Emekli olmak isteyenler okumadan geçmeyin! Kim ne zaman emekli olacak?

İSTER işçi, ister memur, isterse de Bağ-Kurlu; hangi kuruma bağlı çalışırsa çalışsın, herkesin merak ettiği konu, ne zaman emekli olacağı. Merak ediliyor, çünkü sosyal güvenlik alanında yapılan sık değişiklikler nedeniyle çalışanların büyük çoğunluğu hangi şartlarda emekli olacağını bilmiyor. O nedenle de okuyuculardan, sosyal güvenlik ile ilgili sıklıkla aldığım soruların başında da emeklilik geliyor.

İşte bugünden itibaren, başlattığımız yazı dizimizde; işçilerin, memurların, kendi adına çalışan Bağ-Kurlu’ların, tarım işçilerinin hangi şartları yerine getirdiklerinde, ne zaman emekli olacaklarını en basit haliyle anlatacağız. Kadın ve erkek çalışanlarda, emeklilik koşulları farklı olduğu için ayrı ayrı değineceğiz.

ÜÇ ÖNEMLİ ŞART

İlk olarak da halk arasında bilinen adıyla SSK’lı, yeni adıyla da (Tüm çalışanlar Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) çatısı altında toplandı) hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılan 4a’lıların, yani işçilerin emekliliğinden başlayacağız. Ve yine ilk olarak da erkek, 4a’lıların nasıl ve ne zaman emekli olacağını detaylı anlatacağız.

Ama önce bundan sonra sık sık karşılaşılacak bir-iki terim üzerinde durayım. Sigortalılık süresi, kişinin, ilk defa çalışmaya başladığı ve sigortalı olduğu tarih ile emekli olacağı tarih arasındaki süreye deniyor. Bu süre içinde sosyal güvenlik kurumuna, çalışan adına, işverenin yatırdığı primlere de prim ödeme süresi deniyor. Yaşa ise emeklilik için tamamlanması gereken yaş deniyor. Sosyal güvenlikte 1 ay, 30 gün olarak; 1 yıl da 12 ay olarak alınıyor ve tüm hesaplamalar da bunun üzerinden yapılıyor. İşçi, memur, Bağ-Kurlu ve erkek çalışan, kadın çalışan fark etmiyor; emeklilik için 3 koşul gerekiyor;

1- Belirli bir süre sigortalı olmak ki, burada işe giriş tarihi önemli ve bu süre kadın çalışan ile erkek çalışana göre değişiyor.
2- Belirli süre sosyal güvenlik kurumuna prim ödenmiş olması.
3- Yaş ki, emeklilik yaşı da kadın çalışan ile erkek çalışana göre değişiyor.

Bu 3 koşulun, yani belirli süre çalışılmış olması, bu süre içinde prim ödenmiş olması ve gerekli yaşın doldurulmuş olması gerekiyor ki, emekli olunabilsin. Bunlardan biri bile eksik olursa, emekli olunamıyor.

DÖRT FARKLI DÜZENLEME

Bir de emeklilikte, farklı yıllarda yapılan düzenlemeler çerçevesinde, işe giriş tarihlerine göre belirlenen farklı emeklilik yaşları ve yine farklı prim gün sayıları var. Şöyle anlatayım:

* Düzenlemelerden biri 1999 yılında yapıldı. 1999 öncesi sigortalı olanlar için işe başlama tarihine göre kademeli emeklilik şartı getirildi.
* 1999 ila 2008 yılları arasında sigortalı olanlar için yaş; kadınlarda 58, erkeklerde 60 olarak belirlendi. Ayrıca gerekli prim gün sayısını dolduranların emekli olabilecekleri şartı getirildi.
* Sosyal güvenlikte bir reform daha yapıldı. 2008 tarihinden sonra ilk kez sigortalı olanlar için kademeli emeklilik sistemi getirildi ve 7200 prim gün sayısı konuldu. Kadınlarda 58 yaş, erkeklerde 60 yaş sınırı konuldu. 2035’den sonra ise emeklilik yaşı 65’e çıkarıldı. Şimdi tüm bu dönemlere göre eski adı SSK’lı, yeni adı da 4a’lı, erkek çalışanların ne zaman ve hangi şartlarda emekli olacaklarını anlatalım.

İŞE BAŞLAMA TARİHİNE GÖRE ERKEK SİGORTALILARIN EMEKLİLİK YAŞI

* İlk sigortalı olduğu tarih 8 Eylül 1976 ve öncesi olanlar 25 yılı tamamlamaları ve 5000 gün prim ödemeleri şartıyla, yaş sınırı olmadan emekli olmaya hak kazanırlar.
* İlk sigortalı olduğu tarih 9 Eylül 1976 ile 23 Mayıs 1979 arası olanlar 25 yılı tamamlamaları ve 5000 gün prim ödemeleri ve 44 yaşını tamamları halinde emekli olmaya hak kazanırlar.
* İlk sigortalı olduğu tarih 24 Mayıs 1979 ile 23 Kasım 1980 arası olanlar 25 yılı tamamlamaları ve 5000 gün prim ödemeleri ve 45 yaşını tamamları halinde emekli olmaya hak kazanırlar.
* İlk sigortalı olduğu tarih 24 Kasım 1980 ile 23 Mayıs 1982 arası olanlar 25 yılı tamamlamaları ve 5075 gün prim ödemeleri ve 46 yaşını tamamları halinde emekli olmaya hak kazanırlar.
* İlk sigortalı olduğu tarih 24 Mayıs 1982 ile 23 Kasım 1983 arası olanlar 25 yılı tamamlamaları ve 5150 gün prim ödemeleri ve 47 yaşını tamamları halinde emekli olmaya hak kazanırlar.
* İlk sigortalı olduğu tarih 24 Kasım 1983 ile 23 Mayıs 1985 arası olanlar 25 yılı tamamlamaları ve 5225 gün prim ödemeleri ve 48 yaşını tamamları halinde emekli olmaya hak kazanırlar.
* İlk sigortalı olduğu tarih 24 Mayıs 1985 ile 23 Kasım 1986 arası olanlar 25 yılı tamamlamaları ve 5300 gün prim ödemeleri ve 49 yaşını tamamları halinde emekli olmaya hak kazanırlar.
* İlk sigortalı olduğu tarih 24 Kasım 1986 ile 23 Mayıs 1988 arası olanlar 25 yılı tamamlamaları ve 5375 gün prim ödemeleri ve 50 yaşını tamamları halinde emekli olmaya hak kazanırlar.
* İlk sigortalı olduğu tarih 24 Mayıs 1988 ile 23 Kasım 1989 arası olanlar 25 yılı tamamlamaları ve 5450 gün prim ödemeleri ve 51 yaşını tamamları halinde emekli olmaya hak kazanırlar.
* İlk sigortalı olduğu tarih 24 Kasım 1989 ile 23 Mayıs 1991 arası olanlar 25 yılı tamamlamaları ve 5525 gün prim ödemeleri ve 52 yaşını tamamları halinde emekli olmaya hak kazanırlar.
* İlk sigortalı olduğu tarih 24 Mayıs 1991 ile 23 Kasım 1992 arası olanlar 25 yılı tamamlamaları ve 5600 gün prim ödemeleri ve 53 yaşını tamamları halinde emekli olmaya hak kazanırlar.
* İlk sigortalı olduğu tarih 24 Kasım 1992 ile 23 Mayıs 1994 arası olanlar 25 yılı tamamlamaları ve 5675 gün prim ödemeleri ve 54 yaşını tamamları halinde emekli olmaya hak kazanırlar.
* İlk sigortalı olduğu tarih 24 Mayıs 1994 ile 23 Kasım 1995 arası olanlar 25 yılı tamamlamaları ve 5750 gün prim ödemeleri ve 55 yaşını tamamları halinde emekli olmaya hak kazanırlar.
* İlk sigortalı olduğu tarih 24 Kasım 1995 ile 23 Mayıs 1997 arası olanlar 25 yılı tamamlamaları ve 5825 gün prim ödemeleri ve 56 yaşını tamamları halinde emekli olmaya hak kazanırlar.
* İlk sigortalı olduğu tarih 24 Mayıs 1997 ile 23 Kasım 1998 arası olanlar 25 yılı tamamlamaları ve 5900 gün prim ödemeleri ve 57 yaşını tamamları halinde emekli olmaya hak kazanırlar.
* İlk sigortalı olduğu tarih 24 Kasım 1998 ile 8 Eylül 1999 arası olanlar 25 yılı tamamlamaları ve 5975 gün prim ödemeleri ve 58 yaşını tamamları halinde emekli olmaya hak kazanırlar.
* İlk sigortalı olduğu tarih 9 Eylül 1999 ile 30 Nisan 2008 arası olanlar sigortalılık süresi olmadan, 7000 gün prim ödemeleri ve 60 yaşını tamamları halinde emekli olmaya hak kazanırlar.

1999’DAN SONRA İŞE BAŞLAYANLARIN DURUMU

1999 yılında emeklilikte düzenlemeye gidildi ve 9 Eylül 1999’dan sonra şartlar ağırlaştırıldı. 9 Eylül 1999 ile 30 Nisan 2008 yılı arasında işe yeni girenlerde sigortalılık süresi aranmıyor. Bu tarihlerde işe başlayanların emeklilik için yerine getirmesi gereken iki şart var. Birincisi 7200 gün prim ödeme süresini doldurmaları gerekiyor. İkincisi ise 60 yaşını doldurmaları gerekiyor. Bu şartları yerine getirenler emekliliğe, dolayısıyla da emekli maaşı almaya hak kazanıyor.

