taşımacılık, sosyal hizmetler, tahmil-tahliye, kesim ve parçalama, bakım-onarım ve benzeri dışarıdan hizmet satın alma yöntemiyle gördürebilmek.

-Faaliyet konularına giren işlerin ifası için; taşınır ve taşınmaz mallar satın alma ve satma, kiraya vermek ve kiralamak, kendisinin veya iştiraklerinin borç ve alacakları için ipotek, ticari işletme rehni dahil leh ve aleyhte rehin vermek ve almak, kendi gayrimenkulleri üzerinde diğer ayni hakları tesis etmek, iştiraklerine kefil olmak, bu amaçlar için gerekli olan her türlü işlemi yapmak.

Teşekkülün organları; Yönetim Kurulu ve Genel Müdürlük olacak.

İŞTİRAKLERE ÖZEL KESİM GİREBİLECEK

Özel kesim; bağlı ortaklıktaki hisse oranı yüzde 20 ile yüzde 40 arasında ise yönetim kurulunda bir üye, yüzde 40 ve daha fazla ise iki üye bulundurma hakkına sahip olacak.

Bağlı ortaklık genel müdürü hariç, teşekkülün payını temsil etmek üzere atanmış olan bütün yönetim kurulu üyeleri ile denetçiler başka bir bağlı ortaklık veya iştirakte yönetim, denetim ve tasfiye kurulu üyesi olamayacaklar.

YATIRIM KARARI BAKANLAR KURULU’NDAN

Teşebbüslerin bağlı ortaklıklarını da kapsayan yıllık genel yatırım ve finansman programı takvim yılı başından en az 75 gün önce Bakanlar Kurulu’nca karara bağlanacak.

TSK’YA MALİYET ALTINDA FİYATLA SATTI

EBK, 1986’da başlayan özelleştirme döneminde, “Devlet kasaplık mı yapar” eleştirisiyle kapsama alındı. Kapsama alındığı 1992 yılından itibaren bazı kombinalar kapatıldı. Bazı kombinalarda özellikle Türk Silahlı Kuvvetleri’nin (TSK) ihtiyaçlarının karşılanması için faaliyet sürdü. Ancak TSK’ya maliyetin altında fiyatla satış yapıldığı için zarar giderek arttı. Özelleştirme kapsamında bulunduğu 13 yılda EBK’ya zararlarına karşılık Özelleştirme Fonu’ndan 581 milyon dolar aktarıldı.

ARAZİ NİYETİNE SATTILAR

AKP iktidarı döneminde bazı kombinalarda özelleştirme ihaleleri de yapıldı. 68 dönüm arazi ve 22 bin metrekare kapalı alanı olan Sincan Et Sanayi İşletme ve Tavuk Kombinası, 3 milyon 700 bin dolar bedelle Eserler İnş. Tur. Ltd. şirketine satıldı. Gelen tepkiler üzerine satış daha sonra iptal edildi. Manisa Et ve Tavuk Kombinası 1 milyon 260 bin dolar bedelle May Et Ürünleri Limited Şirketi’ne, Samsun Soğuk Hava Deposu, 600 bin dolar bedelle Temel Optik ve Raşit Türkdönmez'e, Manisa Kombinasının arsası ise 445 bin dolara Manisa Ticaret ve Sanayi Odası'na satıldı. Bu satışlarla ilgili spekülasyonlar oldu.

KOMBİNALAR ALIŞVERİŞ MERKEZİ OLDU

Daha önceki dönemle birlikte özelleştirilen dokuz kombinanın hiçbirinde et kesimi ve işletmesinin yapılmaması ve bu kombinaların yerine iş merkezleri, bina ve otellerin kurulması eleştiri konusu oldu. Bunun en önemli örneğini Ankara’daki son olarak Ankamall adını alan Migros Alışveriş Merkezi oluşturdu.

EBK’nın piyasadan çekilmesi ile hem kurum hem de sektör çöküşe geçti. EBK, son olarak 2003'te 61.7 trilyon, 2004'te 22 trilyon trilyon lira zarar etti. Sağlıklı kesim alanlarının olmaması, sektörde kaçağı da artırdı. Bunun üzerine EBK’nın Tarım Bakanlığı’na geri verilmesi kararı alındı.

BAKANLIK VE ÖİB ANLAŞAMADI

Özelleştirme İdaresi Başkanlığı ile Tarım Bakanlığı arasında bu hükümet döneminde yapılan görüşmeler, kaynak transferi ve personel sorunları nedeniyle uzun süre çözülemedi. Ardından 26 Ağustos 2005 tarihli Özelleştirme Yüksek Kurulu kararı ile EBK, özelleştirme kapsamından çıkartılarak, Tarım Bakanlığı’na verildi.