Ekvador'u kurbağanın salyası kurtaracak

Güney Amerika'nın fakir ülkesi Ekvador, ekonomik kalkınmada umudunu yağmur ormanlarında üreyen kurbağaların salyasına bağladı. Ekvador hükümeti, ‘‘Bu benim genetik hammaddem’’ diyerek kurbağaların salyasıyla morfinden daha güçlü ve yan etkisi olmayan bir ağrı kesici üretecek olan ABD şirketlerinden, para istiyor.

Ekvator kurbağasının salyasından üretilecek bir ağrı kesici, yeni bir tartışmayı başlattı. Ekvador, yağmur ormanlarında yetişen kurbağanın salyasından milyarlarca dolar kazanmaya hazırlanan ABD'li şirketlerden, para istiyor. Bu gerçekleşirse, Güney ABD'nin bu fakir ülkesi, dolar milyarderi olabilecek.

İlaç endüstrisi, ülkelerin biyolojik varlıklarını ‘‘paraya’’ dönüştürürken, ülkeler bu duruma sessiz kalmalı mı? Bu tartışmaya katılan gelişmekte olan ülkelerden bilim adamları, biyolojik varlıkların da tıpkı kömür ve petrol gibi ‘‘genetik hammadeler’’ sayılması gerektiğini iddia ediyor. Bu tartışmanın sonucu, ilaç endüstrisinin de geleceğini belirleyecek.

Abbott laboratuarlarında şu sıra sıkı bir çalışma var: Ekvador'daki yağmur ormanlarında bulunan bir kurbağanın salgısından ‘‘ağrıkesici’’ üretiliyor. Bu ağrı kesici, morfinden bile daha etkili olacak, üstelik yan etkisi de bulunmayacak.

Ekvador hükümeti ile bu ülkenin çevreci grupları ise, Abbott'un kendi kurbağalarını ‘‘dolarlara’’ çevirmesi karşısında hop oturup, hop kalkıyor. İddialarına göre, Amerikan ilaç sanayii onlara ait biyolojik bir varlığı ‘‘paraya’’ dönüştürürken, kendilerinin bu işten hiçbir şey kazanmamaları, büyük haksızlık.

Bazı Amerikalı bilim adamlarının da desteklediği bu çıkışın, diğer gelişmekte olan ülkeleri de harekete geçirmesi bekleniyor. Bu ülkeler, tıpkı, petrol, kömür ve diğer değerli madenler gibi, kendilerine ait biyolojik varlıkların da ‘‘genetik hammaddeler’’ olarak değerlendirilmesini istiyor.

Ekvador'un kendisine ait bir biyolojik varlık olan kurbağanın salgısını paraya dönüştürecek şirketler üzerine başlattığı tartışmaya, dünyanın her yanından katılım var.

Bu durum gelişmiş ülkelerin ilaç endüstrilerini epeyce zorlayacağa benziyor. Örneğin Amerikan Sağlık Enstitüsü, üç yıl içinde Panama kurbağalarının derisinden bir kalp uyarıcı ilaç üretmeyi planlıyor. Çinliler, Güneydoğu Asya'nın uzak denizlerinden uzun yaşamın sırrını çıkaracağını açıklıyor. Yine Çinliler, Batı Afrika'nın ağaç çileklerinden süper bir şeker üreteceğini tüm dünyaya duyurdu. Avrupa'daki pek çok ilaç şirketinin laboratuarlarında, gelişmekte olan ülkelerden toplanmış biyolojik varlıklar üzerinde araştırmalar yapılıyor.

7 ilaç 11.6 milyar dolar kazandırdı

1997 yılı için yapılan bir araştırma ise, biyolojik varlıkların nasıl ‘‘dolarlara’’ dönüştüğünü net biçimde ortaya koyuyor. 1997 yılında en çok satılan 25 ilaçtan 7'si ‘‘biyolojik varlıklardan sentezlenerek’’ üretildi. Ve bu 7 ilaç, satıcılarına tam 11.6 milyar dolar kazandırdı. Bu büyük rakam, Ekvador'un, ülke topraklarındaki yağmur ormanlarında üreyen kurbağaların salyasına neden umut bağladığını da açıkça ortaya koyuyor.