Ekmekte fiyat kapışması

Ekmek fiyatları tartışılmaya devam ediyor. Geçen temmuz ayında Türkiye Fırıncılar Federasyonu Başkanı Halil İbrahim Balcı bir basın toplantısı düzenlemiş, ekmeğe yüzde 15 zam yapılması yönünde tavsiye kararı aldıklarını, bu kararın gerekli kurumlara iletilerek zammın 1 ay içinde uygulanmaya başlayacağını açıklamıştı. Bu sözlerin ardından Ticaret Bakanlığı devreye girerek, “Ekmeğe yüzde 15 zam geldi yönündeki açıklamalar gerçeği yansıtmamaktadır. Fırıncılar Federasyonu’nun fiyat belirleme yetkisi yoktur” denilerek, zam olmadığı ifade edilmişti. Eylül ayı başında ise devreye Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli girmişti. Bakan Pakdemirli de, “Fakirin fukaranın ekmeğini fırsat bilip bunu bir şekilde kullanmaya çalışan fırsatçılara sesleniyorum, vatandaşın ekmeğine göz diktirmeyeceğiz. Yeni yıla kadar ekmekte fiyat artışı yok” demişti.

SPEKÜLASYONA İZİN YOK

Tüm bu açıklamalara rağmen önce İstanbul’da sonra Türkiye’nin bazı illerinde ekmek fiyatlarına zam yapıldı. Son olarak ise Ankara’dan bir zam haberi geldi. Ankara Fırıncılar Odası ekmeğe yüzde 25 zam yapıldığını açıkladı. Ancak zam sadece teşebbüste kaldı. Önce Ankara Valiliği bir açıklama yaparak, fırıncı esnafı ile 1 Ekim saat 19.00’da görüşüleceğini duyurdu. Ardından akşam saatlerinde Ticaret Bakanlığı devreye girerek Ankara’da ekmeğe yapılması planlanan zammın durdurulduğunu açıkladı. Bakanlık tarafından yapılan yazılı açıklamada, “Ekmek fiyatları, Tacir ve Sanayiciler Tarafından Üretilen Mal ve Hizmetlerin Azami Fiyat Tarifelerinin Düzenlenmesi Hakkında Yönetmelik ile Esnaf ve Sanatkârlarca Üretilen Mal ve Hizmetlerin Fiyat Tarifeleri Hakkında Yönetmelik hükümleri çerçevesinde, illerimizde veya ilçelerimizde esnaflarımız için ilgili esnaf ve sanatkarlar odaları, tacirlerimiz için ise ticaret odaları tarafından hazırlanan fiyat tarifelerine istinaden belirlenmektedir. Söz konusu mevzuat hükümleri doğrultusunda ekmek fiyat tarifelerinin belirlenmesinde yerel düzeyde oluşturulan heyet/komisyon ile Bakanlığımız görüşünün alınması gerekmekte, ekmek fiyat tarifesinin belirlenmesine ilişkin mevzuatta yer alan usul ve esaslara riayet edilmeden ve Bakanlığımız görüşü alınmadan tarife belirlenmesi mümkün bulunmamaktadır” ifadeleri kullanıldı.

Ticaret Bakanlığı’nca 28 Eylül 2018’de yürürlüğe konulan yönetmeliğe vurgu yapılan açıklama şöyle devam etti: “Hızlı tüketim mallarının satışının yapıldığı büyük mağaza ve zincir mağazalar ile bayi işletme ve özel yetkili işletmelerce, azami fiyatları tarifeyle belirlenen malların temini karşılığında üreticiye birim miktar başına tarifedeki azami fiyatın yüzde 85’inden daha az ödeme yapılamayacağı düzenlenmiş ve halihazırda 28 Eylül 2018 itibarıyla mevcut tarifede değişiklik yapılmaksızın üretici lehine önemli ölçüde maliyet avantajı sağlanmış bulunmaktadır. Ekmek üreticilerine yönelik yapılan maliyet azaltıcı bu tedbire rağmen halkın temel gıda maddesi olan ekmek fiyatlarının speküle edilerek artırılmasına dair haksız ve yetkisiz girişimler müşahede edilmektedir.”

ZAM YAPANA YAPTIRIM

Bakanlığın, Ankara’da tarifenin 200 gram ekmeğin fiyatı azami 1 TL olacak şekilde uygulanmasına ilişkin görüş belirttiği ifade edilirken, açıklama şöyle devam etti: “Ekmeğin 1 TL’nin üzerinde satılmasına Bakanlığımızca uygun görüş verilmemiştir. Bu itibarla, ilgili hükümlerde belirtilen süreçlere riayet edilmeden veya Bakanlığımız görüşü alınmadan uygulamaya koyulan ekmek fiyat tarifeleri hükümsüz olup, bunlar ve belirlenen tarifenin dışında satış yaptığı tespit edilenler hakkında gerekli yaptırımların uygulanmasına yönelik tedbirlerin alınacağı hususu kamuoyuna duyurulur.”

FIRINCILAR: MALİYET YÜKSELDİ

TİCARET Bakanlığı’nın devreye girmesiyle Ankara’da zam kararı durdurulmuş olsa da İstanbul’da bazı fırınlar eylül başından bu yana zamlı fiyattan ekmek satışı yapıyor. İstanbul’da zam yapan fırınlar 250 gramlık ekmeğin fiyatını 1.25 TL’den 1.5 TL’ye çıkardı. Böylece İstanbul’daki ekmeğin kilogram fiyatı bazı noktalarda 6 TL’ye çıkmış oldu. Türkiye genelinde ekmeğin kilogram fiyatının en fazla 5 TL olması gerektiği daha önce açıklanmıştı. Yaşanan gelişmeler üzerine Türkiye Fırıncılar Federasyonu Başkanı Halil İbrahim Balcı ile konuştuk. Zamlı fiyatların yaklaşık 2-3 aydır Türkiye’nin çeşitli noktalarında uygulandığını ifade eden Başkan Balcı, “2 ay öncesine kadar 50 kilogramlık bir çuval unu peşin 65 TL’ye, 4 ay vadeli olarak ise 70 TL’ye alıyorduk. Şimdi ise 95 TL’ye unu verebileceklerini söylüyorlar. Dedikleri undan ekmek olmaz. Çünkü ikinci kalite. Ekmeği yapabilmek için çuvalı 110 TL olan undan alıyoruz. İkisini karıştırıp ekmek yapabiliyoruz. Yani 50 kilogramlık bir çuval ekmeklik unun bize maliyeti 102.5 TL oluyor. Ayrıca uncular artık vade yapmıyor. Peşin para istiyorlar. Bunların dışında akaryakıt fiyatları çok yükseldi, işçi maliyetleri arttı. Kullandığımız mayaya dahi yüzde 50’den fazla zam geldi. Fırıncı esnafı 2 senedir zam yapmıyordu. Zam oranı geçen 2 yılın enflasyonuna göre yine de düşük kalmıştır” diye konuştu.