Enflasyon sürpriz yapmadı

Yılın 3 ayında fiyat artışları ise üreticide yüzde 2,48, tüketici fiyatlarında yüzde 1,25 olarak hesaplandı. Mart ayı itibarıyla 12 aylık ortalamalara göre yıllık enflasyon ise tüketici fiyatlarında yüzde 8,05, üretici fiyatlarında yüzde 4,49 oldu.

Türkiye İstatistik Kurumu, mart ayı fiyat artışlarını açıkladı. TÜFE’de en büyük sürpriz hükümetin yüzde 18 olan KDV’yi yüzde 8’e indirdiği giyim ve ayakkabı sektöründe yüzde 8 civarında beklenen fiyat düşüşünün yüzde 2.92’yle sınırlı kalması oldu. Eğer giyim fiyatları yüzde 8 gibi bir oranda düşseydi martta TÜFE eksi çıkacaktı.

TÜFE’de yılın ilk üç aylık dönemindeki artış ise yüzde 1.25’le geçen yılın aynı dönemindeki yüzde 0.83’ün üzerine çıktı. 2005 sonunda yüzde 7.72’ye kadar indikten sonra ocak ve şubat aylarında yükselme eğilimine giren yıllık enflasyon bu eğilimini 0.01 puan gibi düşük bir hızda da olsa martta da sürdürdü ve yüzde 8.16’ya yükseldi. Yıllık enflasyon geçen yılın mart ayı sonunda ise yüzde 7.94 düzeyinde bulunuyordu. TÜFE’deki 12 aylık ortalamalara göre artış ise yüzde 8.05 olarak gerçekleşti. Söz konusu oran da geçen yıl mart ayında yüzde 8.40 olmuştu.

ENFLASYON HEDEFLEMESİ

Merkez Bankası, bu yıl başından itibaren uygulamaya koyduğu açık enflasyon rejimi çerçevesinde yıl sonu enflasyon hedefini yüzde 5 olarak belirlerken üçer aylık dönemler itibariyle de "hedefle tutarlı patika"lar belirlemişti. Hedefle tutarlı patikanın yüzde 7.4 olarak belirlendiği mart ayında "belirsizlik aralığının üst sınırı" bunun 2 puan üstü olan yüzde 9.4, "belirsizlik aralığının alt sınırı" ise 2 puan altı olmak üzere yüzde 5.4 olarak ilan edilmişti. Buna göre mart sonu itibariyle yıllık enflasyon belirlenen hedefle tutarlı patikanın 0.76 puan üzerine çıkmakla birlikte belirsizlik aralığı üst sınırının ise 1.26 puan altında kaldı.

IMF’ye verilen niyet mektubunda da söz konusu düzenleme "Program şartlılığı" olarak yer almıştı. Mart sonunda yıllık enflasyonun yüzde 8.14’da kalmasıyla Merkez Bankası IMF’ye taahhüt ettiği kriterlerden birini yerine getirmiş oldu. Eğer yıllık enflasyon yüzde 8.4’ün üzerine çıksaydı Merkez Bankası, IMF uzmanlarıyla görüşmelerde bulunmak zorunda kalacaktı. Yıllık enflasyon mart sonunda yüzde 9.4’ün üzerinde çıksaydı Türkiye program koşullarını ihlal etmiş olacaktı ve Merkez Bankası alınması gereken önlemleri kamuoyuna duyuracak ve hükümete bildirecekti.

ÜRETİCİ FİYATLARI

Marta üretici fiyatları ise bir önceki aya göre yüzde 0.25 oranında artış kaydetti. Aylık artışın geçen yıl marttaki yüzde 1.26’nın 1.1 puan altında kalması nedeniyle ÜFE’de şubatta yüzde 5’in üzerine çıkan yıllık artış mart sonunda yeniden yüzde 4.21’e geriledi. Geçen yıl mart sonunda ÜFE’deki yıllık enflasyon yüzde 11.33 düzeyinde bulunuyordu.
Martta ÜFE’deki yüzde 0.25’lik artışta imalat sanayi fiyatlarındaki yüzde 0.48’lik artış belirleyici oldu.
Ancak bu yılın ilk üç aylık dönemindeki ÜFE artışı yüzde 2.48’le geçen yılın aynı dönemindeki yüzde 0.96’nın üzerinde gerçekleşti. ÜFE’deki 12 aylık ortalamalara göre artış ise yüzde 4.49 olarak hesaplandı. Geçen yıl mart sonunda 12 aylık ortalama ÜFE artışı yüzde 15.03 düzeyinde bulunuyordu.

GIDADAKİ ÜÇ AYLIK ARTIŞ YÜZDE 5’İ AŞTI

TÜFE’yi oluşturan harcama grupları itibariyle martta gıda fiyatları yüzde 1.3’le oldukça yüksek bir hızla artarken, alkollü içki ve tütün fiyatlarında ise yüzde 0.15’lik bir artış yaşandı. Gıda fiyatları bu yılın ilk üç aylık döneminde yüzde 5.10 oranında artarak yılın tümü için hedeflenen yüzde 5’lik enflasyonu aştı. Gıda yılın ilk çeyreğinde en fazla fiyat artışı yaşanan harcama grubu oldu. Gıda fiyatlarındaki yıllık artış ise yüzde 7.94 oldu. Alkollü içki ve sigara fiyatları ise yılın ilk üç ayında yüzde 4.82, son bir yıllık dönemde ise yüzde 31.25 artış gösterdi. Alkollü içki ve sigara da son bir yılın en fazla fiyat artışı yaşanan harcama grubu oldu.

