Engelliler çalışma hayatında yer bulmakta zorlanıyor

Nüfusun geneli için işgücüne katılım oranı yüzde 47,5 iken, en az bir engeli olan nüfusta bu oran yüzde 22,1. En az bir fonksiyonu gerçekleştirmede zorluk yaşayan nüfusun (15 ve daha yukarı yaş) işgücüne katılım oranı erkeklerde yüzde 35,4, kadınlarda ise yüzde 12,5. Tüm nüfusta işgücüne katılma oranı erkeklerde yüzde 69,2 iken, kadınlarda ise yüzde 25,9. Diğer bir ifadeyle engelli nüfusun işgücüne katılım oranı tüm nüfusun katılım oranının yarısı kadar. Çalışan sayısı 50 olduğunda engelli istihdam oranı yüzde 78.8’e çıkıyor. Engelli istihdam etmeyenlerin oranı ise yüzde 21.2’de kalıyor.

İSTİHDAM ZORUNLULUĞU VAR

Türkiye’de faaliyet gösteren, 50 ve üzeri personel çalıştıran özel şirketlerin de engelli çalıştırma zorunluluğu bulunuyor. Türkiye’de engelli kişilerin istihdam edilmesini, Türkiye İş Kurumu (İŞKUR) takip ediyor. 4857 Sayılı İş Kanunu’nun “engelliengelli ve eski hükümlü çalıştırma zorunluluğu“ başlıklı 30’uncu maddesinde, “İşverenler 50 veya daha fazla işçi çalıştırdıkları özel sektör işyerlerinde yüzde 3 engelliengelli, kamu işyerlerinde ise yüzde 4 engelliengelli ve yüzde 2 eski hükümlü işçiyi beden ve ruhi durumlarına uygun işlerde çalıştırmakla yükümlüdürler” deniyor. Hükümlere aykırı olarak engelliengelli ve eski hükümlü çalıştırmayan işverene çalıştırmadığı her engelliengelli için aylık 1700 TL idari para cezası veriliyor. Engellilerin istihdam için yeni girişimler yapılırken, 49 ve daha az çalışana sahip işletmelerin ise sadece yüzde 21.3’ü engelli istihdam ediyor.

SSK PRİMİNİ HAZİNE ÖDÜYOR

Özel sektör işverenlerince zorunluluk kapsamında çalıştırılan yüzde 3 oranındaki engellilerin sigorta tabanı üzerinden hesaplanacak sigorta priminin işveren hissesinin tamamı Hazinece karşılanıyor. Kontenjan fazlası engelliengelli çalıştıran ya da yükümlü olmadığı halde engelliengelli çalıştıran işyerlerinin çalıştırdığı her engelliengelli için sigorta priminin işveren hissesinin yarısını karşılıyor.

DAHA FAZLA MOLA İSTİYORLAR

Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı’nın 2011 yılında yayımladığı rakamlara göre çalışan engellilerin yüzde 33’ü iş yerinde daha fazla mola vermek istiyor. Yüzde 27.6’sı yarı zamanlı işlere sahip olmayı talep ederken yüzde 55.7’si ise beden güçlerini zorlayacak işleri istemiyor. Kayıtlı çalışan engellilerin yüzde 85.7’si aldıkları sosyal yardımların artırılmasını istiyor.  

RAHAT EDEMİYORLAR

Engelliler bulundukları çevrelerin fiziki ortamlarından da memnun değiller. Engellilerin yüzde 60’ı yaya yolları ve kaldırımların kendileri için uygun olmadığını yüzde 70’i oturdukları binanın fiziksel şartlarını yüzde 60’ı dükkan ve lokantaları yüzde 57’si kamu binalarını yüzde 52’si postane ve bankaların fiziksel imkanlarının engellilerin hareket etmesine uygun olmadığını düşünüyor.

YÜZDE 16'SI GENETİK

Ulusal engelliengelliler Veri Tabanı’na kayıtlı olan insanların yüzde 29.2’si zihinsel engelliengelli, yüzde 25.6’sı süren bir hastalığa sahip, yüzde 5.9’u işitme engelli, yüzde 3.9’u ruhsal engelli, yüzde 0.2’si konuşma engelli, yüzde 18’i ise birden fazla özre sahip. Engellilerin yüzde 15.9’u genetik kalıtımlardan dolayı engelliengelli, yüzde 9.6’sı kaza geçirdiği için yüzde 3’ü ise gebelik ve doğum sırasında engelliengelli kalmış.

AB'DE 40 MİLYON ENGELLİ VAR

Birleşmiş milletler verilerine göre gelişmekte olan ülkelerdeki engellilerin yüzde 80-90’ı çalışabilecek yaşta. Gelişmekte olan ülkelerde bu oran yüzde 50-70’e kadar düşüyor. Avrupa Birliği’nde 40 milyon engelli vatandaş var. Arjantin ise dünyada engelli işsizliğinin en yüksek olduğu ülkelerden biri. Arjantin’de 10 engelliden 9’u işsiz.

SEÇİM ZAMANI HATIRLANMAK İSTEMİYORLAR

Türkiye’de engelliler kendilerinin sadece seçim zamanı hatırlanmamasını istiyor. Hükümetlerin seçimler öncesi engellilere yönelik sözler verdiğini ancak seçimin ardından unuttuğunu belirten engelliler, sağlık, eğitim, ulaşımdaki sorunların çözülmesini ve istihdama yönelik çalışmaların artmasını istiyor.Görme engelli Gazeteci-Yazar Cüneyt Arat, engellilerin sağlık, eğitim, ulaşım, istihdamdaki sorunlarının çözülmediğini, yeni hükümetten bu yöndeki sözlerin gerçekleştirmelerini beklediklerini söyledi.

Engellilerin topluma daha fazla adapte olabilmeleri için gerekli önlemlerin alınması gerektiğini ifade eden Arat, 3 Aralık Dünya Engelliler Günü’nü üzüntüyle karşıladıklarını ifade etti. Engellilere güven verilmesi durumunda her engeli aşacaklarını ifade eden Arat, sosyal ve kültürel hayatta engellilerin unutulmaması gerektiğini vurguladı. Engellilerin topluma adapteleri için belediyelerin kaldırımlarda gerekli düzenlemeleri yapmaya çalıştığını ancak kaldırımlarda elektrik direği ve ağaçlarda bir düzenleme yapılmadığını söyleyen Arat, bu sorunun unutulmamasını istedi. Engellilerden hastanelerde muayene ücreti alındığını ve öncelik tanınmadığını dile getiren Arat, eğitimdeki sorunların da çözülmeyi beklediğini anlattı.