Emlak vergisinde yüzde yüz artış

EKİM 2013 enflasyon oranlarının açıklanması ile birlikte, 2014 yılı “yeniden değerleme oranı” ve buna göre hesaplanan “vergi, harç ve ceza artışları” da belli oldu.

Buna göre, 2014 yılında;
-Pasaport, ehliyet, yargı, vergi yargısı, tapu ve kadastro, diploma, konsolos, vize, işyeri açma gemi ve liman, ruhsatname, trafik ve noter harçları ile damga vergisi,
-Fatura, serbest meslek makbuzu, müstahsil makbuzu, gider pusulası, irsaliye ve yazar kasa fişi kesmeyenlere uygulanacak özel usulsüzlük cezaları,
-Trafik para cezaları ile yasaklanan yerlerde sigara içenlere uygulanacak idari para cezaları ve diğer idari para cezaları
yüzde 3.93 oranında artacak.

YÜZDE 400 ARTABİLİR

2014 yılında ödenecek “emlak vergisindeki artış oranı”, çok kişi için sürpriz olacak. Bazıları için de “şok etkisi” yaratabilir.
Son iki yıldır “yeniden değerleme oranına göre” (2013’de yüzde 7.8, 2012’de 10.26 oranında) artan “emlak vergisi”, 2014’de, yüzde 50, 100 hatta yüzde 300-400 artabilir.
Sadece emlak vergisi değil, emlak vergisinin yüzde 10’u oranında ödenen “Taşınmaz Kültür Varlıklarının Korunmasına Katkı Payı” da, yüzde 50,100 ya da yüzde 300-400 oranında artabilir.

YÜKSEK ARTIŞIN NEDENİ

1) Emlak Vergisi her yıl, “yeniden değerleme oranın yarısı” kadar artıyor. Bakanlar Kurulu bu artışı “yeniden değerleme oranı kadar” belirlemeye yetkili (Bakanlar Kurulu 2012 ve 2013’de bu yetkisini kullandı). Dört yılda bir de emlak vergisi değeri yeniden belirleniyor.

2) 2014 yılı için arsaların emlak vergisi değeri illerdeki cadde ve sokaklar için takdir komisyonla-rınca, ayrı ayrı yeniden belirlendi. Buradaki artış oranı, bazı il ve ilçelerde yüzde 40-50, bazılarında da 50-100 hatta yüzde 200-500 oldu. Geçmiş yıllarda yüzde 5.000-10.000 artış yapan belediyeler dahi olmuştu. (Artış, bir komisyonca yapılıyor ama belediyeler bu komisyonda etkili)

3) 2014 yılı arsa değerlerinin, örneğin İstanbul’da yüzde100-200, hatta yüzde 400-500 arttığı belediyeler de oldu.

4) İlk bakışta, “Efendim, arttı ise arsaların değeri arttı, evlerle ne ilgisi var?” diye düşünenler olabilir. Oysa ilgisi var. Ev, daire, dükkan, mağaza vs.nin değeri tespit edilirken; bina maliyet bedeline, “arsa payının değeri de” ekleniyor. Örneğin 600 m2 arsası olan bina da 120’şer m2 ‘lik altı daire varsa, her birinin 120 m2’lik bina değerine, 600/6 = 100 m2’lik arsa değeri de ekleniyor.

Arsa büyük, daire sayısı az semt de değerli oldukça, arsa payından kaynaklanan emlak vergisi de artıyor.Duruma göre, binanın değeri toplamda yüzde 50-100 veya daha fazla artıyor. Yeni inşa edilen binaların ise emlak vergisi, binde 6 (ya da 3) oranında hesaplanan arsa payı vergisinden düşük olamıyor.
Büyükşehirlerde, emlak vergisi yönünden arka arkaya şoklar yaşanacak.

Özellikle yeni büyükşehir olan illerde ve mevcut büyükşehir belediyelerine bağlı ilçelerde, kelimenin tam anlamıyla “emlak vergisi şoku” yaşanacak. Nedenine gelince;

1) Emlak Vergisine Esas Değerlerde Yüzde 50-100 Artış,
Yüzde 50-100 dedik ama bazılarında daha fazla oranda artacak. Buna bağlı olarak da ödenecek vergi tutarı artacak.

2) Emlak Vergisi Oranlarında Yüzde 100 Artış:

a) Yeni büyükşehir belediyesi olan (Aydın, Denizli, Şanlıurfa, Muğla, Balıkesir, Tekirdağ, Van, Manisa, Hatay, K.Maraş, Malatya ve Mardin gibi illerde) ve il mülki sınırları içinde olan yerlerde (örneğin Muğla Marmaris ve Datça’da, Aydın Söke, Koçarlı ve Didim’de, Balıkesir Ayvalık, Susurluk ve Burhaniye’de) 2015 yılından itibaren emlak vergisi oranı “yüzde 100 artırımlı” uygulanacak.

b) Daha önce büyükşehir belediyesi olan illerin, il mülki sınırlarındaki yerlerde örneğin
Antalya’nın Alanya ve Manavgat İlçelerinde, Ankara Koçhisar ve Balâ’daki gayrimenkullerde, emlak vergisi oranı “ilk mahalli idareler genel seçiminde” yani 30 Mart 2014’de yürürlüğe girecek ve 2005 yılından itibaren uygulanacak şekilde, yüzde 100 artırımlı oran üzerinden emlak vergisi alınacak. (Bkz. 6360 sayılı Kanun Md.36/a)

Örneğin konutlarda binde 1 olan oran, binde 2; işyerlerinde binde 2 olan oran binde 4; arsalarda binde 3 olan oran da binde 6 olarak uygulanacak. Özet olarak, 58 milyon vatandaşın yaşadığı bölgede, emlak vergisi oranı yüzde 100 artırımlı uygulanacak. Yeni büyükşehir olan iller ve ilçeleri ile mevcut büyükşehirlerin ilçelerinde hem 2014, hem 2015’de “çifte kavrulmuş” olarak, 2014 ve 2015 yıllarında yüzde 100 civarında emlak vergisi artışı var!

MTV ve diğerleri

Yaklaşık 18 milyon mükellefi ilgilendiren 2014 yılı “Motorlu Taşıtlar Vergisi” artışı, 3.93 oranında ya da Bakanlar Kurulu’nun belirleyeceği oranda belirlenecek. Bakanlar Kurulu, yeniden değerleme oranı olan yüzde 3.93’ün yüzde 50 fazlasını geçmemek veya yüzde 20 ‘sinden az olmamak üzere, yeni oranlar belirleyebiliyor (Bkz. MTV Kanunu, Md.10/f-2/b).

Emekli, işsiz ve ev kadınına emlak vergisi yok

2014 yılında;
- Türkiye sınırları içinde, brüt alanı 200 m2’yi aşmayan bir evi olan,
- 2013 yılında elde ettiği faiz, repo vb. menkul sermaye iradı geliri 26 bin TL’yi aşmayan,
emekliler, işsizler ve ev hanımları, emlak vergisi ödemeyecekler.
Engellilerin, başka gelirleri olsa bile, 200 m2’yi aşmayan bir evleri için (ayrıca 10 dükkanları olsa bile) emlak vergisi ödemeyecekler.

skizilot@yaklasim.com