‘Enerji borsası’ Meclis’i bekliyor

TÜRKİYE’de bir enerji borsasının kurulması, kamu ve özel sektörün uzun süredir birlikte üzerinde çalıştığı bir proje. Sektör temsilcileri, referans fiyatın ancak enerji borsasında oluşabileceğini, elektrik üreticilerinin borsa sayesinde uzun vadeli olarak fiyatları öngörebileceğini, fiyatların bu sayede ucuzlayabileceğini dahi söylüyor. Tasarı bu haliyle TBMM’den geçerse, EPİAŞ altı ay içinde faaliyete geçecek. EPİAŞ’ın kurulması, elektrik sektöründe uzun süredir beklenen elektrik borsasına yönelik önemli bir adım olacak. Enerji borsasının bağımsız mı olacağı, yoksa İMKB çatısı altında mı kurulacağı tartışılan bir konuydu. Tasarıya göre, EPİAŞ’taki kamu kuruluşlarının ve kamu sermayeli şirketlerin doğrudan ve dolaylı toplam sermaye payı, İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB) hariç yüzde 15’i aşamayacak. Ancak Bakanlar Kurulu, bu oranı değiştirmeye yetkili olacak.

FİYAT TAKİBİ YAPILACAK

Şu anda TEİAŞ bünyesinde oluşturulan Piyasa Mali Uzlaştırma Merkezi’nin (PMUM) piyasa operatörü olarak yürüttüğü Gün Öncesi Piyasası ve Dengeleme Güç Piyasası şeklinde iki yapı mevcut. Elektrik borsasının gelmesi, en çok fiyat hareketlerini takip etmeye yarayacak. Sektör yetkilileri, EPİAŞ’ın bağımsız ancak İMKB’nin büyük hissedar olduğu bir yapı olacağını belirtiyor. İMKB’nin büyük hissedar olarak seçilmesi ise piyasa işletme tecrübesine bağlanıyor. EPİAŞ’ta kamu ve özel şirketlerden hissedarlar da olacak.

KREDİ ALAMAZ HALE GELDİK

Enerji borsası ile spot fiyatlar takip edilerek, sistem zamanla oturdukça, ileriye yönelik fiyat oluşumlarını tahmin etmek de kolaylaşacak. Bugün sektörün en önemli sorunları arasında elektrik fiyatlarına yönelik bir öngörü yapamamak olduğunu vurgulayan sektör temsilcileri, “Manipülasyon olmayan bir model görürlerse, şeffaflığı sağlayabilirlerse, büyük bir devrim olur. Elektrik fiyatlarının daha öngörülür olmasını sağlar. Büyük şirketler, elektrik fiyatlarını öngöremedikleri ve buna bağlı proje değerini bilmedikleri için bankalardan borç alamaz hale geldi. Spot piyasası oluşmaya başlarsa, başlangıçta altı ay, daha sonra dokuz ay, bir yıl derken, daha uzun vadeli fiyatlar öngörülebilecek” diyor.

İMKB çatı değil hissedar olacak

TASARIYA göre, EPİAŞ yönetiminde, 1- EPİAŞ’a hissedar olan kamu kuruluşları, 2- Kamu sermayeli şirketler, 3- İMKB temsil edilecek. EPİAŞ, piyasa işletim lisansı kapsamında İMKB ve TEİAŞ’ın işlettiği piyasalar dışındaki organize toptan elektrik piyasalarının işletim faaliyetlerini yürütecek. Bugüne kadar elektrik satışına yönelik toptan piyasaların TEİAŞ bünyesindeki PMUM tarafından yürütüldüğü vurgulanan tasarıda, “Bu şekildeki bir piyasa işletmeciliğinin mahzurları 2006 yılından bu yana geçen dönemde ortaya çıktı” denildi.

EPDK’dan lisans alınacak

YENİ düzenleme ile piyasa işletmeciliğinin ayrı bir faaliyet olarak tanımlandığı ve EPDK’dan lisans alınmak suretiyle ayrı bir elektrik piyasası faaliyeti olarak ortaya çıktığı belirtilirken, “TEİAŞ bünyesindeki PMUM’un rolünü üstlenmesi öngörülen EPİAŞ’ın, İMKB ile TEİAŞ tarafından kanun kapsamında işletilen piyasalar dışındaki organize toptan elektrik piyasalarını işletebileceği düzenlendi. EPİAŞ’ın kendi işleteceği gün öncesi piyasasının yanısıra TEİAŞ tarafından işletilmeye devam edilecek olan dengeleme güç piyasası için gerekli olan mali uzlaştırma hizmetlerini vermeye devam edeceği hükmü getirildi” denildi. Tasarıya göre, elektrik enerjisi üretmek için yapılacak tesislerinin baraj, gölet ve regülatör gibi su yapılarının inşasının inceleme ve denetimi zorunlu olacak. EPDK istediği bilgilerin yanlış, eksik veya yanıltıcı olarak verildiğini saptarsa 1 milyon liraya kadar ceza kesebilecek.