En hızlı tartışma

AKILLI telefon, tablet gibi mobil cihazlardaki interneti en az 10 kat hızlandıracak 4.5G’nin altyapısı için fiber teknoloji en kritik unsur. 4.5 G’nin hizmete gireceği 2016 Nisan’ına geri sayım devam ederken fiber altyapı yatırımlarını hızlandıracak düzenlemeler halen yapılamadı. Kamunun bu konudaki sessizliği sürerken telekomünikasyon şirketlerinin hem mevcut ve yeni yapılacak fiber altyapıyı paylaşma konusundaki anlaşmazlığı da devam ediyor. 

Turkcell ve Vodafone’dan gelen ‘ortak yatırım’ talebine Türk Telekom’dan ‘olur’ gelmedi. Turkcell Genel Müdürü Kaan Terzioğlu, geçtiğimiz eylül ayında “Gelin hep birlikte bir altyapı şirketi kuralım. Hepimiz mevcut fiber altyapımızı bu şirkete devredelim. Ülkeyi fiber ağla donatalım” demişti. Geçtiğimiz hafta Terzioğlu’nun çağrısına Vodafone Türkiye CEO’su Gökhan Öğüt’ten de destek gelmişti. Öğüt, “Şu an 5 bin baz istasyonu ortak kullanabiliyoruz. Benzer bir ortaklığın fiberde de kurulabilir. Bu paylaşıma hazırız” dedi. Ancak Türk Telekom Grubu CEO’su Rami Aslan 10 yıldan beri yatırım yaptıklarını ve 4.5G öncesi yatırım yapmayanların rahatsızlığı olduğunu söylüyor.

Türk Telekom’un fiber altyapı konusunda tartışmasız liderliği var. 10 yılda 81 ilde fiber yatırım gerçekleştiren şirket 2015 sonunda 20 milyar liralık yatırımı tamamlamış olacak. Diğer iki iletişim operatörü Turkcell ve Vodafone ise fiber altyapıda kendilerinin ve Türkiye’nin yeterli seviyede olmadığı görüşünde.
Fiber paylaşım konusu bu kadar gündemdeyken biz de Türkiye’deki tartışmalardan yola çıkıp dünyadaki örneklere göz attık.

İSPANYA
Paylaşma tartışmaları başladı
GEÇTİĞİMİZ günlerde İspanya Rekabet Kurumu (CNMC) ülkedeki telekomünikasyon sektöründe gündem yaratan bir karara imza attı. CNMC, ülkede 3 fiber altyapı sağlayıcının da hizmet verdiği 34 bölge haricindeki yerlerde, yüzde 45 pazar payı ile hakim operatör konumunda bulunan Telefonica’ya altyapı paylaşımı yapması gerektiğini bildirdi. Söz konusu 34 bölge, İspanya yüzölçümünün yaklaşık olarak dörtte birini oluşturuyor. Sanayi ve Ekonomi bakanlıkları tarafından da incelenecek olan CNMC’nin teklifi, bu iki bakanlıktan onay alarak resmileştiği takdirde nihai karar mercii olan Avrupa Komisyonu’na taşınacak. Telefonica ise söz kararın uygulamaya geçmesi durumunda fiber yatırımlarını durdurabileceğiniz açıkladı.

GÜNEY KORE
10 yıllık plan yaptılar
1950’lerde nüfusun çok büyük bir kısmının kırsalda yaşadığı, tarım harici önemli bir ekonomik faaliyeti bulunmayan ülkede, 1995’e gelindiğinde her 100 vatandaşından 1’i internete erişebiliyordu. Aynı yıl hükümet “Kore Bilgi Altyapısı” projesini başlattı. 10 yıllık bir program olan projeyle, öncelikli olarak kamu binalarının genişbantla birbirine bağlanması, ardından ülke geneline yayılması hedeflendi. Ülke genelinde fiber ağların inşası için başlayan bu girişim, sonraki dönemlerde ek programlarla desteklendi. 2014 sonu itibarıyla yüzde 65’ler seviyesine gelen “eve kadar fiber” altyapısı için bu zaman zarfında kamu bütçesinden yapılan yatırımların yanı sıra, destekleyici düzenlemeler getirildi ve özel sektöre ağ kurulumu için teşvikler sağlandı.

