EİT'in bankasının merkezi Türkiye

Ankara'da, 27 Aralık 2006'da, Türkiye adına Hazine Müsteşarı İbrahim N. Çanakçı, banka adına da Banka Başkanı Murat Ulus tarafından imzalanan “Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ve EİT Ticaret ve Kalkınma Bankası Arasında Merkez Anlaşması”, yasal prosedürlerin tamamlandığının bankaya bildirdiği tarihte yürürlüğe girecek.

Bankanın ve bankaya bağlı kişilerin Türkiye Cumhuriyeti dahilinde statü, ayrıcalık ve dokunulmazlıklarını da tanımlayan anlaşma, “Türkiye Cumhuriyeti dahilinde bankanın sorumluluklarını tam ve etkili bir şekilde yerine getirmesini ve amaç ve görevlerini ifa etmesini sağlama” ana hedefi ışığında yorumlanacak.

“Mali faaliyetleri ve işlemleri Türk bankacılık hukukuna tabi olmayan tam hükmi şahsiyeti haiz bağımsız bir uluslararası kuruluş” olarak tanınan banka; sözleşme yapmak, taşınır ve taşınmaz malları iktisap etmek ve elden çıkarmak ve yasal takibat başlatmak bakımından tam tüzel kişiliğe ve tam yasal ehliyete sahip olacak.

Resmi faaliyetleri kapsamı dahilinde banka, bazı haller olmak üzere yasal dokunulmazlığa sahip olacak. “Bankanın herhangi bir vaka için veya herhangi bir yazılı belge ile dokunulmazlığından açıkça feragat ettiği haller; trafik kazası, borç, menkul kıymet alım-satımı, ölüm ve yaralama olayları gibi nedenlerden kaynaklanan hukuk davaları, tahkim kararları uygulamaları” yasal dokunulmazlık dışında tutuldu.

Bankanın mülkü ve varlıkları, nerede ve kimin elinde olursa olsun, banka aleyhine kesin hüküm verilmesi hali hariç, her türlü takyidat, el koyma, haciz veya icradan masun olacak.

Hükümet, ulusal mevzuatı çerçevesinde, bankanın seçeceği mekanı hibe, kiralama veya satın alma yoluyla bankanın iktisap edebilmesine yardım için elinden geleni yapacak. Hükümet, bankanın onayı olmaksızın, bankanın mekanının tümünü veya bir bölümünü elden çıkarmayacak veya çıkarmaya çalışmayacak.

Kuruluş anlaşması, 15 Mart 1995'te İslamabad'da imzalanan bankanın mekanı, tecavüzden masun olacak. Bu mekanda görevlerinin icrası için gerekli her türlü düzenlemeyi banka yapacak.

İdari, adli, askeri veya polis olsun, hükümetin hiçbir görevlisi veya kamu yetkisini kullanan hiçbir şahıs, banka başkanının onay verdiği ve onayladığı şartlar altında olan durumlar hariç olmak üzere bankanın mekanına girmeyecek. Acil koruyucu fiil gerektiren yangın veya diğer felaket hallerinde, bu onayın verilmiş olduğu varsayılabilecek. Banka ve hükümet, yangınla mücadele, sıhhi düzenlemeler veya acil durumlarla bağlantılı olarak bankanın önceden onayı olmaksızın bankanın mekanına hükümet görevlilerinin hangi şartlarda ve ne şekilde gireceği konusunda mutabakata varacak. Banka, kendi faaliyetlerinin tam bağımsız icrası, idaresi ve görevlerinin ifası için bankanın mekanı dahilinde yürürlükte olacak kural ve düzenlemeleri koyma yetkisine sahip olacak.

Bu anlaşmanın şartlarına halel getirmeksizin, banka, bankanın mekanının, iade veya sınır dışı etmeye tabi yabancılar veya Türkiye Cumhuriyeti kanunları kapsamında tutuklamadan veya yasal işlemin ifasından kaçan şahıslar için bir sığınma yeri haline gelmesini veya bankanın amaçlarıyla bağdaşmayan sair şekilde kullanılmasını önleyecek.
Hükümet, bankanın mekanını her türlü yetkisiz giriş veya hasara, her türlü fiile karşı korumak için gerekli önlemi alacak.

