En cesur 36 banka

Önceki yıl vergi öncesi karı 288 trilyon 237 milyar olan İş Bankası, geçen yılki karını net olarak yüzde 29.88 olarak artırmış oldu. Vergi öncesi karda ikinci sırada yer alan Pamukbank'ın bu karını yüzde 552.83 artırması dikkat çekti. Bankanın 1998'de 46 trilyon 105 milyar lira olan vergi öncesi karı, geçen yıl 300 trilyon 988 milyar liraya yükseldi.

Sıralamada 3. gelen Akbank'ın vergi öncesi karının ise 1998'e oranla yüzde 28.96 gerilediği belirlendi. Bankanın önceki yıl 363 trilyon 218 milyar lira olan vergi öncesi karı, geçen yıl 258 trilyon 36 milyara indi. 4. sıradaki Garanti Bankası'nın vergi öncesi karı yüzde 21.33 oranında azaldı. Garanti Bankası'nın 1998 yılında 319 trilyon 195 milyar lira olan vergi öncesi karı, geçen yıl 251 trilyon 96 milyara geriledi.

Sıralamada 5.'liği alan Yapı Kredi Bankası ise vergi öncesi karını yüzde 53.10 artırdı. Önceki yıl 159 trilyon 617 milyar lira olan bankanın vergi öncesi karı, geçen yıl 244 trilyon 369 milyar lira oldu. 36 banka arasında, 5 bankanın vergi öncesi rakamları zarar olarak açıklandı.

Eximbank'ın vergi öncesi zararı 2 trilyon 882 milyar lira, Oyakbank'ın 2 trilyon 576 milyar lira, EGS Bank'ın 1 trilyon 882 milyar lira, MNG Bank'ın 1 trilyon 398 milyar lira ve Okanbank'ın 1 trilyon 109 milyar lira olarak belirlendi.

"Bankacılık sistemine güveniyoruz"

İBAR Uluslararası Araştırma ve Danışmanlık Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Selçuk Abaç, Türk bankacılık sektörüne güvendiklerini belirterek, "Çünkü Üst Kurul duruma el koymuştur. Bankacılığın gözetim ve denetimi güvenli ve temiz ellerdedir" dedi.

Prof. Dr. Abaç ile şirket Yönetim Kurulu Üyesi Dr. Sadun Abaç, İBAR tarafından yayımlanan "Türkiye'de Bankalar ve Bankacılık Sistemi 2000" araştırmasının tanıtımı amacıyla bir basın toplantısı düzenlediler. 36 bankanın kendilerine analiz edilmek üzere enflasyondan arındırılmış bağımsız denetim raporlarını gönderdiklerini hatırlatan Prof. Dr. Selçuk Abaç, şeffaflık olarak nitelediği bu uygulamanın hem bankacılık hem de diğer sektörler için örnek oluşturacağını söyledi.

Uluslararası standartlara göre, kümülatif olarak 3 yıl içinde enflasyon oranı yüzde 100'ün üzerine çıktığında, enflasyon muhasebesinin gerektiğini kaydeden Prof. Dr. Abaç, şunları söyledi: "Bu oran 1980'lerde yakalandı ama enflasyonun etkilerinin görüntüyü bozucu yönünü ihmal ettik, umursamadık. Bir bakıma kendi kendimizi aldattık. Ayna olan bilançolar gerçeği yansıtmadı. Karlar olması gerekenin üstünde çıktı. Gereksiz temettüler ödendi. Şirketlerin öz sermayeleri azaldı. Şirket ve bankalar belki de olmayan karları üzerinden vergiler ödediler."

Sektör bunu haketmedi

Bankacılık sistemine güvenilmesi isteyen ve spekülasyonlara değer verilmemesi gerektiğini de vurgulayan Prof. Dr. Abaç, şöyle konuştu: "Spekülasyonları hak edecek banka olsaydı el konulurdu. Sistemdeki bankaların hepsi muteberdir. Bankacılık kötü bir takım olaylarla gündemde. Türk bankacılığı bunu haketmedi. Yaşananlar marjinal olaylardır. Sektör büyüklüğü ve çapına baktığımızda bu olayları sektöre egemen gibi gösteremeyiz."

Fondaki bankaların da kötülenmemesini isteyen Prof. Dr. Abaç, "bu bankalar, hakikaten sektörde etkinliğini artırmak isteyenler için bulunmaz bir fırsattır" dedi. Prof. Dr. Selçuk Abaç, bankacılık sektöründeki gelişmelerin umut verdiğini de vurgulayarak, sektöre güven duyulmasını gerektiren nedenler arasında şunları sıraladı:

"Bankacılık reformu için gerekli siyasi kararlılık gösterildi. Üst Kurul ile birlikte siyasetten arındırılmış bankacılık dönemi başladı. Mevduat sahiplerinin hakları ve sisteme güven titizlikle korunacak. Bankacılığın gözetim ve denetimi güvenli ve temiz ellerdedir. Erken uyarı sistemi ile bankalara zamanında müdahale edilecek.

