Enflasyonda ekim sürprizi

Enflasyon Ekim ayında toptan eÅŸya fiyatlarında (TEFE) yüzde 3.23 tüketici fiyatları endeksinde (TÃœFE) ise yüzde 2.22 olarak açıklandı. Yıllık enflasyon TEFE’de yüzde 15.48, TÃœFE’de yüzde 9.86 oldu.Türkiye’nin yavaÅŸ yavaÅŸ unutmaya yüz tuttuÄŸu enflasyon ekim ayıyla birlikte geri döndü. Tarım, gıda ve giyecek fiyatlarındaki mevsimlik artışlar kamu kesininin yaptığı zamlarla birleÅŸince ekimde tüketici fiyatları endeksi yüzde 2.22 ile son 19 ayın, toptan eÅŸya fiyatları da yüzde 3.23 ile son 21 ayın en yüksek düzeyine çıktı. Bu yıl bir ara tek haneli oranlara inen yıllık enflasyon ekim ayı sonu itibariyle TEFE’de yüzde 15.48’e fırlarken, TÃœFE’de ise yüzde 9.86’ya çıktı.Ekim ayı enflasyon oranları hem TEFE’de hem de TÃœFE’de beklentilerin oldukça üzerine çıkarak, hükümetin, TÃœFE’de yüzde 10, TEFE’de de yüzde 13.5 olarak revize ettiÄŸi yıl sonu enflasyon hedeflerini tehdit etmeye baÅŸladı. Yılın ilk dokuz ayındaki artış TÃœFE’de yüzde 7.18’e çıkarken TEFE’de yüzde 12.84 olarak gerçekleÅŸti. Geçen yıl ekimde TÃœFE yüzde 1.42, TEFE ise yüzde 0.56 oranında artmış, ilk dokuz aylık enflasyon ise TÃœFE’de yüzde 15.46, TEFE’de de yüzde 11.34 olarak gerçekleÅŸmiÅŸti. TEFE’deki dokuz aylık artış geçen yılın aynı döneminin üzerine çıkarken, yıl sonu artışının da geçen yılın sonundaki yüzde 13.9’un üzerine çıkacağının iÅŸaretlerini verdi.Bu yıl ekim ayı enflasyon oranlarının geçen yılın aynı ayının oldukça üzerinde gerçekleÅŸmesi yüzünden bu yıl eylül sonunda yüzde 9’a inen TÃœFE’deki yıllık artış ekim sonunda yeniden yüzde 9.86’ya çıktı. Eylül sonunda yüzde 12.5 olan TEFE’deki yıllık artış ise yüzde 15.48’e yükseldi. Geçen yıl ekim ayı sonunda yıllık artışlar TÃœFE’de yüzde 20.78, TEFE’de ise yüzde 16.10 düzeyinde gerçekleÅŸmiÅŸti.SON AYLARIN EN YÃœKSEK ORANLARITüketici fiyatlarında ekimde kaydedilen yüzde 2.22 oranındaki artış geçen yıl mart ayındaki yüzde 3.1’lik artıştan sonraki en yüksek artış oranını oluÅŸtururken, TEFE’deki yüzde 3.23 oranındaki artış ise yine geçen yıl ocak ayındaki yüzde 5.6 oranındaki artıştan sonraki en yüksek artış oldu. TÃœFE son 10 aydır yüzde 1’in, son 17 aydır da yüzde 2’nin altında kalıyordu. TEFE ise son 18 aydır yüzde 3’ün üzerine çıkmamıştı.12 AYLIK ORTALAMALAR12 aylık ortalamalara göre enflasyon ise TÃœFE’de yüzde 12.02 olarak hesaplanırken, TEFE’de yüzde 11.16 olarak gerçekleÅŸti. Geçen yıl ekim sonunda 12 aylık ortalamalara göre fiyat artışı TÃœFE’de yüzde 27.37, TEFE’de ise yüzde 28.52 düzeyinde bulunuyordu.KAMU VE ÖZEL SEKTÖR KATKISITEFE’de ekimde kaydedilen yüzde 3.23 oranındaki artışın 0.94 puanı kamu sektörünün, 2.29’u ise özel sektörü yaptığı