Ekmek 55 yıl sonra yeniden 30 kuruş
Güncelleme Tarihi:
Sadi ÖZDEMİR
Oluşturulma Tarihi: Ocak 01, 2005 01:35
Bugün hem 2005’in ilk günü, hem de Türkiye için yeni paranın ilk günü. Türk halkı, artık günlük hayatında ‘milyon’ kelimesini daha az kullanacak.
Türk insanının temel gıdası ekmeğin 900 gramı 1950'de 30 kuruşa satılıyordu. Bugünden itibaren 200 gram normal ekmek de İstanbul'da 30 Yeni Kuruş'tan satılacak. İstanbul'da Halk Ekmek 15 kuruşla piyasadaki en ucuz ekmek olacak.
BUGÜN 1950'den beri ilk kez 30 kuruşa 1 ekmek alacağız. 1950'de 900 gramlık ekmek 30 kuruştu. Türkiye'de belediyelerin Halk Ekmek şirketleri genellikle düne kadar 300 bin liranın altında ucuz normal ekmek satarken, büyük marketler de ekmeği 'promosyon' unsuru sayarak daha ucuza satabiliyordu. Düne kadar İstanbul'da halk ekmek 150 bin liradan marketler ise 200 ila 250 bin liradan ekmek satıyordu. Normal ekmek fiyatı ise 300 bin liraydı. Yeni Türk Lirası uygulamasıyla birlikte normal ekmek 30 kuruşa, halk ekmek fiyatı da 15 kuruşa tüketicinin karşısına çıkacak.
Ekmek fiyatlarının kuruşlu yılları ise şöyle sıralanıyor: 1936 (1 Okka=1.2 kg) 10 kuruş, 1940 (950 gram) 10 kuruş, 1950 (900 gram) 30 kuruş, 1957 (570 gram) 30 kuruş, 1959 (970 gram) 70 kuruş, 1962 (650 gram) 60 kuruş, 1965 (620 gram) 70 kuruş, 1970 (620 gram) 1 TL.
110 MİLYON EKMEK
Türk insanının en temel gıdası ekmek Türkiye’de günde yaklaşık 120 milyon adet (yıllık 44 milyar adet) üretiliyor ve bunun da yaklaşık 110 milyon adetinin tüketildiği tahmin ediliyor. 10 ila 12 milyon adet ekmek ise tüketilemiyor ısraf ediliyor. Türkiye ekmek pazarının yıllık büyüklüğü ise 7 milyar dolar olarak tahmin ediliyor.
Türkiye'de ekmek tüketim alışkanlığı üyesi olmaya çalıştığımız Avrupa Birliği ülkelerinin vatandaşlarına göre çok yüksek. ABD ve AB ülkelerinde kişi başına ekmek tüketimi yıllık 40-50 kilogram arasında değişebiliyor. Bu miktar Türkiye'de kişi başına 3-4 kat daha fazla. Kişi başına ekmek tüketimi köy ve kentlere göre değişiyor. Kentte yaşayanlar, günde 1.25, kırsal kesimde yaşayanlar ise günde 1.5 ekmek tüketiyor. Hane halkının sayısının artması ile tüketilen ekmek sayısı arasında da doğrusal ilişki bulunuyor.
FİYAT GRAMAJ
Türk insanının ekmeğinde fiyatın yükselip gramajın azalması da çok eski bir gelenek. 1950'deki 30 kuruşluk ekmeğin 900 gram oluşu ile 2005'teki 30 kuruşluk ekmeğin 200 gram oluşu yine o eski geleneği hatırlattı. Hayat Dergisi'nin 1 Temmuz 1965 tarihli 27'inci sayısında "Fiyatı yükselir... Gramajı azalır... ama yine de biz Türkler için yemeğin suyuna bana bana ekmek yemenin tadına doyum olmaz!" deniyor ve şöyle devam ediliyor: "Ekmek... ekmek... ekmek! Hayatımızın sembolü, birçok yemeğin lezzetini arttıran bu besi maddesini aramızdan sevmeyen birini tasavvur etmek, gerçekten güç! Ne var ki, mübarek nesne yıllardan beri fiyatları, ağırlığı indirile çıkarıla kendisini çok sevenler için ádeta bir dert kaynağı halini aldı! En son buğdaya yapılan zamla ilgili olarak İstanbul Belediyesinin 16 Haziran 1965 günü yaptığı yeni gramaj ayarlaması, 1934 yılından bu yana İstanbul’da ekmeğe konan narhların 245 incisi oldu! 1 kilo ekmeğin fiyatı ise, 31 yıl içinde 6 kuruş 75 santim ile 112 kuruş 92 santim arasında değişti."
