En uzun gün! Özelleştirme maddesi değişti...

TÜRKİYE Taşkömürü Kurumu (TTK) Üzülmez Müessesi’nin avlusunda volta atan ikinci vardiyanın madencileri af haberini bekleyen sabırsız mahkumlar gibi, Ankara’dan gelecek haberi bekliyor. Yeni torba yasada, TTK’ya ait madenlerin bölünerek ruhsatlandırılmasını ve ihaleye çıkarılmasını özelleştirmenin, işsizliğin ve iş kazalarının başlangıcı olarak görüyorlar. Huzursuz bekleyiş, yerin 170 metre altında da devam ediyor. Üzülmez’de iki vardiyadan 350’yİ aşkın işçi yeryüzüne kulak kesilmiş halde, bir günü geride bırakıyor.

Üzülmez’dekiler ile birlikte Karadon’dan Kozlu’ya, Armutçuk’tan Amasra’ya 5 müessesede 3 bini yer altında olmak üzere 7 bin 600 işçi; dede ve baba yadigarı saydıkları ocaklarında, Zonguldak’ın en uzun süreli ocağı terk etmeme eylemini gerçekleştiriyor. Madencilerin bu uzun gecesi, 21’inci saatin sonunda, torba yasadaki ilgili maddenin gözden geçirileceği haberi ile aydınlanırken, kömürün oğulları güneşe çıkıyor.

41 BİNDEN 7 BİN 600’E

Müjde gelmeden önce, bekleyen madencilerle konuştuk. Üzülmez Müessesi’nin demirhanesinde demli çayını yudumlayan Önder Şentürk, bir dede mirasından söz eder gibi, 23 yılını verdiği bu maden ocağında geçen hikâyesini anlatıyor. TTK’nın şehit madencilerin yetimleri için açtığı çıraklık okulunu bitirip yarısı yerin metrelerce altında tükenen siyah beyaz bir ömürden bahsediyor. Şentürk, “Bu madenler dedemizden bize kaldı. Bizden çocuklarımıza kalsın” diyor. Amele Birliği Üzülmez Müessesi Başkanı Osman Tutkun; Zonguldak, Bartın ve Karabük’ü kastederken, “Eski 67” diyor. Bu mıntıkadaki bütün evlerde ya bir maden şehidinin, ya bir madencinin var olduğunu vurguluyor. TTK’nın 41 bin kişilik işçi kadrosunun 7 bin 600’e düşürüldüğünü, adım adım özelleştirmeye gidildiğini savunuyor. Tutkun, “170 yılık tarihimizde 5 bin şehidimiz var. Bu tasarı, özelleştirmenin önünü açıyor. Özelleştirme; iş güvenliğinin zaafa uğratılması, işsizlik ve ölümdür” diyor. Tutkun, Dilaver köyündeki bir özel şirket devredilen ocağı örnek gösteriyor.

TÜRK-İŞ’TEN GELEN TELEFON

Üzülmez ve dört müessesedeki bekleyiş sabah saat 04.00’te Ankara’da bakanlık ile görüşen Türk-İş Genel Başkanı Ergün Atalay’dan gelen telefonla, 21’inci saatin sonunda bitti. İşçiler dün sabah saat 6.00’da Genel Maden İşçileri Sendikası (GMİS) binası önünde toplandı. Atalay, Ankara’dan geldiği Zonguldak’ta, torba yasadaki 58. maddenin yeniden gözden geçirileceği ve TTK’nın halen faaliyet yürüttüğü sahaların kapsam dışında bırakılacağı sözünü aldıklarını açıkladı. İşçi Kaya’nın deyimiyle, “Ekmeği almadan eve gelme” diyen eşlerinin ocağın kapısında toplanmasına gerek kalmadan, madenciler şimdilik rahat bir soluk alarak, evlerine dağıldı. GMİS Başkanı Ahmet Demirci, “İşçilerimiz ocaktan çalışırken, özelleştirme olacak mı diye sıkıntı içerisindeydi. En ufak bir ihmal, sektörümüzde ölümlere sebep olabiliyor. İş bilmeyen firmalar vahim olaylara yol açıyor. Şimdi işçilerimizin kafası rahat” diyor.

