Enerjide gözler yeni başkanda

KAYA gazı devriminin ardından Ortadoğu petrollerine olan bağımlılığı azalan ABD’nin, bölgeye ilgisini kaybettiğine yönelik bazı yorumlara karşılık Amerikalı emekli büyükelçi Richard Morningstar, “Avrupa’daki ülkeler, Türkiye ve çok önemsediğimiz diğer başka ülkelerin, enerji konusunda kendilerini güvende hissetmeleri çok önemli. Bazı ülkelerle her zaman güçlü ilişkilerimiz olacak ve daha az çatışmanın olduğu bir bölge oluşturulmasına yardımcı olmak istiyoruz. ABD’nin bir yere gideceğini düşünmüyorum. Tabii seçimlerin etkisini de göreceğiz” yorumunu yaptı. 

SEÇİMLER VE ENERJİ  

Kritik ABD seçimlerine kısa bir süre kala Amerikalı emekli büyükelçi Richard Morningstar’la görüştük. Morningstar, Başkan Obama’nın Avrasya Enerji Özel Temsilcisiydi. Daha önce de Başkan Bill Clinton’ın Hazar Havzası enerji diplomasisi konusunda özel danışmanı. Şimdi ise Atlantik Konseyi’nin ‘Küresel Enerji Merkezi’ni yönetiyor. Aynı zamanda başkan adayı Hillary Clinton’a da yakın isimlerden. Hem ekonomik, hem siyasi açıdan ABD’nin bölgeye olan ilgisinin azaldığına yönelik yorumları hatırlattığımız Morningstar, “ABD’nin bir yere gideceğini düşünmüyorum.

Tabii seçimlerin de nasıl bir etkisi olacağını göreceğiz. Ben Hillary Clinton’ın kazanmasının olası olduğunu düşünüyorum. Onun da Avrupa, Türkiye’yi de kapsayacak şekilde bu bölge ve Hazar’ın enerji güvenliğini çok önemsediğini biliyorum. Aynı zamanda alternatif enerji kaynaklarının geliştirilmesi ve daha yeşil bir ekonomiye geçişi de önemsiyor. Tüm bunlar bizim de bir parçası olmamızı gerektiren küresel işbirliği istiyor” diyor.

ABD’nin gaz konusunda hemen hemen bağımsız hale geldiğini ama halen oldukça fazla miktarda petrol ithal ettiğini vurgulayan Morningstar, “Müttefiklerimizin enerji ihtiyaçlarını unutacağımız anlamına gelmiyor. Tam tersine artık gaz ihraç edebiliyor oluşumuz ve bu miktarın da artacak olması, dünyadaki konumumuzu destekliyor. Dost ve müttefiklerimizin enerji güvenliğini arttıracak alternatif bir gaz kaynağı olabilir” şeklinde konuşuyor.

TÜRK AKIMI’NDA İMZA, YAPILACAĞINI GÖSTERMEZ
ABD’nin geçtiğimiz günlerde imzaları atılan Türk Akımı için ne düşündüğünü sorduğumuz Morningstar, şunu söyledi: “Resmi ABD pozisyonu hakkında bir şey söyleyemem, kendi görüşümü söyleyebilirim. Türk Akımı yeni bir proje değil, daha önce de üzerinde anlaşılmıştı ama işler bozuldu, şimdi yeniden masada. Ben projenin TANAP’a bu haliyle bir etkisi olacağını düşünmüyorum. Türk Akımı, gelecekteki gazı, yani 16 milyar metreküpten sonrasını etkiler mi, bir şey söylemek için çok erken. Türk Akımı’nda iki hat olacak, birisi zaten Türkiye’ye bugün gelen gazın yerini alacak. İkinci boru ise hattı gazı Avrupa’ya taşıyabilir. Ancak sadece anlaşmanın imzalanması, projenin gerçekleşeceği anlamına gelmez. Boru hatları önerilir; bazıları yapılır, bazıları yapılmaz. Uzun lafın kısası bugünden o noktaya çok uzun bir süreç var.”  

TÜRKİYE ‘HUB’ROLÜ OYNAYABİLİR

TÜRKİYE’NİN bir doğalgaz ticaret merkezi (hub) olma konusunda hedefleri olduğunu ve Doğu Akdeniz gazından, TANAP, hatta Türkmen gazına kadar pek çok projenin gündemde olduğunu hatırlattığımızda Morningstar, “Türkiye’nin hedefi her zaman, kendi talebini karşılamak için mümkün olduğunca gaz almak ve en nihayetinde gazı Avrupa’ya göndermek oldu. Türkiye, Hazar bölgesine ciddi ilgi gösterdi, hem Azerbaycan, hem Türkmenistan’a, Kuzey Irak Bölgesel Kürt Yönetimi, şimdi Doğu Akdeniz ve hepsinin yanı sıra Rusya. Türkiye’nin talebi de ciddi şekilde artarsa, sonuçta bir hub rolü oynayabilir. Aynı Baumgarten gibi birçok kaynaktan gaz Türkiye’ye gelir ve daha sonra bunlar pazara ve fiyata bağlı olarak başka yerlere dağıtılır. Avrupa burada en bariz pazar fakat burada da hem Rusya’dan başka hatlarla giden doğalgaz, hem sıvılaştırılmış doğalgaz, hem başka enerji kaynaklarının rekabeti etkili olacak. Gazın yenilenebilir enerji kaynaklarına geçişte oynayacağı rol de önemli” değerlendirmesini yaptı. 

DOĞU AKDENİZ’DE MUAZZAM FIRSAT VAR
İSRAİL Enerji Bakanı Yuval Steinitz’in Türkiye ziyaretinin oldukça önemli olduğunu vurgulayan Morningstar, Türkiye ve İsrail’in Doğu Akdeniz gazı konusunda işbirliği yapabileceğini söyledi. Morningstar, Türk şirketlerin zaten bu projeyle ilgilendiklerini fakat iki ülke arasındaki ilişkiler nedeniyle eli kolunun bağlı olduğunu dile getirirken, “Doğu Akdeniz’de muazzam fırsatların olduğunu düşünüyorum. Bir sürü siyasi zorluk yaşamış birçok halk ve ülkenin yararlanacağı bu kadar fırsat barındıran bir başka durum bilmiyorum” şeklinde konuştu.
merdil@hurriyet.com.tr