KDV İNDİRİMİ TÜKETİCİYE YANSITILMADI

Giyim ve ayakkabı fiyatları ise martta bir önceki aya göre yüzde 2.92 oranında düşüş kaydetti. Oysa tüm giyim ve ayakkabı ürünlerinde yapılan KDV indiriminin fiyatlara yüzde 8.4 oranında indirim olarak yansıması gerekiyordu. Giyim fiyatlarında yılın ilk üç aylık döneminde yüzde 16.47, son bir yılda ise yüzde 2.37 oranında düşüş yaşandı.
Marta konut (kira) harcamaları bir önceki aya göre yüzde 0.6, sağlık harcamaları yüzde 0.37, ulaştırma harcamaları yüzde 0.14, eğitim harcamaları yüzde 0.15, lokanta ve otel harcamaları yüzde 0.78 ve çeşitli mal ve hizmetlerle ilgili harcamalar ise yüzde 0.20 oranında artış gösterdi. Ev eşyası fiyatlarında yüzde 0.43, haberleşme harcamalarında yüzde 0.76 eğlence ve kültür harcamalarında ise yüzde 0.83 artış gözlendi.

ÖZEL KAPSAMLI TÜFE

Martta yüzde 0.27 olan TÜFE’deki artış, mevsimlik ürünlerin fiyat değişiminden arındırıldığında yüzde 0.54’e kadar yükseldi. Buna göre bazı ürünlerdeki mevsimlik fiyat düşüşü mart enflasyonunu yarı yarıya azalttı. İşlenmemiş gıda ürünleri hariç tutulduğunda ise marta TÜFE’de yüzde 0.01’lik bir düşüş yaşandı. Enerji fiyatları hariç TÜFE’de ise yüzde 0.23 artış oldu. İşlenmiş gıda ürünleri ve enerji hariç TÜFE ise martta yüzde 0.11 oranında düştü. Enerji ile alkollü içkiler ve tütün hariç tutulduğunda TÜFE ise yüzde 0.24 arttı.  Enerji, alkollü içkiler ve tütün ile fiyatları yönlendirilen diğer ürünler ve dolaylı vergiler hariç TÜFE ise yüzde 1.29 oldu. Bunlarla birlikte işlenmemiş gıda ürünleri de hariç tutularak hesaplanan TÜFE ise yüzde 1.14 oranında artış gösterdi.

BÖLGELERE GÖRE FİYAT DEĞİŞİMİ

Martta en yüksek TÜFE artışı yüzde 0.94’le Ağrı, Kars, Iğdır, Ardahan bölgesinde yaşandı. İstanbul’da yüzde 0.34, İzmir’de yüzde 0.93, Ankara’da ise yüzde 0.13 oranında fiyat artışı yaşandı. Manisa, Afyon, Kütahya, Uşak ile Konya, Karaman bölgelerinde fiyatlar martta yüzde 0.49 düştü. Kastamonu, Çankırı, Sinop’ta yüzde 0.4, Erzurum, Erzincan, Bayburt’ta yüzde 0.24 azaldı. Martta TÜFE Tekirdağ, Edirne, Kırklareli bölgesinde yüzde 0.18, Balıkesir, Çanakkale bölgesinde yüzde 0.03, Aydın, Denizli Muğla bölgesinde yüzde 0.27 arttı. Bursa, Eskişehir, Bilecik’te fiyatlar yüzde 0.14, Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu bölgesinde yüzde 0.13 fiyat artışı yaşandı.

TARIM FİYATLARI DÜŞTÜ

Martta ÜFE kapsamında tarım fiyatları ise bir önceki aya göre yüzde 0.36 oranında düşüş gösterdi. Tarım fiyatları yılın ilki ayında yüzde 2.12, son bir yılda ise yüzde 3.50 oranında artış kaydetti.
Madencilik, imalat sanayi ve enerji sektörlerinin toplamından oluşan sanayi sektöründe fiyatlar ise martta bir önceki aya göre yüzde 0.4 oranında artış gösterdi. Madencilik fiyatlarının yüzde 2.82 oranında düştüğü martta imalat sanayi fiyatları ise giyim eşyası fiyatlarına yapılan yüzde 3.86’lık zam nedeniyle yüzde 0.48’lik bir artış gösterdi.
Giyim eşyası imalatına yapılan zam, KDV indiriminin tüketici fiyatları tam olarak yansımamasının nedenini de açıklıyor.
Martta ana imalat sanayinde ise yüzde 2.887 oranında fiyat artışı gözlendi. Elektrik, gaz ve su fiyatları ise yüzde 0.16 oranında arttı.