Sisteme külfet olan değil, ehil ve kaynak yaratan mülkiyet yapısına geçit verilecektir. Bankaları çıkar amaçlı kullanma dönemi bitti, etik kurallara bağlı bankacılık başladı. Kariyer sahibi genç bankacılar, sektörde etkinliklerini artırdı, prensleri hatırlıyoruz ama bu gençler, adım adım sektörde yükselerek etkinliklerini artırdılar.

Türk bankaları şeffaflaşıyor bu da spekülasyonları sona erdirecek. Yıllar sonra bankalar asli işlevine dönerken, hazine bonosu ticaretine yönelik bankacılık da bitti. Rasyonel hesaplı çalışmaya yönelen bankalar aynı zamanda kaliteye odaklandı. İleri teknolojiye ağırlık veren bankalar, risk yönetimine geçiyor. Yetersiz sermayeli bankalara tolerans yok, mali yapılar güçlendirilecek."

Finansal bağımsızlıkta İş Bankası birinci

İBAR Uluslararası Araştırma ve Danışmanlık'ın, "Türkiye'de Bankalar ve Bankacılık Sistemi 2000" araştırmasında, enflasyondan arındırılmış verilerini açıklayan bankalar arasında, finansal bağımsızlıkta İş Bankası, 1999 yılında yine ilk sırayı aldı.

36 banka arasında, özkaynakları 25 trilyon liranın üzerindeki 20 bankanın alındığı ve özsermayenin toplam aktiflere bölünmesiyle elde edilen finansal bağımsızlık oranına göre yapılan değerlendirmede, 1998'de yüzde 23.88'lik orana sahip olan İş Bankası'nın, 1999'da yüzde 22.57'ye gerilediği de dikkat çekti.

Akbank'ın yüzde 19.50 ile ikinci, Eximbank'ın yüzde 18.37 ile üçüncü olduğu sıralamada, Yapı ve Kredi yüzde 17.45 ile dördüncü, Körfezbank yüzde 10.97 ile beşinciliğe yerleşti. Diğer bankalar da sırasıyla, EGS Bank yüzde 10.45, Koçbank yüzde 9.97, Tekstilbank yüzde 9.32, Vakıfbank yüzde 9.26, Garanti Bankası yüzde 9.08, Dışbank yüzde 8.99, Denizbank yüzde 8.95, Demirbank yüzde 8.94, Pamukbank yüzde 8.82, Osmanlı Bankası yüzde 8.35, Şekerbank yüzde 8.28, Finansbank yüzde 7.37, Kentbank yüzde 6.74, Toprakbank yüzde 6.69 ve TEB yüzde 4.45 şeklinde listeyi oluşturdu.

1998'de yüzde 10.11 olan sektörün ortalama finansal bağımsızlık oranı ise 1999'da yüzde 10.73'e yükseldi.

Ziraat Bankası toplam aktifte lider

Araştırmada, kamuya açıklanan verilere göre sektördeki 81 bankanın 1999 yılı toplam aktifleri sıralamasında Ziraat Bankası 12 katrilyon 35 trilyon 315 milyar lira ile ilk sırayı aldı. Halk Bankası 7 katrilyon 147 trilyon 230 milyar lira ile ikinci olurken, Yapı ve Kredi 4 katrilyon 895 trilyon 95 milyar lira ile üçüncü sıraya yerleşti.

Sektör bankaların toplam aktifleri de 72 katrilyon 120 trilyon 858 milyar lira olarak gerçekleşti.

Özkaynak sıralması

Sektör bankaları arasında, geçtiğimiz yıla ilişkin özkaynak sıralamasında ise İş Bankası 582 trilyon 323 milyar lira ile birinci oldu. Akbank, 439 trilyon 891 milyar lira ile ikinci, Garanti Bankası ise 405 trilyon 456 milyar lira ile üçüncülüğe yükseldi.

Türkbank hariç, Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu'na devredilen bankaların yer almadığı bu değerlendirmede, 1999 sonu itibariyle sektörün 4 katrilyon 410 trilyon 308 milyar liralık özkaynağı olduğu belirlendi.

Enflasyondan arındırılmış vergi öncesi karlar

İBAR'a enflasyondan arındırılmış bağımsız denetim raporlarını gönderen bankaların, 1998 ve 1999 yıllarına ilişkin vergi öncesi karları ile değişim oranları şöyle: