Güncelleme Tarihi:
GARANTÄ° Bankası Proje Finansman Müdürü Tohma, Stratejik Ekonomik AraÅŸtırmalar Merkezi (STEAM) tarafından düzenlenen 19. Uluslararası Enerji Konferansı'nın "Enerji Yatırımları ve Finansman" oturumunda yaptığı konuÅŸmada, bundan 10 yıl önce enerji sektöründe 100 milyar dolarlık yatırıma ihtiyaç duyulduÄŸunu ve bu yatırımların ÅŸu anda yapılmasının bir baÅŸarı hikayesi olduÄŸunu anlattı.Â
Sektörde yaklaşık 95 milyar dolarlık yatırım yapıldığını fakat bunların baÅŸladığı dönemde fizibilitelerinde yer alan elektrik fiyatlarında ÅŸu anda ciddi bir deÄŸiÅŸim görüldüğünü aktaran Tohma, bu durumun öngörülen gelirlerin yaratılamamasına ve kredi ödemelerinde sorunların ortaya çıkmasına yol açtığını söyledi.Â
Tohma, gerçekleÅŸtirilen 95 milyar dolarlık enerji yatırımı için yaklaşık 60 milyar dolar kredi kullanıldığını ve bunun yüzde 80'ini Türk bankaların karşıladığını kaydetti.Â
Söz konusu 60 milyar dolarlık finansmanın 15 milyar dolarlık kısmının geri ödemelerinde sorunlar yaÅŸandığını ifade eden Tohma, "Bunlar piyasa riski alınarak finanse edilen projeler. Bunun yaklaşık 2,5 milyar dolarlık kısmı ithal kömür santrallerinden oluÅŸurken, 7,5 milyar dolarını yerli kömür ve 5 milyar dolarlık kısmını da doÄŸalgaz santralleri oluÅŸturuyor." diye konuÅŸtu.Â
Tohma, BOTAÅž'ın ÅŸu anda elektrik piyasasındaki en hakim oyuncu olduÄŸunu çünkü doÄŸalgazdan elektrik üretim santrallerinin maliyetlerinin yüzde 95'inin gaz maliyetlerinden kaynaklandığını bildirdi.Â
Â
"BOTAÅž'TAN CESUR ADIM"Â
BOTAÅž'ın aÄŸustos ayında elektrik üretim santrallerinin gazını maliyet bazlı fiyatlama üzerinden satmaya karar vermesini "çok cesur bir adım" olarak nitelendiren Tohma, bu fiyatlara aylık olarak dolardaki deÄŸiÅŸimin de yansıtılmaya karar verilmesinin çok önemli olduÄŸunu vurguladı.Â
Maliyet bazlı fiyatlandırmanın elektrik üretim sektöründeki 15 milyar dolarlık kredinin geri ödenmesindeki riski de hafiflettiÄŸini anlatan Tohma, bu adımın sürdürülebilir olması gerektiÄŸini ifade etti.Â
Tohma, tahminlerinin ekim ayında BOTAÅž'ın ithalat fiyatının petrol fiyatlarına baÄŸlı olarak artacağı yönünde olduÄŸunu belirterek, ÅŸunları kaydetti:Â
"Bu, santrallere satılan gazın fiyatında dolar bazında bile artış yapması gerekeceÄŸi anlamına geliyor. DoÄŸalgaz santrallerinin BOTAÅž'tan aldığı gazın bin metreküpü için açıklanan 270 dolarlık fiyat 290-300 dolara çıkarılabilir. Bu tabiki de aslında bizim önümüzdeki dönemde mevcut 15 milyar dolarlık kredinin yenilen yapılandırılması için en önemli çıpa. Bunun yansımasını da elektrik fiyatlarında gördük. Ä°lk 6 ay kilovatsaat başına 4,4 dolar/cent olan elektrik fiyatı, kur bu kadar artmasına raÄŸmen, 5,2 dolar/cent seviyesine geldi. Bizim öngörülerimize göre kilovatsaat başına elektrik fiyatı önümüzdeki sene 5,7 dolar/cent, sonrasında da 6 dolar/cent üzerine çıkabilir. Sektörün en pik döneminde yatırımlar yapıldı. Åžu an son iki yıldır daha alt seviyeyi gördük ama inancımız elektrik üretim sektörü için en kötünün geride kaldığı yönünde. Bundan sonra artık toparlanma baÅŸlayacak."Â
VERÄ°MSÄ°Z DOÄžALGAZ SANTRALLERÄ°NE "GEÇMÄ°Åž OLSUN"Â
Asıl önemli konunun yaklaşık 5 milyar dolar borcu olan doÄŸalgaz santrallerinde olduÄŸunu vurgulayan Tohma, ÅŸu anda piyasada yaklaşık 10 bin megavat kapasiteli 9-10 adet verimli doÄŸalgaz santrali bulunduÄŸunu, bunların yanısıra 6 bin megavat kapasiteli verimsiz santrallerin de olduÄŸunu hatırlattı.Â
Verimsiz santrallere "artık geçmiÅŸ olsun" diyen Tohma, gelecek dönemde sistemin bu santrallere ihtiyaç duymayacağını bildirdi.Â
Tohma, bu santrallerin halen bir milyar dolarlık kredi borcuna baÄŸlı olarak iflas noktasına geldiÄŸine dikkati çekerek, gerekli adımların atılması halinde elektrik üretiminde ciddi bir sorun öngörmediklerini anlattı.Â
BOTAÅž ile baÅŸlayan sürecin bütün piyasadaki fiyatlama mekanizmalarını deÄŸiÅŸtirdiÄŸini ama bunun 'piyasada çok ciddi bir belirsizlik var' anlamına gelmemesi gerektiÄŸine dikkati çeken Tohma, "Åžu an bir geçiÅŸ sürecindeyiz. Elektrik üretim tarafında bir arz fazlası var. Aslında geçici bir dönem. Bizim projeksiyonlarımıza göre 2020-21 döneminde Türkiye'nin tekrardan yeni yatırımlara ihtiyaç duyacağını öngörüyoruz. Bugün bu adımlar atılmazsa ciddi anlamda bir arz kriziyle karşı karşıya kalabiliriz." diye konuÅŸtu.Â
"YATIRIMLAR ALIM GARANTÄ°LÄ° PROJELERE KAYIYOR"Â
Deloitte Türkiye Enerji ve DoÄŸal Kaynaklar Endüstrisi Lideri Elif Düşmez Tek ise yaptığı sunumda, ÅŸu anda elektrikte bir arz fazlası oluÅŸtuÄŸuna iÅŸaret ederek, "Son yıllarda artık ağırlıklı olarak belli bir fiyat garantisine dayalı bir yatırım ortamı görüyoruz. Sektörün borç yükü fazla ve bu borcun ödenebilmesi için net bir deÄŸer yaratılması lazım, ama bu deÄŸerin yaratılmasının önünde de bir takım sorunlar var. Buradaki çözüm, tamamen kararlılık gerektiyor. Yeni yatırımlar için ise öngörülebilirlik lazım." deÄŸerlendirmesinde bulundu.Â