zamlardan kaynaklandı. Kamu toptan eÅŸya fiyatlarının yüzde 3.9 oranında arttığı ekimde özel sektör fiyatlarındaki artış ise yüzde 3 düzeyinde gerçekleÅŸti. Kamu fiyatlarındaki artışı kamu imalat sanayi fiyatlarında akaryakıt fiyatlarına baÄŸlı olarak yaÅŸanan yüzde 4’lük büyüme, özel sektördeki fiyat artışını da tarım sektöründe kaydedilen yüzde 6.1’lik fiyat artışı belirledi.TARIM FÄ°YATLARI ARTTIEkimde son ayların en yüksek enflasyon oranının yaÅŸanmasında tarım sektöründeki yüksek oranlı fiyat artışı belirleyici oldu. Eylülde de yüzde 5.5 oranında artan tarım fiyatları ekim ayında da yüzde 6.1 oranında artış kaydetti. Son iki ayda sektör fiyatlarındaki toplam artış yüzde 11.9’a ulaÅŸtı. Tarım sektörü fiyatlarında geçen yıl eylülde yüzde 0.4, ekimde ise yüzde 1.9 oranında atış yaÅŸanmıştı. Tarım sektöründeki bu fiyat artışının ekim ayı enflasyon oranına katkısı 1.4 puan olarak gerçekleÅŸti. Tarım fiyatlarındaki yılın ilk 10 aylık döneminde yaÅŸanan artış yüzde 11 olarak gerçekleÅŸirken, son bir yıllık artış ise yüzde 16.4’e yükseldi.AKARYAKIT ZAMLARI KÖRÃœKLEDÄ°Hükümetin, artan ham petrol fiyatları ve ÖTV yoluyla bütçe gelirlerini artırmak amacıyla geçen ay içerisinde akaryakıt fiyatlarına iki defa yaptığı yüzde 5’er oranındaki zamlar da enflasyonu azdırdı. Bu nedenle kamu imalat sanayi fiyatları ekimde bir önceki aya göre yüzde 4.8 oranında artarken. Çekirdek enflasyon olarak da nitelendirilen özel sektör imalat sanayi fiyatları ise yüzde 1.4 yükseldi. Ä°malat sanayi sektöründeki ortalama fiyat artışı ise yüzde 2.6 olarak gerçekleÅŸti. Kamu imalat sanayiinde kokkömürü ve rafine edilmiÅŸ petrol ürünleri sektöründe akaryakıt zamlarından kaynaklanan yüzde 8.1 ve kimyasal madde ürünleri imalatındaki yüzde 6.2 oranındaki artışlar dikkat çekti. Akaryakıta yapılan zammın bir kısmı da kasım ayı endeksine yansıyacak. Özel sektör imalat sanayi fiyatlarını ise giyim eÅŸyası imalatındaki yüzde 14.1’lik artış belirledi.Uluslararası piyasada ham petrol fiyatlarında yaÅŸanan artış bu yıl ilk defa ekim ayı ile birlikte fiyatlar üzerinde etkili olmaya baÅŸladı. Ekim ayı enflasyon oranının 1.8 puanlık kısmı imalat sanayiinden kaynaklandı. Ä°malat sanayii fiyatları bu yılın ilk 10 ayında yüzde 14.3, son bir yılda da yüzde 16 oranında arttı.ENERJÄ° FÄ°YATLARIElektrik ve doÄŸalgaz fiyatlarına zam yapılmayan ekim ayında belediyelerin su fiyatlarına yaptığı yüzde 1.2’lik zam nedeniyle elektrik. Su ve gaz sektörü fiyatlarında yüzde 0.3 oranında artış yaÅŸandı. Madencilik sektörü fiyatlarında ise yüzde 0.7 oranında artış oldu. Kamu madencilik fiyatlarının yüzde 0.2 arttığı ekimde özel sektör fiyatları ise yüzde 2.1 büyüdü. Madencilik