Erzurum’un peyniri Trakya’dan

Erzurum Ticaret Borsası’nın 17 yıllık başkanı Hakkı Hınıslıoğlu’na soruyoruz:

- Yerli peynir markası kalmamış Erzurum’da, nasıl oldu?

- Önce süt üretimi düşdü. Son dört yılda yarı yarıya azaldı. 300 bin tondan 125 bin tona geriledi...

- Peki süt pahalı olduğu için mi peynircilik ölüyor?

- Aslında belki süt Batı’da daha pahalıdır ama Erzurum’da organizasyon yok.

- Hangi organizasyon?

- Süt toplama merkezi, sütü ekonomik ve rekabetçi işleyebilecek tesis yok. Civil peynirimizi dahi marka yapamadık.

- Peki sonuç?

- Bırakın başkasını ben bile Bursa’dan peynir getirip satıyorum...

Kurbanlıkların dönüşü eti 500 bin lira ucuzlattı

TÜRKİYE’nin kurbanı Doğu’dan gelir. Her Kurban Bayramı’nda kesilen 2 milyon hayvandan yüzde 70’i Erzurum, Kars veya Ağrı’da yetişir. Son bayramda ağır kış koşulları büyük merkezlerdeki satışları yarı yarıya azalttı. Kurbanlıklar elde kaldı.

- Hakkı Başkan Erzurum’dan kaç kurbanlık gitti batıya?

- 50 bin kadar gitti

- Ne kadarı satılamadan döndü?

- 20-25 bini döndü...

Giderken kamyon parası 2 milyar, dönerken birbuçuk milyar daha...

- Deprem de sıkıştırdı besiciyi herhalde?

- Evet Erzurum’daki 5-6 özel kesimhane zaten çalışamaz durumda...Herkes mecburen Et Balık Kurumu’na yöneldi..

- Et Balık ne yaptı?

- Kilo fiyatını 7 milyon 200 bin liradan 6 milyon 700 bin liraya düşürdü...

- Biraz fırsattan istifade mi etti?

- Üstelik Kurban Bayramı öncesinde besiciye parasının yüzde 10’unu peşin kalanını 30 günde ödüyordu.

- Ya şimdi?

- Peşini kaldırdı, vadeyi 61 güne uzattı.

Eski yasa istihdamı bir ayda yüzde 120 artırdı

TÜRKİYE yenisini tartışıyor, Erzurumlu eski teşviği özlüyor. Ticaret ve Sanayi Odası’nda Başkan Lütfü Yücelik, yem sanayicisi Kazım Bayramoğlu, toptan gıdacı Yıldırım Altıntaş ve otomotiv bayii-çorap üreticisi İhsan Çelebi’yle sohbetteyiz.

- Yeni teşvikleri beğendiniz mi?

- Hayır bu teşvikle kim Çankırı’yı, Düzce’yi bırakır da Erzurum’a gelir.

- Peki ama siz yatırım yapmışsınız?

- Bize bakmayın. Biz yerlisiyiz. Ayrıca 1998 tarihli 4325 sayılı teşvik yasası sayesindedir çoğu yatırım...

- Farkı neydi?

- Yeni yasada ek istihdam yaratıldığı zaman ek istihdam kadar teşvik var...

- Ya eski yasada?

- Ek istihdam yaratılırsa eski işçiler için de sigorta ve vergi indirimi, ucuz elektrik teşviği uygulanırdı.

- Peki işe yaradığı nereden belli?

- Yasa çıktı, bir ayda imalat sanayinde istihdam artışı yüzde 120 oldu...

- Yoksa kayıtdışı işçiler mi sigortalandı?

- Belki az miktarda kaçak işçi de kayda girdi ama asıl yeni veya ek yatırımlar yapıldı, istihdam 4 binden 10 bine fırladı.

- Yani yeni teşvikle işler yürümez diyorsunuz...

- Teşvik yasasının mutlaka Doğu illerine özel olması lazım...

- Başka?

- Ulaşım ve telekomünikasyon hizmetlerinde özel tarife gerekli.

