Eichengreen: Batıda düşük faiz sürerse gelişen ülkeler için tehlike var
Güncelleme Tarihi:
Türkiye kendi faiz oranlarını tartışırken dünyada ‘düşük faiz dönemi’ endişeleri artırıyor. Kaliforniya Üniversitesi Profesörü Barry Eichengreen’e göre gelişmiş ülkelerde düşük faiz dönemi sürerse yatırım talebi azalacak. Eğer devletler yatırım teşvikleri uygulamazsa düşük faiz-düşük büyüme döneminin devamı ABD ve Avrupa’da talebi düşürecek, Türkiye gibi ihracat merkezli büyüme stratejisine geçen ülkeler için sıkıntı doğuracak. Eichengreen Türkiye gibi ülkelerde ‘ani duruş’ riskinin ise sadece Fed’e bağlı olmadığını da belirtti.
Türkiye’de faiz tartışmaları tüm hızıyla devam ediyor. Merkez Bankası Başkanı Erdem Başçı önümüzdeki dönemde kurun hareketine bağlı olarak faiz indiriminin gündeme geleceği sinyalini verirken hükümet cephesinde de seçim sonrası faizlerin düşmesi ile ilgili sesler iyice belirginleşti. Ancak uzun vadede belki de daha önemli bir faiz tehlikesi yaklaşıyor. Önce IMF, sonra da ABD Başkanı Obama'nın eski danışmanı ekonomist Larry Summers tarafından dile getirilen batılı ülkelerde uzun dönemdir düşük seyreden reel faiz oranını en son yazdığı “Losing Interest” makalesi ile Kaliforniya Üniversitesi Profesörü ve eski IMF danışmanı Barry Eichengreen gündeme getirdi. Eichengreen’e göre gelişmiş ülkelerde yaklaşık 30 senedir süren düşük faiz trendi eğer devam ederse Türkiye’nin de içinde bulunduğu gelişmekte olan ülkeleri olumsuz etkileyecek
İHRACAT MERKEZLİ BÜYÜME SEKTEYE UĞRAYABİLİR
Hürriyet’e açıklamalarda bulunan Barry Eichengreen teşhisinin düşük faiz oranlarının zayıf yatırım talebini yansıtması olduğunu belirtiyor. Eichengreen “Hükümetler şirketlerin yatırım yapmaları için daha fazla teşvik sağlamak durumunda. Örneğin vergi teşviki bunlardan biri. Eğer şirketler yine de bu teşviklere yanıt veremeyip yatırım yapmazlarsa hem ABD’de hem de Avrupa’da hükümetler kamu yatırımları gerçekleştirmeli. ABD ve Avrupa altyapı yatırım ihtiyaçlarını karşılayamıyor” diye konuştu.
Eichengreen tarif ettiği bu durumun gelişen ülkeler için de anlamı bulunduğuna dikkat çekti. Eichengreen “Eğer hiçbir şey yapılmazsa ve düşük faiz-yavaş büyüme durumu gelişen ülkelerde sürerse gelişmekte olan ülkeleri zayıf bir dış talep bekliyor” diye konuştu. Eichengreen Türkiye’nin de cari açığı kapama hedefiyle iç talep büyümesinden ihracat merkezli büyüme hedefine geçtiğini hatırlattığımızda ise “Düşük faiz dönemi uzarsa geçmişte işe yarayan ihracat merkezli büyüme stratejileri bu kez işe yaramayacak” diye konuştu.
Gelişen ülkelerde faizler uzun yıllardır düşüyor. Bu düşüş düşük büyüme ile birleştiğinde gelişen ülkeleri de etkileyecek. (Kaynak: ABD Hazinesi, Avrupa Merkez Bankası)
ANİ DURUŞ RİSKİ FED İLE İLGİLİ OLMAK ZORUNDA DEĞİL
Öte yandan özellikle 2008 krizi sonrası ABD ve AB merkez bankalarının talebi canlandırmak için faizleri düşük seviyeye çekmesi Türkiye gibi ülkelere de sıcak para akışının artmasına yol açmıştı. Bu durum 22 Mayıs 2013’te Fed Başkanı Ben Benrnanke’nin Fed’in tahvil alım programını sonlandıracağı açıklamasına kadar cari açığın sıcak para ile finanse edilmesini kolaylaştırmıştı.
Ancak Eichengreen batılı ülkelerin uzun dönemli düşük faizde kalmasının cari açığı azaltmada tek başına yeterli olmayacağı görüşünde. Düşük faiz döneminin sürmesi ile Türkiye gibi ülkelerde ‘ani duruş’ riskini azaltıp azaltmayacağını sorduğumuz Eichengreen “Ani duruş ya ABD ve Avrupa’da politika faizlerinde keskin bir yükselişle ya da gelişen ülkelerin kendi içindeki ekonomik ve politik sorunlarla oluşabilir. Geçen yaz Türkiye, Brezilya ve Tayland gibi ülkelerdeki politik sorunlar Fed’in tahvil alım azaltımı ile birleşip piyasaları sarsmıştı. Bu tecrübe ani duruşların Fed ile ilgili olmayan olaylar sonucunda da gerçekleşebileceği konusunda hatırlatıcı bir not olmalı” diye konuştu.
ABD 2015’TE FAİZ ARTIRMAYA BAŞLAR
Eichengreen batılı ülkeler için ABD konusunda ise kısmen iyimser bir çerçeve çizdi. ABD’nin büyüme görünümünün somut şekilde pozitif olduğunu söyleyen Eichengreen “2014’ün ilk çeyreğindeki düşük büyüme oranı kötü havadan etkilendi. Eğer bu görüş doğru çıkarsa Fed’in 2015’te faizleri artırma hedefinde ilerliyor demektir” dedi.
EICHENGREEN KİMDİR?
Kaliforniya Üniversitesi Profesörü Barry Eichengreen ekonomi tarihi, merkez bankaları ve para politikası konusunda dünyanın sayılı akademisyenleri arasında gösteriliyor. Akademik hayatı boyunca eleştirdiği IMF’de 1997-1998 yılları arasında başdanışman olarak çalıştı. Eichengreen’in altın standardının 1929 Büyük Burhan ile sonuçlanmasını analiz ettiği Golden Fetters kitabı ise dünyanın en önemli para politikası kitaplarından biri olarak kabul ediliyor.