Enflasyonda korkulan oldu

Piyasada son aylarla yaşanan dalgalanmanın enflasyon üzerinde yarattığı baskı Haziran ayında da devam etti.

Türkiye İstatistik Kurumunun tüketici fiyatları endeksi (TÜFE) haziranda bir önceki aya göre yüzde 0.34 oranında artış gösterdi. Haziran ayı TÜFE artışı yüzde 1’in üzerinde bekleniyordu. Geçen yılın aynı ayında yüzde 0.1 artan TÜFE bu yıl mayısta ise yüzde 1.88 oranında artış göstermişti. TÜFE’de bu yılın ilk altı aylık dönemindeki artış ise yüzde 4.88 olarak gerçekleşti ve yüzde 5 olan yılın tümündeki hedefe oldukça yaklaştı. TÜFE’de yıllık artış ise yüzde 10.12’yle 22 aylık bir aradan sonra yeniden iki haneli oranlara yükseldi. Geçen yıl haziran sonunda yüzde 8.69 olan yıllık enflasyon, en son Ağustos 2004’te yüzde 10’la iki haneli olmuştu. TÜFE’de 12 aylık ortalamalara göre ise yüzde 8.32 oranında bir artış yaşandı.

KURLA DÜŞTÜ KURLA YÜKSELDİ

YTL’deki hızlı değerlenmenin büyük etkisiyle bir ara yıllık artışın yüzde 1.6’ya kadar gerilediği üretici fiyatlarında (ÜFE) ise tek başına haziran ayında bir önce aya göre yüzde 4.02’lik bir artış yaşandı. Bu artış 2005 yılının tümündeki yüzde 2.66 oranının bile 1.36 puan üzerine çıktı. Toptan fiyatlardaki bu büyümede döviz kurlarının mayıs ve haziran ayındaki yüksek oranlı artışlar belirleyici oldu. Son iki ayda ÜFE’deki toplam artış yüzde 6.9’a ulaştı. ÜFE mayısta da yüzde 2.77’yle oldukça yüksek bir artış göstermişti.

ÜFE’de bu yılın ilk altı aylık dönemindeki toplam artış ise yüzde 11.68’e kadar yükseldi. Son bir yıllık artış da yüzde 11.52’ye ulaştı. ÜFE’de de 13 ay aradan sonra yeniden çift haneli yıllık enflasyon yaşandı. Yıllık ÜFE en son geçen yıl nisan ayında yüzde 10.17’yle çift haneli olmuştu.

GIDA TÜKETİCİYE NEFES ALDIRDI

Haziran ayında TÜFE kapsamındaki 442 maddeden, 84 maddenin fiyatlarında değişmedi, 248 maddenin ortalama fiyatları arttı. Toplam 110 maddenin ortalama fiyatlarında ise düşüş gerçekleşti.

Döviz kurlarındaki artışa ya da azalışa daha geç tepki veren tüketici fiyatları kapsamındaki harcama gruplarından gıda ve alkolsüz içecek fiyatları mevsimlik nedenlerle haziranda yüzde 2.72 oranında azaldı. Bu azalma TÜFE’deki genel artış oranının 0.7 puan aşağı çekti. Buna göre eğer gıda fiyatları haziranda değişmeseydi aylık artış yüzde 1.04 düzeyinde oluşacaktı. Gıda fiyatları bu yılın ilk altı ayında yüzde 3.61 ve son bir yılda ise yüzde 9.22 oranında artış gösterdi.

Haziranda alkollü içki ve tütün fiyatları değişmedi. Giyim ve ayakkabı fiyatları ise yüzde 0.84’ye önceki iki aya göre oldukça düşük artış kaydetti. Konutla ilgili harcamalar ise yüzde 2.18’le oldukça yüksek bir oranda artarak genel enflasyon oranına 0.33 puanlık bir katkıda bulundu. Konut harcamalarında ilk altı ayda yüzde 6.12, son bir yılda ise yüzde 13.23 oranında büyüme yaşandı.

Haziranda ev eşyası fiyatları yüzde 1.35, sağlık harcamaları yüzde 0.41, ulaştırma harcamaları ise yüzde 3.77 artış gösterdi. Akaryakıt fiyatlarına yapılan zamlar nedeniyle yüksek bir artış kaydetmesinde döviz kurlarındaki artışın da etkisi bulunan ulaştırma harcamalarının genel enflasyon oranına katkısı ise 0.37 puan oldu. En yüksek katkı da ulaştırmadan geldi. Ulaştırma harcamaları son bir yılda ise yüzde 12.64 oranında arttı.