BUGÜN 1950'den beri ilk kez 30 kuruşa 1 ekmek alacağız. 1950'de 900 gramlık ekmek 30 kuruştu. Türkiye'de belediyelerin Halk Ekmek şirketleri genellikle düne kadar 300 bin liranın altında ucuz normal ekmek satarken, büyük marketler de ekmeği 'promosyon' unsuru sayarak daha ucuza satabiliyordu. Düne kadar İstanbul'da halk ekmek 150 bin liradan marketler ise 200 ila 250 bin liradan ekmek satıyordu. Normal ekmek fiyatı ise 300 bin liraydı. Yeni Türk Lirası uygulamasıyla birlikte normal ekmek 30 kuruşa, halk ekmek fiyatı da 15 kuruşa tüketicinin karşısına çıkacak.
Ekmek fiyatlarının kuruşlu yılları ise şöyle sıralanıyor: 1936 (1 Okka=1.2 kg) 10 kuruş, 1940 (950 gram) 10 kuruş, 1950 (900 gram) 30 kuruş, 1957 (570 gram) 30 kuruş, 1959 (970 gram) 70 kuruş, 1962 (650 gram) 60 kuruş, 1965 (620 gram) 70 kuruş, 1970 (620 gram) 1 TL.
110 MİLYON EKMEK
Türk insanının en temel gıdası ekmek Türkiye’de günde yaklaşık 120 milyon adet (yıllık 44 milyar adet) üretiliyor ve bunun da yaklaşık 110 milyon adetinin tüketildiği tahmin ediliyor. 10 ila 12 milyon adet ekmek ise tüketilemiyor ısraf ediliyor. Türkiye ekmek pazarının yıllık büyüklüğü ise 7 milyar dolar olarak tahmin ediliyor.
Türkiye'de ekmek tüketim alışkanlığı üyesi olmaya çalıştığımız Avrupa Birliği ülkelerinin vatandaşlarına göre çok yüksek. ABD ve AB ülkelerinde kişi başına ekmek tüketimi yıllık 40-50 kilogram arasında değişebiliyor. Bu miktar Türkiye'de kişi başına 3-4 kat daha fazla. Kişi başına ekmek tüketimi köy ve kentlere göre değişiyor. Kentte yaşayanlar, günde 1.25, kırsal kesimde yaşayanlar ise günde 1.5 ekmek tüketiyor. Hane halkının sayısının artması ile tüketilen ekmek sayısı arasında da doğrusal ilişki bulunuyor.
FİYAT GRAMAJ
Türk insanının ekmeğinde fiyatın yükselip gramajın azalması da çok eski bir gelenek. 1950'deki 30 kuruşluk ekmeğin 900 gram oluşu ile 2005'teki 30 kuruşluk ekmeğin 200 gram oluşu yine o eski geleneği hatırlattı. Hayat Dergisi'nin 1 Temmuz 1965 tarihli 27'inci sayısında "Fiyatı yükselir... Gramajı azalır... ama yine de biz Türkler için yemeğin suyuna bana bana ekmek yemenin tadına doyum olmaz!" deniyor ve şöyle devam ediliyor: "Ekmek... ekmek... ekmek! Hayatımızın sembolü, birçok yemeğin lezzetini arttıran bu besi maddesini aramızdan sevmeyen birini tasavvur etmek, gerçekten güç! Ne var ki, mübarek nesne yıllardan beri fiyatları, ağırlığı indirile çıkarıla kendisini çok sevenler için ádeta bir dert kaynağı halini aldı! En son buğdaya yapılan zamla ilgili olarak İstanbul Belediyesinin 16 Haziran 1965 günü yaptığı yeni gramaj ayarlaması, 1934 yılından bu yana İstanbul’da ekmeğe konan narhların 245 incisi oldu! 1 kilo ekmeğin fiyatı ise, 31 yıl içinde 6 kuruş 75 santim ile 112 kuruş 92 santim arasında değişti."