En çok konuta ve kiraya harcadık

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2012 yılına ilişkin "Hanehalkı Tüketim Harcaması" istatistiklerini yayımladı.

Buna göre, Türkiye genelinde hanehalklarının tüketim amaçlı yaptığı harcamalar içinde en yüksek payı yüzde 25,8 oranıyla konut ve kira harcamaları alırken, harcamaların yüzde 19,6'sı gıda ve alkolsüz içeceklerden oluştu. Türkiye genelinde yapılan harcamalar içinde sağlık harcamalarına yüzde 1,8 ve eğitim hizmetleri harcamalarına ise yüzde 2,3 oranında pay ayrıldı.

Hanehalkı başına aylık ortalama tüketim harcaması değeri 2011 yılında 2 bin 120 lira iken 2012 yılında 2 bin 366 lira olarak tahmin edildi. Geçen sene kentsel yerlerde 2 bin 642 lira olan hanehalkı başına aylık ortalama harcama değeri, kırsal yerlerde bin 741 lira olarak hesaplandı.

Gıda ve içeceklerin harcamalardaki payı azaldı

Araştırmanın 2011 ve 2012 yılı sonuçları karşılaştırıldığında, 2011 yılında yüzde 20,7 olan gıda harcaması payının 2012'de yüzde 19,6 olarak gerçekleştiği görüldü.

Söz konusu dönemde alkollü içecek, sigara ve tütün harcaması payı yüzde 4,1'den yüzde 4,2'ye, giyim ve ayakkabı harcamaları yüzde 5,2'den yüzde 5,4'e, ev eşyası harcaması payı yüzde 6,4'den yüzde 6,7'ye, kültür ve eğlence harcamaları payı yüzde 2,7'den yüzde 3,2'ye, eğitim hizmetleri harcamaları yüzde 2'den yüzde 2,3'e, otel, lokanta ve pastane harcamaları yüzde 5,7'den yüzde 5,8'e yükseldi.

Sağlık harcaması payı yüzde 1,9'dan yüzde 1,8'e, haberleşme harcaması payı yüzde 4'den yüzde 3,9'a ve çeşitli mal ve hizmet harcamaları payı ise yüzde 4,3'den yüzde 4,2'ye düştü. Konut ve kira harcamaları payı yüzde 25,8'le, ulaştırma harcamaları payının da yüzde 17,2'yle değişmediği gözlendi.

Düşük gelirliler, yüksek gelirlilere göre gıdaya iki kat fazla pay ayırdı

Gelire göre sıralı yüzde 20'lik gruplar itibariyle tüketim harcamalarının dağılımına bakıldığında, birinci yüzde 20'lik grupta (en düşük gelir grubu) yer alan hanehalklarının gıda harcamasına ayırdıkları pay yüzde 29 iken, beşinci yüzde 20'lik gruptaki (en yüksek gelir grubu) hanehalklarının gıda harcamalarına ayırdığı payın yüzde 14,4 olduğu görüldü.

Eğitim hizmetleri harcamalarının oranı ise birinci yüzde 20'lik grup için yüzde 0,6 seviyesindeyken beşinci yüzde 20'lik grup için yüzde 4,1 oldu.

Toplam gıda ve alkolsüz içecekler harcamasının yüzde 12,9'u gelire göre sıralı birinci yüzde 20'lik grupta yer alan hanehalkları, yüzde 27,7'si ise beşinci yüzde 20'lik grupta yer alan hanehalkları tarafından yapıldı.

Konuta yapılan harcamaların yüzde 11,3'ü birinci yüzde 20'lik grupta yer alan hanehalklarına ait iken yüzde 31,8'i beşinci yüzde 20'lik gruptaki hanelerde oluştu.

Toplam eğitim hizmetleri harcamalarında ise birinci yüzde 20'lik grubun payı yüzde 2,3 iken beşinci yüzde 20'lik grubun payı yüzde 66,8 oldu.

Ulaştırma için yapılan harcamaların sadece yüzde 4,6'sı birinci yüzde 20'lik grupta yer alan hanehalklarına ait iken yüzde 48'i beşinci yüzde 20'lik grup tarafından yapıldı.

Hanehalkının temel gelir kaynağına göre harcama kalıpları değişti

Temel gelir kaynağı maaş, ücret, yevmiye geliri olan hanehalkları gıda harcamalarına yüzde 17,9 oranında pay ayırırken, temel gelir kaynağı emeklilik geliri olan hanehalklarının harcamalarının yüzde 24,4'ü gıda harcamalarından oluştu.

Konutla ilgili harcamalara ayrılan payın en yüksek olduğu hanehalkları yüzde 35 oranı ile temel gelir kaynağı diğer karşılıksız transfer geliri olan haneler iken yüzde 23,3 oranı ile en düşük payı ayıran hanelerin ise temel gelir kaynağı müteşebbis geliri olan hanehalkları olduğu görüldü.

Temel gelir kaynağı emeklilik geliri olan haneler eğitime yüzde 1 oranında pay ayırırken temel gelir kaynağı gayrimenkul ve menkul kıymet geliri olan hanelerin eğitim harcamaları oranı yüzde 6,4 oldu.