Enflasyon zirvede gözler Merkez’de
Güncelleme Tarihi:
Enflasyonda bozulma devam ediyor. Tüketici enflasyonu yıllık yüzde 12.15’e, üretici enflasyonu ise yüzde 20.16’ya fırladı. Maliyet ve kurdan kaynaklı yükselen enflasyonda önümüzdeki aylarda yeni zirveler görülmesi muhtemel. Dolar kuru ise Merkez Bankası’nın veri sonrası faizi arttıracağı beklentisinin güçlenmesiyle 5 kuruş geriledi.
ENFLASYONDA yükseliş hız kesmiyor. Hızla artan döviz kurları ve maliyetin etkisiyle mayısta tüketici enflasyonu aylık 1.61 arttı ve yüzde 1.45-1.59 arasında olan beklentileri aştı. Yıllık enflasyon ise yüzde 12.15’e çıktı ve bu 6 ayın zirvesi. Tüketici enflasyonunda gıdadan giyime, içki ve sigaradan lokanta ve otellere kadar her ana grupta mayısta enflasyon arttı. Üretici enflasyonu ise aylıkta yüzde 3.79 yıllıkta yüzde 20.16’ya çıktı. Yıllık üretici enflasyonu Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) yeni seride verilerini açıkladığı 2003 yılının ağustos ayından beri görülen en yüksek seviyede. Ancak, enflasyon verilerinin ardından güne 4.67 liradan başlayan dolar 4.59 liraya kadar geriledi. Bu ise yüksek gelen enflasyonun Merkez Bankası’nın faiz artıracağı beklentilerinin güçlenmesinden kaynaklandı.
Gıdada her ne kadar mevsim sebze ve meyvelerinde nisan ayına göre yüzde 30’a varan fiyat düşüşleri gerçekleşse de ekmek, dana, kuzu, tavuk eti, yumurta, patates ve kuru soğandaki yükselişler gıda grubunda aylık enflasyonu yüzde 1.45’e taşıdı. Bilinen bir zam yapılmamış olsa da uzmanların tahminlerine göre gramajı düşürüldüğü halde aynı fiyattan satıldığı için ekmek fiyatları yüzde 1.08, tavuk eti yüzde 4.82, dana eti yüzde 1.97, kuzu eti yüzde 2.02 arttı. Yumurtadaki zam oranı ise yüzde 3.17. Yeni mahsül ürünleri mayısta tezgahlara çıkan patateste yüzde 34.6, kuru soğan 34.6 zam oldu. Ay boyu tartışılan baklavacıların isyanlarına sahne olan antepfıstığı fiyatlarında ise bir ayda yüzde 3.76 artış yaşandı. Tüm bu zamlar gıda enflasyonunun ana enflasyona katkısını 0.34 puana taşıdı.
Mayıs enflasyonunu en fazla artıran ise petrol ve döviz kurlarındaki yükselişten etkilenen ulaştırma grubu oldu. Türkiye’de satılan otomobillerin yüzde 60’ını oluşturan dizel otomobil fiyatlarındaki yüzde 2.45, benzindeki yüzde 2.54, motorindeki yüzde 2.74 ve LPG’deki yüzde 4.67 artış ulaştırma grubunda enflasyona yükselişe neden oldu. Petrol fiyatları mayısta 80.47 dolara kadar çıktı. Otomobil ise Euro kurundaki yükselişle paralel zamlandı. Mayısta dolar 4.9282, Euro ise 5.7686 lira ile tarihi zirvelerini görmüştü. Tüm bu etkiler benzin, motorin ve dizel otomobil fiyatlarına zam olarak yansıdı. Ulaştırma grubunda yüzde 2.32 artış aylık ana enflasyonu 0.41 puan yükseltti. Ay sonunda hükümet bu zamların enflasyona etkisini engellemek için yapılan zam kadar ÖTV’yi düşürme çözümüne getirdi.