Temmuzda haberleşme harcamaları yüzde 0.95, eğlence ve kültür harcamaları yüzde 2.52, eğitim harcamaları yüzde 1.96, lokanta ve otel harcamaları ise yüzde 0.84 arttı. Çeşitli mal ve hizmetlerle ilgili harcamalarda ise yüzde 0.88 oranında düşüş yaşandı.

ÖZEL KAPSAMLI TÜFE

TÜİK’in mevsimlik ürünlerin fiyatlarındaki değişimlerden arındırarak oluşturduğu özel kapsamlı TÜFE haziranda yüzde 1.01 oranında artış kaydetti. Bu hesaplama etkilerin haziranda enflasyonu önemli ölçüde aşağı çektiğini gösteriyor. İşlenmemiş gıda ürünleri hariç TÜFE haziranda yüzde 1.34 arttı. Bu sebze ve meyve fiyatlarındaki düşüşün enflasyonu 1 puan aşağı çektiğine işaret ediyor.

Enerji hariç TÜFE’de ise yüzde 0.16 oranında düşüş kaydedildi. Bu hesaplama da enerji fiyatlarındaki yükselişin enflasyona 0.5 puanlık bir katkı yaptığını gösteriyor.

İşlenmemiş gıda ürünleriyle enerji birlikte hariç tutularak hesaplanan TÜFE ise yüzde 0.94 arttı. Enerji ile alkollü içkiler ve tütün fiyatları hariç TÜFE’de de yüzde 0.17 düşüş yaşandı. Bunlarla birlikte fiyatları yönlendirilen ve yönetilen ürünler ve dolaylı vergiler hariç tutularak hesaplanan TÜFE yüzde 0.22 düşüş kaydetti. İşlenmemiş gıda ürünleri, enerji, alkollü içkiler ve tütün, fiyatı yönlendirilen ve yönetilen ürünler birlikte hariç tutularak hesaplanan TÜFE ise yüzde 1.07 artış gösterdi.

EN YÜKSEK ARTIŞ BURSA’DA

TÜFE’nin aylık bazda en yüksek artış gösterdiği bölge yüzde 1.37’yle Bursa, Eskişehir ve Bilecik oldu. İstanbul’da yüzde 0.66, Ankara’da yüzde 0.76, İzmir’de yüzde 0.84’le Türkiye ortalamasının üzerinde seyreden haziran enflasyonu, bir çok bölgede ise düşüş kaydetti. En hızlı fiyat düşüşü ise yüzde 0.58’le Kastamonu, Çankırı, Sinop bölgesi oldu.

TARIM ÜFE’Yİ KURTARAMADI

Haziranda ÜFE’de kapsanan 762 maddeden, 180’inin fiyatı değişmedi. 487 maddenin fiyatı artış gösterdi, 95 maddenin fiyatlarında ise düşüş gerçekleşti.

Tarım sektörü fiyatlarının yüzde 0.25 oranında azaldığı haziranda, sanayi sektörü fiyatları ise yüzde 5.08 oranında büyüme gösterdi. Sanayi sektörü kapsamındaki madencilik fiyatları yüzde 5.13, imalat sanayi fiyatları yüzde 5.37, elektrik, gaz ve su sektörü fiyatları yüzde 0.91 oranında büyüke gösterdi.

Bu yılın ilk altı aylık döneminde ise tarım fiyatları yüzde 7.03 artarken, sanayi sektörü fiyatlarında yüzde 12.82’lik bir büyüme yaşandı. Bu kapsamdaki madencilik fiyatları ocak-haziran döneminde yüzde 13,03, imalat sanayi fiyatları yüzde 12.38, elektrik gaz ve su fiyatları ise yüzde 19.,71 oranında atış kaydetti. Son bir yıllık dönemde ise tarımda yüzde 11.53 olan fiyat artışı sanayi sektöründe yüzde 12.63, enerjide ise yüzde 4.77 oldu.

KURA DUYARLI SEKTÖRLER

Alt sektörler itibariyle haziranda en yüksek fiyat artışı yüzde 13.32’yle ana metal sanayinde yaşandı. Ana metal sanayi gibi döviz kurlarına oldukça duyarlı sektörler arasında yer alan kok kömürü ve rafine edilmiş petrol sektöründe yüzde 13.26, kağıt ve kağıt ürünlerinde yüzde 9.17, mobilyada yüzde 9.59, iletişim teçhizatında yüzde 7.62, büro makineleri imalatında yüzde 7.5, metal cevherinde yüzde 10.21, tekstil ürünlerinde yüzde 6.46 gibi yüksek oranlı artışlar yaşandı.