Egebank iddianamesinden: Planlı bir soygun

Kamuoyunda ''Kasırga operasyonu'' olarak bilinen Egebank'ın içinin boşaltılmasıyla ilgili yürütülen soruşturma sonucu bankanın eski sahibi Yahya Murat Demirel'in de aralarında bulunduğu 36 sanık hakkında açılan davanın iddianamesinde, ''1998 ve 1999 yılları arasında sistemli ve planlı olarak tam bir soyguna tabi tutulan bankanın'', Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu'na (TMSF) devredildiği 22 Aralık 1999 tarihi itibariyle 1 milyar 200 milyon dolar zarara uğratıldığı belirtildi.

İstanbul DGM cumhuriyet savcıları Muzaffer Yalçın, Turan Çolakkadı ve Ercan Cengiz tarafından hazırlanan 91 sayfalık iddianamede, Yahya Murat Demirel, Gökalp Baştürk, Şaban Ayhan Tatlıgil, Sevtap Arslan, Ayşenur Esenler, Turhan Turanoğlu, Hüsnü Barbaros Olcay, Kevin Hood, Emine Mehtap Ceylan, Ali Süha Paya, Aykut Karabulut, Mehmet Nail Keçili, Aydoğan Semizer, Özgen Tamuman, Özkul Arkadaş, Muzaffer Aygün,Şükrü Esat Erkuş, Ömer Özbay, Erol Ergin, Pembe Jale Oktay, Neslihan Demirel, Hatice Behlül Özbay, Muhteşem Ekenler, Mehmet Suat Çelebi, Hakan Ferhatoğlu, Ali Ertunç Yalçın, Hüseyin Bayraktar, Murat Budanaz,Özcan Tangu, Cemal Birol Meral, Şakir Gürel, Abdüllatif Yoldüz, Ahmet Yalçın, Salih Suavi Arslan, Volkan Olcay ve Mustafa Tugay ''sanık'', 615 mudi de ''mağdur'' olarak gösterildi.

İşadamlarının bir dönem, devletin mevduata sağladığı garanti ile özellikle bankalardan büyük çapta kredi bulma şansı olmayan işadamlarının kendi bankalarından rahatlıkla grup şirketlerine kredi sağlayarak, grup bazında büyümeye bankayı payanda yapmak ve şahsi servetlerini büyütmek amacıyla banka satın alma merakında olduğu ve bu nedenle bankalara büyük paralar ödedikleri belirtilen iddianamede, Egebank A.Ş'nin de, 5 Mayıs 1998 tarihinde Demirel Grubu tarafından Bayraktar Grubu'ndan 93 milyon 500 bin dolar bedelle satın alındığı bildirildi.

Yapılan sözleşme gereği bu paranın 30 milyon dolarının peşin, 29 milyon 41 bin 543 dolarının 3 vadede düzenlenecek bonolarla ödeneceği, kalan 34 milyon 458 bin 457 doların da Bayraktar Grubu firmalarının kredi borçlarının işlemiş faizleri ile birlikte alıcılar tarafından üstlenilmesiyle ödeneceğinin öngörüldüğü anlatılan iddianamede, aynı dönemde Bayraktar Grubu tarafından Demirel grubu firmalarına toplam 67milyon 150 bin dolar tutarında yabancı para ve teminat mektubu kredisi, 290 milyar lira tutarında nakit TL kredisi, 5 milyon dolar döviz kredisi ve 4 milyon dolar ile 90 milyar lira ithalat akreditif kredisi limitleri tahsis edildiği vurgulandı.

İddianamede, bu konuda daha sonra şu tespite yer verildi:

''Bu alım öncesinde Yahya Murat Demirel'in elinde yeterli likidite bulunmadığından yapılan plan gereği Egebank A.Ş.'den Demirel Grubu'na ait firmalara kredi tahsis kararları çıkarıldığı ve 5 Mayıs 1998 tarihinde yönetimi devralan Demirel, şirketlerine yapılan kredi tesislerine istinaden teminat mektuplarını çeşitli bankalarda nakit paraya çevirerek, bankanın satış bedelini nakdi olarak ödemiştir. Yani bankanın parasıyla bankayı satın almıştır.''

