Enerjide zam tartışmaları

7 HAZİRAN’da yapılan genel seçimin ardından, üç gün arayla benzine önce 15 kuruş, daha sonra 7 kuruş, toplamda 22 kuruş gibi yüklü bir zam yapılması tartışma konusu oldu. Bir iddia, seçimlerden önce yapılması gereken zamların bekletildiği ve seçim sonrası yapıldığı yönünde. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK), bu iddiayı bir açıklama yaparak yalanladı. EPDK tarafından yapılan açıklamada, “Son fiyat artışı Tüpraş’ın kendi metodolojisi çerçevesinde belirlediği bir artıştır. Gerekçesi ise hem Tüpraş’ın bir önceki benzin fiyatını belirlediği 20 Mayıs tarihinden bu yana dolar cinsinden benzin fiyatında yaşanan yüzde 3.5 artış, hem de aynı dönemde dolar kurunda yaşanan yüzde 7.5 artıştır. Bu artışlar dikkate alınarak, Tüpraş tarafından metodolojisine uygun şekilde rafineri fiyatları artırılmış, bu artış da beklendiği üzere diğer şirketlerce pompa fiyatlarına yansıtılmıştır. Özellikle seçim sonrasında dolar kurunda yaşanan artışın benzin fiyat artışında etkili olduğu görülmüştür” denildi. “Bir haftada 22 kuruşluk zammın gerekçesi nedir” sorusu yönelttiğimiz bir sektör temsilcisi ise “Seçim öncesi bu zamların olması lazımdı aslında. 8-9 kuruşluk bir artışı seçim öncesi Çarşamba-Perşembe bekliyorduk ama yapılmadı. Yapılmayınca, dolarda da 2.80’leri bulan fiyatlar bir anda şişirdi attı. Bir günde olan bir artış değil bu rakam” yorumunu yaptı. Hafta başında motorinde de 5-6 kuruşluk bir zam yapılması bekleniyor.

Elektrik ve gaz zammı da gündemde

ENERJİ Panorama dergisinin Haziran 2015 sayısında, enerji sektörünün “Seçimden sonra elektrik ve gaza zam kaçınılmaz” görüşlerini yansıtan bir analiz haber yer alıyor. Enerji Panorama’nın sektörün önde gelen uzmanlarıyla yaptığı görüşmelere göre, mevcut fiyatlar ve konjonktür zam yapılmasını zorunlu kılıyor. Doğalgazdaki yükselişin elektrik üretimin maliyetini de artırdığını belirten uzmanlar, “Zam kaçınılmaz” değerlendirmesinde bulunuyor. Habere göre BOTAŞ, yılın ilk çeyreğinde serbest piyasada sanayiye her 1000 metreküp gazı 782 TL’ye (aldığı fiyatın altına), konutlara da 848 TL’ye (ithalat fiyatının üstünde) sattı. Uzmanların hesaplamalarına göre, bu dönemde dolar kuru da ortalama 2.5 TL düzeyinde gerçekleşti. BOTAŞ, bu veriler çerçevesinde sattığı her 1000 metreküp gazdan ortalama 8 dolar dolayında zarar etti. Elektriğe yapılacak olası zammın oranının ise doğalgaz fiyatlarıyla doğrudan orantılı olacağı tahminleri yapılıyor. Elektrikte, 1 Temmuz’dan geçerli olmak üzere 3 ay geçerli olacak yeni fiyatlar belirlenecek. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, doğalgaz ve elektriğe gerçekte yüzde 7 dolayında zam ihtiyacı olduğunu belirterek, bu zammı yapmayacaklarını söylemişti.

EN SON ÖTV ARTIŞINDA GELMİŞTİ

Akaryakıt sektöründe, seçimden önce yapılması gereken zammın, seçimin ardından toplu şekilde yansıtıldığı iddiası dillendiriliyor. EPDK, bu iddiayı bir açıklama yaparak yalanladı ve “Fiyatların belirlenmesindeki en temel iki veri olan benzin ürün fiyatı ve dolar kurundaki büyük artış ve azalışlarda daha önce de bu büyüklükte fiyat değişimleri olduğudur” denildi. 22 kuruşluk zammın kaynağı konusunda bir sektör temsilcisi ise şu iddiada bulundu: “En son böyle yüklü bir rakam Maliye Bakanlığı ÖTV artışı yaptığında gelmişti. Bu yaklaşık bir hafta, on beş günün ürünü. Tüpraş geçen hafta yapması gereken zammı yapmadı, dolayısıyla zararı cebinden çekti. Şu anda formülasyon metodolojisine göre gayet normal bu zamlar.”

Borçlar arttı sektör sıkıntıda

UZMANLARA göre, zamların en önemli gerekçelerinden biri dolar kurunda yaşanan artışın enerji sektörüne getirdiği yüklü maliyet. Dolar kurunda yaşanan yükseliş, reel sektörün yurtiçi ve yurtdışından sağladığı döviz borçlarının TL karşılığında ciddi artışa neden oldu. Bundan en çok etkilenen sektörlerin başında da enerji geliyor. Özellikle elektrik dağıtım şirketlerini alan yatırımcılar, dolar üzerinden borçlandı. Bu şirketler, TL kazanıp, dolar ile borçlarını ödemeye çalışıyor. Şirketlerin sıkıntıları da artıyor.