Elektrik ve su fiyatlarındaki artış, tüpgaza gelen yüzde 2.24 zam konut grubunda enflasyonu artırdı. Giyimde ise yeni sezon etkisi mayısta son kez enflasyonu arttırdı. Bundan sonra giyimde zamların nedeni Euro ve dolar kurundaki yükseliş olacak. Yaz sonuna doğru ise indirim sezonuyla yeniden enflasyonu azaltıcı etki yapacak. Mayısta giyim grubunda enflasyon yüzde 5.21 arttı ve ana enflasyona etkisi 0.36 puan oldu. Yine gıda grubundaki artışların gecikmeli yansıdığı grup lokanta ve otellerde de çorba, pide ve ayrana zamlar dikkat çekti. Tatil sezonunun açılmasıyla otel fiyatlarına ise yüzde 2.84 zam geldi. Döviz kurlarındaki değişikliğe hassas olan çeşitli mal ve hizmetler grubunda ise en çok etkileyen yüzde 6.10 fiyat artışıyla altın oldu.
ENFLASYONDA YÜKSELİŞ DÖNEMSEL
BAŞBAKAN Yardımcısı Mehmet Şimşek, enflasyondaki yükselişin ağırlıklı olarak baz etkisi, petrol fiyatları ve kurdaki yükseliş gibi “dönemsel hareketleri” yansıttığını, yükselen enflasyonda yılın ikinci yarısında düşüş eğiliminin başlayacağını belirtti. Şimşek beklentilerin üzerinde açıklanan enflasyon verilerinin ardından Twitter’daki hesabında, “Mayıs itibarıyla kur ve petrol fiyatlarının yıllık enflasyona etkisi 4 puandan yüksek oldu... Kısa vadede baz etkileriyle enflasyondaki artış devam edebilir, ancak para ve maliye politikalarının koordineli önlemleri ile yılın ikinci yarısında düşüş eğilimi başlayacak” dedi.
FAİZ ARTIŞINA İLİŞKİN BEKLENTİLER BÜYÜDÜ
YÜKSEK gelen enflasyon verisi dolardaki hızlı artışa fren yaptırdı. Dün sabah güne 4.67 lira seviyelerinden başlayan dolar enflasyon sonrası Merkez Bankası’nın faiz artışı yapacağı beklentilerinin güçlenmesiyle 4.60 liranın altına indi. 4.5954 liraya kadar inen dolarda bankalararası piyasada son işlemler 4.6053 liradan yapıldı. Borsa İstanbul ise güne yükselişle başladı. Enflasyon verisi sonrası ise yükseliş yüzde 1’i aştı. Çekirdek enflasyonda da bozulma Merkez’i zorluyor. Merkez’in takip ettiği çekirdek enflasyondan “B” endeksi mayısta yıllık yüzde 12.54’ten yüzde 12.77’ye, “C” yüzde 12.24’ten yüzde 12.64’e yükseldi.
ÜRETİCİ ENFLASYONU TARİHİ ZİRVESİNDE
MAYISTA üretici fiyatları (Yİ-ÜFE) aylık yüzde 3.79, yıllık yüzde 20.16 arttı. Yıllık yüzde 10.16 üretici enflasyonu TÜİK’in yeni seriyle hesapladığı 2003 Ağustos’tan beri görülen en yüksek seviye. Yani yıllık üretici enflasyonu tarihi rekorunu kırdı. Bu rekorda en büyük etki ise kur. Kur yüzünden artan ithal girdi fiyatlarındaki hızlı artış üreticiyi sıkıştırıyor. Gıdada yüzde 9.33 artan yıllık enflasyon 1.97 puanlık katkı yaptı. En fazla etki ise geçen yıl mayısa göre yıllık yüzde 40.68 artan ana metal sektöründen geldi. Bu sektörün yıllık enflasyona etkisi 2.88 puan. Petrol ürünleri de yıllık yüzde 68.52’lik enflasyonla 1.74 puanlık etki yaptı. Üretici enflasyonundaki bu zirve seviyesi tüketici enflasyonuna da maliyet etkisi yapıyor. Önümüzdeki aylarda tüketici enflasyonunda da üretici enflasyonu kaynaklı artış kaçınılmaz.