1 MAYIS 2008’DEN SONRA İŞE GİRENLER NE ZAMAN EMEKLİ OLACAK?

1 Mayıs 2008 ile 31 Aralık 2035 tarihleri arasında işe girenlerin emeklilik şartları da farklı olacak. Bu tarihler arasında işe girenlerin yerine getirmesi gereken ilk şart, prim ödeme gün sayısının 7200 olması. Bu şartı yerine getirenler sigortalılık süresine gerek olmadan 60 yaşında emekli olabilirler. Ancak bu tarihlerden sonra emeklilik yaşı de değişiyor. Şöyle ki:

* 1 Mayıs 2008 ile 31 Aralık 2035 arasında; 7200 prim ödeme süresini tamamlayanlar 60 yaşında emekliliğe hak kazanıyorlar.
* 1 Ocak 2036 ile 31 Aralık 2037 arasında; 7200 prim ödeme süresini tamamlayanlar 61 yaşında emekliliğe hak kazanıyorlar.
* 1 Ocak 2038 ile 31 Aralık 2039 arasında; 7200 prim ödeme süresini tamamlayanlar 62 yaşında emekliliğe hak kazanıyorlar.
* 1 Ocak 2040 ile 31 Aralık 2041 arasında; 7200 prim ödeme süresini tamamlayanlar 63 yaşında emekliliğe hak kazanıyorlar.
* 1 Ocak 2042 ile 31 Aralık 2043 arasında; 7200 prim ödeme süresini tamamlayanlar 64 yaşında emekliliğe hak kazanıyorlar.
* 1 Ocak 2044 ile 31 Aralık 2045 arasında; 7200 prim ödeme süresini tamamlayanlar 65 yaşında emekliliğe hak kazanıyorlar.
* 1 Ocak 2046 ile 31 Aralık 2047 arasında; 7200 prim ödeme süresini tamamlayanlar 65 yaşında emekliliğe hak kazanıyorlar.

YAŞ HADDİNDEN NASIL EMEKLİ OLUNUR?

Sigortalılar yaş haddinden de emekli olabilirler. Peki, nedir yaş haddinden emeklilik? Gerekli prim ödeme gün sayısını dolduramamış ama belli bir yaşa gelmiş olan kişilere tanınan hak. Bir anlamda yeterince çalışamamış kişilerin, kısmi emeklilik aylığı alabilmesine imkan tanıyan hak da diyebiliriz. Ancak bu emeklilik imkanından yararlanabilmenin de şartları var.

* 1976’dan önce işe başlayan erkek çalışanlar, 3600 gün prim ödemeleri halinde, 55 yaşında emekli olabiliyorlar.
* 23 Mayıs 2002’de, 15 yıllık sigortalılık süresini dolduranlar, 3600 gün prim ödemek şartıyla, 55 yaşında emekliliğe hak kazanıyor ve kısmi emeklilik aylığı alabiliyor.
* 24 Mayıs 2002 ile 23 Mayıs 2005 tarihleri arasında, 15 yıllık sigortalılık süresini dolduranlar, 3600 gün prim ödemek şartıyla, 56 yaşında emekliliğe hak kazanıyor.
* 24 Mayıs 2005 ile 23 Mayıs 2008 tarihleri arasında, 15 yıllık sigortalılık süresini dolduranlar, 3600 gün prim ödemek şartıyla, 57 yaşında emekliliğe hak kazanıyor.
* 24 Mayıs 2008 ile 23 Mayıs 2011 tarihleri arasında, 15 yıllık sigortalılık süresini dolduranlar, 3600 gün prim ödemek şartıyla, 58 yaşında emekliliğe hak kazanıyor.
* 24 Mayıs 2011 ile 23 Mayıs 2014 tarihinden sonra tarihleri arasında, 15 yıllık sigortalılık süresini dolduranlar, 3600 gün prim ödemek şartıyla, 59 yaşında emekliliğe hak kazanıyor.
* 24 Mayıs 2014’ten sonra tarihleri arasında, 15 yıllık sigortalılık süresini dolduranlar, 3600 gün prim ödemek şartıyla, 56 yaşını doldurmuş olmaları halinde emekliliğe hak kazanıyor.
* İlk defa 8 Eylül 1999 ile 30 Nisan 2008 tarihleri arasında işe başlayanlar, 25 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4500 prim ödeme gün sayısını yerine getirmeleri halinde 60 yaşında emekliliğe hak kazanıyor ve kısmi emeklilik aylığı alabiliyor.
* 1 Mayıs 2008’den sonra 5400 gün, yani 15 tam yıl prim ödeyenler 60 yaşında emekli olabilecek.

YARIN: SSK’lı kadın çalışanlar hangi şartlarda, ne zaman emekli olacak?