El ele büyüme

TÜRKİYE ekonomisi yıla iyi bir başlangıç yaptı. Ekonomi ocak, şubat, mart aylarını kapsayan yılın ilk çeyreğinde Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) verilerine göre yüzde 4.8 büyüdü ve yüzde 4.4 seviyelerinde olan beklentileri aştı. Büyümenin kaynağı ise devletin ve vatandaşın tüketimi. Türkiye son yıllarda hep vatandaşın tüketimi sayesinde büyüme hedeflerini yakalıyor. Ancak ilk çeyrekte desteğe devlet geldi. Devletin tüketim harcamaları geçen yılın ilk çeyreğine göre yüzde 10.9 arttı ve bunun yüzde 4.8’lik büyümeye katkısı tam 1.16 puan olarak belirlendi. Vatandaşın tüketimindeki artış ise yüzde 6.9. Bu tüketim artışının ilk çeyrek büyümesine yaptığı katkı ise 4.78 puan. Asgari ücretteki zam vatandaşın tüketiminin artmasında önemli rol oynadı. Büyümeye hız kestiren ise ithalat ve yatırımların durması oldu. Tüketimin artmasıyla paralel olarak ithalattaki yüzde 7.5’lik artış ilk çeyrek büyümesini 2.15 puan geriletti. İhracat yüzde 2.4 artmayı başarsa da 0.61 puanlık katkısı ithalatın etkisini durdurmaya yetmedi. Devletin ve özel sektörün fabrika yatırımları ise ilk çeyrekte geçen yıla göre azaldı. Özellikle özel sektörün fabrika yatırımından elini ayağını çekmesi büyümeyi 0.61 puan geriletti. Ancak özel sektör fabrika yapmasa da inşaat yaptı ve yüzde 8.2 artan inşaat yatırımlarının büyümeye katkısı 0.55 puan olarak belirlendi. Üretimde ise lokomotif imalat sanayi oldu.

SANAYİDEN BÜYÜK KATKI

İmalat sanayi ilk çeyrekte yüzde 5.9 büyüdü ve 1.50 puanlık bir katkıyı büyümeye verdi. İnşaat sektörü de geçen yılın aksine yüzde 6.6 büyüyerek 0.37 puanlık katkı vermeyi başardı. İhracata dayalı otomotiv üretimindeki büyük gelişim ulaştırma ve haberleşme grubunda yüzde 3.8’lik artışa ve 0.46 puanlık katkıya neden oldu. Ticaret de yüz güldüren sektörlerden yüzde 5.6 büyüdü ve katkısı 0.73 puan. Finans sektörü ilk çeyrekte geçmiş yıllara göre hız kesti ve yüzde 6.5 büyümeyle 0.92 puanlık katkıyı getirdi. Daralan tek sektör ise turizm. Turizm sektörü yüzde 1.2 küçüldü ve büyümeye 0.02 puanlık düşüş getirdi. Kamu savunma ve güvenlik sektöründe artış, yüzde 5.7 büyümeye katkısı 0.17 puan.

DEVLET NEREYE HARCADI?

DEVLETİN tüketim harcamaları 2009’un son çeyreğinden beri görülen en yüksek katkıyı verdi. Devletin tüketimindeki artış yüzde 10.9 ve büyümeye katkısı 1.16 puan. Devletin tüketimi maaş ve ücret ödemelerinden değil mal ve hizmet alımlarından arttı. Mal ve hizmet alımlarında artış yüzde 17.1, maaş ve ücretlerdeki yüzde 4. Devletin mal ve hizmet alımları ise savunma ve güvenlik için yapılan harcamalarda kendini gösteriyor. Yılın ilk çeyreğindeki bütçe sonuçları da bunu ortaya koyuyor. Bütçeye göre savunma ve güvenlik alımları ilk çeyrekte yüzde 11.2 arttı. Silah, araç, gereç, savaş teçhizatı alımı savunma ve güvenlik harcamalarının temeli. Yılın ikinci çeyreğinde bu harcamaların katlanması olası. Nisanda bütçe sonuçlarına göre tek aydaki silah ve savaş teçhizatı alımları ilk çeyreğin tümünü aştı. 

VATANDAŞ NEREYE HARCADI?

ASGARİ ücret zammının etkisi gıda, giyim ve ev aletleri grubundaki yüzde 2-3 seviyelerindeki artışlarda kendini gösterse de asıl tüketim harcamaları ulaştırma ve haberleşme ile sağlıktan kaynaklandı. Yılın ilk çeyreğinde geçen yılki rekor çeyreği yakalamayı başaran otomotiv satışları ile vatandaşın yeni cep telefonu talebindeki canlılık ulaştırma ve haberleşme grubu harcamalarının yüzde 9.53 artarak 4.4 milyar liraya çıkmasına neden oldu. En yüksek artış ise sağlıkta. Sağlık harcamaları yüzde 22.1 artış gösterdi ve 1.6 milyar liraya fırladı. Sağlık harcamalarındaki artış ilaç zammından ve özel hastanelere yapılan harcamalardan kaynaklandı. İlaç fiyatlarında dolar ve Euro kurlarındaki yükseliş nedeniyle şubat ayında yüzde 18-20 arasında zam geldi. Bu da direkt vatandaşın sağlık harcamalarının katlanmasına neden oldu.

2 TRİLYONLUK Ekonomi

Türkiye ilk çeyrekteki bu büyüme verisiyle dünyanın en hızlı büyüyen beşinci, Avrupa’nın ise en hızlı ekonomisi olmayı başardı. Türkiye ekonomisi güçlü dolar nedeniyle dolar bazında küçülerek ilk çeyrekte 708.6 milyar dolar büyüklüğe geriledi. Türk Lirası bazında ise Türkiye ekonomisi 2 trilyon liralık büyüklüğe ulaştı. Dolar kurundaki artış kişi başı milli geliri de azalttı. Geçen yıl 10 bin doların altına düşen kişi başı milli gelir ilk çeyrekte 8 bin 974 dolara indi. Gelecek çeyreklerde ise vatandaşın talebi gücünü korusa da jeopolitik gelişmelerden olumsuz etkilenen turizmin, sanayinin ve ihracatın ekonomiye yansıyacak olumsuzlukları bu yıl ekonomik büyümedeki en büyük riskler. İkinci çeyrekte yine devletin ve vatandaşın desteği olsa da yıl sonu yüzde 3.6-4 büyüme öngörülüyor.