PORTEKİZ
Adil paylaşım modeli

PORTEKİZ’de 2009 yılında yasa değişikliğiyle altyapı tesisleri tüm operatörlerin erişimi ve değişiklik yapmasına açıldı. Üç operatör de kablolarını döşemeye başladı. Vodafone’un rakiplerine önerdiği ‘adil paylaşım’ 2013 yılı üçüncü çeyreğinde kabul gördü. Bu fiber ağ altyapısında ve kullanımında büyük bir ivmeye yol açtı. Şu an Vodafone Portekiz’de hanelerin yüzde 55’ine fiber altyapı hizmeti sunuyor. Adil paylaşım ise üç operatörün birbiriyle takasına dayanıyor. Bir ağdan hangi operatör fiber bağlantı döşüyor veya kullanıyorsa aynı sayıda rakibine de başka bir yerden ücretsiz olarak aynı hizmeti sunuyor

Mevcut yapı nasıl?

ÖZELLEŞTİRME sırasında altyapı yatırımlarından sorumlu şirket de Türk Telekom’a paket olarak satıldı. Buna göre Türk Telekom, özelleştirme öncesi döşenen bakır kablo boruları yerine kazı maliyeti olmadan fiber hat döşeyebiliyor. Bu da diğer operatörlere göre Türk Telekom’a avantaj sağlıyor. Ulaştırma Bakanlığı’ndan verilen geçiş hakkı çerçevesinde Turkcell ve Vodafone’un da dahil olduğu alternatif operatörler fiber döşemeden önce Türk Telekom’un mevcut hattı içinde yeri olup olmadığını sormak zorunda. Bu alternatif operatörlerin zorlukla karşılaşmasına neden olabiliyor. Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) ise önceki yıllarda Türk Telekom’un fiber hat içinde boş yer olması durumunda alternatif operatörlere kiralaması yönünde bir düzenleme gerçekleştirdi. Metre başına tavan fiyatın belirlendiği bu düzenlemedeki kiralama ücretleri operatörler arasında yine bir tartışma konusu.

500 milyon dolarlık yatırım

GENİŞ bant hizmetlerindeki her yüzde 10’luk artışın ülke ekonomilerinin kalkınmasına yüzde 1.3 katkı sağladığını belirten Turkcell Genel Müdürü Kaan Terzioğlu, “Yapılacak yasal düzenleme 800 milyar dolar seviyesinde olan milli gelire ilk etapta yıllık en az 10 milyar dolar katkı sağlayacak. Altyapı paylaşım modeline örnek olarak İsveç’te uygulanan Stokab projesi Stockholm İl Genel Meclisi’nin sahibi olduğu ve 90’dan fazla telekom şirketine fiber altyapı sağlanan bir altyapı paylaşım modeli. Projeyle fiber altyapı yaygınlığı yüzde 90’ların üzerine çıkarıldı. Finansal yükümlülüğünü Stockholm Belediyesi’nin üstlendiği projeye 500 milyon dolar yatırım yapıldı” dedi.

Kim yatırımcı belirlenmeli

TÜRK Telekom Grubu’nun CEO’su Rami Aslan, 10 yıl önce daha ülke ihtiyacı oluşmadan, sektörün gündemi bile değilken yatırıma başladıklarını ifade etti. Aslan, “Türkiye’nin bölgenin iletişim üssü olması için önde gelen ülkelerindeki modellerin uygulanması gerekiyor. Güney Kore, ABD ve Singapur’da operatörler teşvik ve destekler alıyor. Başarılı olmak istiyorsak kim yatırımcı, kim değil bunun belirlenmesi lazım. Yatırımcının bu yatırımlarını sürdürebilmesi için teşvik ve destek gerekiyor. Ancak Türkiye’de yatırım yapmayanları ödüllendirmemek lazım. Yatırım yapmadıkları için rahatsızlık hissedenler var. Yatırım yapmayanlar 4.5G öncesi panikte” dedi.

Tarafların işbirliği şart

VODAFONE Türkiye İcra Kurulu Başkan Yardımcısı Hasan Süel Türkiye’nin fiber ağlarla örülmesini için tarafların işbirliği yapması ve elbirliğiyle çözüm üretilmesi gerektiğini söyledi. Süel “Özellikle regülatif düzenlemelerin fiber paylaşım ve yeni yatırımlara destek olacak şekilde gerçekleştirilmesi ve kapsamlı bir Ulusal Genişbant Politikası’nın ülkemizde de oluşturulması gerekiyor. Düzenlemelerle altyapıda mükerrer yatırımlar yerine tüm yatırımların toplandığı bir havuzdan, regüle edilmiş şartlarla fiber hizmeti almanın Türkiye’nin fiber geleceği için faydalı olacağını vurguluyoruz” dedi. Süel “Ortak bir fiber şirketi kurulması gündeme getirdiğimiz bir konu” dedi.