Başkanın açıkça masuniyetten feragat ettiği herhangi bir özel durum hariç olmak üzere bankanın mülkü ve varlıkları, nerede ve kimin elinde olursa olsun, arama, kamu görevinde kullanma, el koyma, kamulaştırma ve her türlü idari veya adli müdahale veya alma veya icradan, bankanın arşivleri de her türlü tecavüzden masun olacak.
Banka, resmi iletişimi ve belgelerinin aktarımı bakımından, Türkiye Cumhuriyeti'nde konuşlu diğer uluslararası kuruluşlarla aynı şartlarda faaliyet gösterecek.

VERGİ MUAFİYETLERİ

Resmi faaliyetleri kapsamında, bankanın taşınır ve taşınmaz mülkü, faiz, sermaye kazancı, döviz kazancı, karları gibi her türlü varlık gelirleri yanı sıra faaliyetleri ve işlemleri, mal ve hizmet alımları, ister yerel isterse merkezi olsun, Katma Değer Vergisi (KDV), gelir vergisi, stopaj, damga vergisi dahil fakat bunlarla sınırlanmaksızın şimdiki ve gelecekteki, doğrudan veya dolaylı her türlü vergi ve resimden muaf olacak. Banka aynı zamanda her türlü vergi tevkif veya tahsilat veya ödeme yükümlülüğünden muaf olacak. Ancak banka, aslında kamu hizmetleri kullanım ücretinden başka bir şey olmayan vergilerden muafiyet talep etmeyecek.

Bankanın resmi faaliyetleri kapsamında olan ve bu faaliyetler için gerekli olan, banka tarafından ithal veya ihraç edilen mallar ve banka tarafından ithal veya ihraç edilen her türlü resmi yayınlar, KDV ve Özel Tüketim Vergisi dahil her türlü gümrük resmi ve harcından ve ithal ve ihraç yasakları ve kısıtlamalarından mümkün olduğu ölçüde muaf olacak.
İktisap veya ithal edilen mallar, sadece gümrükten muaf kişilere satılabilecek veya devredilebilecek, tekrar ülke dışına çıkarılabilecek, gümrükte bırakılabilecek.

KİŞİLERE YÖNELİK AYRICALIKLAR

Anlaşmada, bankanın yabancı memurları ve personeline, bankaya bağlı kişilere yönelik vize ve yasal takibat ayrıcalıkları da düzenlendi.

Bu kişiler, banka tarafından ödenen maaş ve özlük hakları bakımından vergiden, ayrıca Türkiye Cumhuriyeti dahilinde yabancıların (veya yabancı uyrukluların) tabi olduğu çalışma izninden muaf olacak.

Bankanın başkan ve başkan yardımcıları, geçerli teamüle uygun olarak ve her biri kendi rütbesine göre uluslararası kordiplomatik örfüne uygun olarak tanınan diğer ayrıcalık ve dokunulmazlıklardan yararlanacak. Bazı ayrıcalık ve dokunulmazlıklar, bankaya bağlı kişilere olup Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarına ve Türkiye'de daimi olarak ikamet eden yabancılara uygulanmayacak.

Anlaşmada, anlaşma kapsamında tanınan dokunulmazlık, muafiyet ve ayrıcalıkların, ilgili fertlerin kişisel menfaati için değil bankanın menfaatleri için tanındığı vurgulandı.

Direktörler Kurulu, bankanın menfaatleri için en uygun hareket tarzı olduğuna kanaat getirdiği hallerde, anlaşma kapsamında tanınmış olan dokunulmazlık, muafiyet ve ayrıcalıklardan, kendi belirlediği ölçüde ve şartlarla, feragat edebilecek.
Banka, anlaşmada sağlanan dokunulmazlık, ayrıcalık, muafiyet ve kolaylıkların suiistimalini önlemek için Türkiye Cumhuriyeti'nin yetkili makamlarıyla işbirliği yapacak.

Anlaşmadaki hiçbir hüküm, Türkiye Cumhuriyeti'nin güvenliği için hükümetin gerekli gördüğü önlemleri alma hakkını etkilemeyecek. Banka, Türkiye Cumhuriyeti'nin güvenliğine herhangi bir halel gelmesini önleyecek şekilde işbirliği yapacak.

Uyuşmazlıkların ne şekilde çözüleceğine de düzenleyen anlaşma, EİT Ticaret ve Kalkınma Bankasını Kuran Anlaşma'nın geçerli olduğu ve bankanın Türkiye Cumhuriyeti'nde kaldığı sürece yürürlükte kalacak.