Organize hayvancılık bölgesi kuruyoruz

İLK kez Hakkari’de Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Ahmet Şen’den duyduk:

- Bizim organize sanayi bölgesinin adını organize hayvancılık olarak değiştirmek istiyoruz.

Meğer Organize Hayvancılık Bölgesi projesini ilk kez Erzurum Ticaret Borsası Başkanı Hakkı Hınıslıoğlu ortaya atmış.

- İlk uygulama nerede olacak?

- Elazığ ve Erzurum. Erzurum Muratgeldi köyünde 1112 dönüm arazide organize hayvancılık bölgesini kuruyoruz...

- Neden organize bölge?

- Açıkçası organize bölge olunca altyapısını Sanayi Bakanlığı tamamlıyor.

- Peki nasıl işleyecek bu bölge?

- Yemden, et işlemeye kadar entegrasyon sağlanacak. Yem fabrikası sözleşmeli çiftçisisine hammaddesini temin edecek.

- Sonrası nasıl gelecek?

- Kesimhane yemini, ilacını, veterinerlik hizmetini verip hayvanı alacak..

- Böylece işler daha ekonomik ölçekte yürüyecek..

- Evet ama yetmez, bakın Türkiye’nin toplam ihracatı 2.5 milyar dolar iken Erzurum’un ihracatı 200-300 milyon dolardı...

- Ne ihraç ederdiniz?

- Suriye’ye, Libya’ya, İran’a, Suudi Arabistan’a canlı hayvan ve et yollardık.

- Ya bugün?

- Türkiye’nin ihracatı 50 milyar dolar, Erzurum’un et ihracatı sıfır. Öyle olunca besicilik de ölüyor.

- Peki o günle bugünün farkı ne?

- İhracat yaptığımız dönemde devlet ton başına 300 dolar teşvik veriyordu. Bugünse teşvik yok, ihracat da yok!

Hayvancılık için müteşebbis lazım

ERZURUM Ticaret Borsası dünyaya yüksek teknoloji ile bağlı. Et fiyatını Şikago’dan, şekeri Londra’dan izliyor.

- Hakkı Başkan et pahalı mı Türkiye’de...

- Kalitesine göre öyle...Çünkü bizim kalitede et dünyada 3 dolar.

- O zaman ne yapmalı, tek yol ithalat mı?

- Hayır, çünkü Erzurum’da organik tarım ve hayvancılık mümkün...

- Organik olunca fiyat kurtarıyor mu?

- Evet, mesela organik besicilikte etin fiyatı 15 dolara çıkıyor.

- Örnekleri var aslında Türkiye’de...

- Aydın Doğan’ın Kelkit’te, Koç-Ata’nın Şanlıurfa’da yaptığına cesaret edecek müteşebbis lazım bize de...

Aşkale Çimento’da kapasite katlandı

ERZURUM’da özelleştirmenin ender başarı hikayelerinden birisi Aşkale Çimento’da yaşanıyor. Ticaret Sanayi Odası Başkanı Lütfü Yücelik ile Erzurumlu girişimcilerin ortaklaşa 1992 yılında satın aldıkları tesiste 20 milyon dolarlık ek yatırımla kapasite ikiye katlandı, üstelik aynı dönemde işçi sayısı da yüzde 50 azaldı.

Üniversite tatile çıkınca bir vardiya azalıyor

ERZURUM ekonomisinin kanaat önderleri ile Atatürk Üniversitesi’nin kentin sembolü çift başlı kartalının süslediği kapısında poz verdik. Üniversite’nin 40 bin öğrenci ve 3 bin öğretim görevlisi kentin başlıca geçim kaynağı. Öyle ki üniversite tatile çıkınca gıda üreticileri vardiya eksiltiyor.

Nüfus: Merkez 352 bin, ilçelerle 862 bin

5 kişiden fazla işçi çalıştıran tesis sayısı: 110

Gıda sanayi tesisi sayısı: 18

Kişi başına milli gelir: 1061 dolar

Refah basamağı: 81 il arasında 65’inci.