sektöründe yılın ilk dokuz ayındaki artış yüzde 15.3, son bir yıllık artış ise yüzde 21.1 olarak hesaplandı.GIDA VE GÄ°YÄ°MTüketici fiyatlarında (TÃœFE) yaÅŸanan yüzde 2.22 oranındaki artışın ise 0.9 puanı gıda, 0.5 puanı giyim, 0.4 puanı konut (kira), 0.3 puanı ulaÅŸtırma harcama gruplarındaki artışlardan kaynaklandı. Gıda ve içki harcamaları ekimde bir önceki aya göre yüzde 3.6 arttı. Tek başına gıda harcamalarındaki artış ise yüzde 3.6 olarak gerçekleÅŸti. Tarımda son iki aydır yaÅŸanan yüksek oranlı artışlar Ramazanla birleÅŸince gıda harcamalarını büyüttü. Gıda fiyatlarında yılın ilk 10 ayında yüzde 3.7, son bir yılda ise yüzde 8.4 oranında artış kaydedildi.Giyim ve ayakkabı fiyatları ise mevsimlik ürünlerin vitrinlere çıkmaya baÅŸlamasıyla birlikte geçen ay bir önceki aya göre yüzde 5.7 oranında yükseldi. Bu kapsamda giyim fiyatları yüzde 5.5, ayakkabı fiyatları ise yüzde 6.1 oranında artış kaydetti. Giyim ve ayakkabı fiyatları ocak- ekim döneminde yüzde 0.4 azaldı. Son bir yılda ise sadece yüzde 0.8 oranında artış kaydetti. Giyim ve ayakkabı fiyatları önceki aylarda yaÅŸanan düşük enflasyona en önemli katkıyı saÄŸlayan harcama grubu olmuÅŸtu.ULAÅžTIRMA FÄ°YATLARIAkaryakıta yapılan zamlar TÃœFE’de ise ulaÅŸtırma harcamaları grubuna yüzde 3.7 oranında zam olarak yansıdı. UlaÅŸtırma harcamaları 10 aylık dönemde yüzde 12.3, son bir yılda ise yüzde 13.7 artış gösterdi.Konut (kira) harcamalarında ise ekimde yüzde 1.6 oranında artış yaÅŸandı. Ekimde ev eÅŸyası harcamaları yüzde 0.3 azalırken, eÄŸitim ile eÄŸlence ve kültür harcamaları deÄŸiÅŸmedi, saÄŸlık harcamaları yüzde 0.3, lokanta, pastane ve otel harcamaları yüzde 1.8, çeÅŸitli mal ve hizmetlerle ilgili harcamalar ise yüzde 0.4 arttı.EN YÃœKSEK ARTIÅž DENÄ°ZLİ’DESeçilmiÅŸ iller itibariyle ekimde en yüksek fiyat artışı yüzde 3.9 ile Denizli’de yaÅŸandı. Ä°zmir yüzde 3.3’le, Konya yüzde 3.1’le, Antalya ise yüzde 3’le en yüksek fiyat artışı yaÅŸanan illerin başında geldi. Ekimde, tüketici fiyatları Ankara’da yüzde 2.3, Ä°stanbul’da yüzde 2 arttı. Bursa yüzde 2.4’le, Diyarbakır yüzde 2.6’yla, Kayseri, Samsun ve Gaziantep yüzde 2.5’le Türkiye ortalamasının üzerinde fiyat artışı kaydedilen iller oldular. Tüketici fiyatlarının en düşük artış kaydettiÄŸi il ise yüzde 1.2’yle Erzurum oldu. Fiyatlar, EskiÅŸehir’de yüzde 1.8, Mersin’de yüzde 2, Kocaeli’de yüzde 1.9, Malatya’da yüzde 2.2, Trabzon’da yüzde 1.6 ve Zonguldak’ta yüzde 1.7 oranında artış gösterdi.Bölgeler itibariyle ise TÃœFE Karadeniz ve Marmara’da yüzde 2.1, Ege’de yüzde 2.7, Akdeniz’de yüzde 2, İç Anadolu’da yüzde 2.3, DoÄŸu Anadolu’da yüzde 1.9, GüneydoÄŸu’da ise yüzde 2.2 olarak hesaplandı.Â