ÖZEL SEKTÖRDEKİ İŞ GÜVENLİĞİ KORKUTUYOR

İŞÇİ Hüseyin Haya, 2004 yılında sarma adı verilen kütüğün altında kaldığı ve ölümden kıl payı kurtulduğu halde, olası bir özelleştirmenin daha ölümcül sonuçlar yaratacağını düşünüyor. Kaya, “Özel sektörde iş güvenliği yok. Burada kaçak bir madende yaralı işçiyi hastane kapısına bırakıp kaçıyorlar” diyor. Elektrikçi Fatih Ala, “Ne sosyal haklarımız kalır, ne evimizin kredisini ödeyebiliriz. Ben bu işe hak kazandım, neden çocuğum kazanmasın” diye soruyor. Kozlu’dan Zonguldak’a taşınan İsmail Sezer, “Ben en çok iş güvenliğimizi kaybetmekten çekiniyorum. Devlet denetimi olmadan çalışamayız” şeklinde konuşuyor. 17 yaşındaki beri madende ter döken Serkan Tosunal, “Burada herkes evinde bir maden hikayesiyle büyür. Biz madende çalışmadan madeni biliriz. Dedem kok fabrikasından, babam Kozlu’dan emekli oldu. Ben Üzülmez’de çalışıyorum. Çocuklarımız da çalışabilsinler” diyor.

KÖYÜN İSMİ DÜZENLEMEDEN

DİLAVER köyünün adı Osmanlı’nın ilk iş güvenliği ve iş sağlığı düzenlemesi olan 1867’deki Dilaverpaşa Nizamnamesi’den geliyor. Zorunlu çalışmayı kısmen kaldıran, gece açıkta yatan işçilere koğuş yaptırılmasını şart koşan, işçilerin liyakatlerine göre ücretlendirilmesini ve günlük çalışmanın on saate indirilmesini sağlayan düzenleme; o tarihte bir Fransız işletmesi olan Zonguldak ve Ereğli madenleri için çıkarılmıştı. İki yıl sonra kabul edilen Maadin Nizamnamesi bütün Osmanlı için geçerli kılındı. Fazla mesaiye iki kat ücret ve 18 yaşın altındakilere çalışma yasağı ise genç Türkiye Cumhuriyeti ile mümkün olabildi.

İŞ KAZALARI HİÇ BİTMEDİ

DEVLET tekelinde olan kömür üretiminde; linyit için 1957’de Türkiye Kömür İşletmeleri (TKİ), Zonguldak ve Ereğli’de taş kömürü için TTK kuruldu. 1980 başında Türkiye, taş kömürü ihtiyacının yüzde 80’ini kendisi karşılarken, bu oran 2012’de yüzde 7.28’e geriledi. Sayıştay’a göre 1980’den beri özelleştirme politikaları sonucu TTK’ta yeterli fon ayırmadığı için kömür üretimi düştü. 1974’te 5 milyon ton kömür çıkarılırken; bu oran 2016’da 1 milyon 315 bin tona indi. 2000’de 12 milyon 990 bin ton kömür ithal edilirken, bu rakam 2016’da 34 bin 880 tona çıktı. 1980’de 41 bin 927 olan işçi sayısı 2015’te 8982’ye düştü. Rödovans ve taşeronlaşma ile birlikte, başta TKİ olmak üzere kömür madenlerinde iş kazaları sayısı arttı. Örneğin, Zonguldak’taki son iki ölümcül maden kazası, taşerona devredilmiş ocaklarda meydana geldi. 2010’da Karadon’da 30, 2013’te Kozlu’da sekiz taşeron işçisi iş güvenliği önlemi alınmadığından can verdi.

 

 

 

 

 

Arzu Ünal "İletişimde “online” ve “offline” ayrımı çok yakında yapılmayacak!" | Ofis Dışında