Off shore bankacılık

Egebank'ın doğrudan ve dolaylı ana hissedarı ve Yönetim Kurulu Başkanı olan Yahya Murat Demirel'in, hakimiyetinde Kıbrıs'ta kurulu başka bir off shore bankası mevcut olmasına rağmen aynı yerde Egebank Off Shore Ltd. Şti. adına off shore bankası kurdurduğu, söz konusu örgütlenmenin bir aracılık ve bankacılık hizmeti değil, tamamiyle Egebank isminden yararlanılarak Türkiye'deki tasarruf sahiplerinin mevduatlarını Türkiye'deki kamu otoritesinin denetimi dışında kendi kişisel çıkarları için kullanmak amacını taşıdığı belirtilen iddianamede, daha sonra şöyle denildi:

''Yahya Murat Demirel'in, Egebank'ın personeli ve örgütünü bu amaçla kullanarak söz konusu bankaya para toplanması konusunda Egebank şubelerine baskı yaptırdığı, toplantılar ve eğitim çalışmaları düzenleyerek ve prim sistemi de getirerek yoğun şekilde off shore mevduat toplanması yolunda çabalar harcadığı, şubelere gelen mudilerin yatırdıkları paraları Egebank A.Ş.'nin garantisi altında olduğu, paralarına daha yüksek faiz verileceği, vergiden muaf olduğu inancı ve güveni verilerek aldatmak suretiyle mevduat topladığı, ayrıca Egebank şubelerinde bu bankaya vadeli mevduat yatıran bazı müşterilerin mevduatlarının vade sonunda kendilerinden habersiz olarak off shore hesaplarına yatırılarak ayrıca kaynak sağlandığı, bu suretle toplanan yaklaşık 80 milyon dolarlık mevduat, yoğun şekilde Yahya Murat Demirel'e ait firmalara kanalize edilmiştir.''

Kullandırılan krediler

Egebank'tan, Alara Turizm, Mi-Gi Tekstil, Goldbis Tarım Ürünleri, Enser Elektronik, Sabiteks Tekstil, Teknik Makine, Ekser Metal, Defne Elektronik, Emay İnşaat, Eyüp Yün İplik, Öner Dış Ticaret, Öner Kale Dış Ticaret, Öner Koll. Şti., Öner Yaş Sebze ve Meyve Pazarlama, Gömeks İç ve Dış Ticaret, İsa Öner, Öner Ağaç Sanayi, Em-Air Hava Taşımacılığı Ticaret, Namer Kauçuk Ticaret, Himak A.Ş., Tempoteks, CBMİş Güvenliği Ürünleri, Fer-Can Besicilik Tarım ve Yem Sanayi, IGC Dış Ticaret, Mendel Metal Oksit, Adana Un, Sarıbal Bulgur Mercimek Gıda, Peysan Tarım Ürünleri, Berdan Tekstil, Gizmo Tekstil, Gizmo Moda Tekstil, Eksan Tekstil Endüstri, Bertex Textilien, Cen Havacılık Turizm Taşımacılık, Cenajans-Grey Reklamcılık şirketleri arasındaki kredi ilişkilerine de tek tek yer verilen iddianamede, bu kredilerden Goldbis Tarım Ürünleri ve Kimyasal Mad. San. ve Tic. A.Ş.'ye tahsis edilenle ilgili şu tespitlerde bulunuldu:

''Bilanço büyüklüğü 57 milyar 867 milyon 783 bin 260 lira olan Goldbis Tarım Ürünleri ve Kimyasal Mad. San. ve Tic. A.Ş.'ne, bankanın merkez şubesi tarafından 1 trilyon 662 milyar 900 milyon liralık krediteklif mektubu hazırlanarak Yönetim Kurulu'nun 16 Eylül 1998 tarihli kararıyla bu firmaya kredi kullandırılmış, kullandırılan kredinin aynı gün Vakıfbank Taksim Şubesi'ne Goldbis firması adına gönderilmiş, bu tutar firma adına yetkili Emrullah Nüshet Altıner tarafından kasa ödeme fişi ile çekilmiş gibi gösterilmiş, ancak dahili kasa mahsubu yapılarak, 1 milyar 316 milyar 24 bin 721 lirası Aydoğan Semizer, 277 milyar 500 milyon 223 bin lirası Esat Erkuş, 69 milyar 375 milyon 55 bin 750 lirası da Hatice Behlül Özbay adına dağıtılmıştır.''

Çağlar'la gizli sözleşme

Hakim hissedarı Cavit Çağlar olan Çağlar Grubu firmalarından Nergis Holding, Nergis Tekstil, Yeşim Tekstil, Sifaş Sentetik İplik, Nergis Finansal Kiralama ve İpek Finansal Kiralamanın değişik tarihlerde aldığı krediler nedeniyle Egebank'a toplam 7 milyon 400 bin dolar borcu olduğu ifade edilen iddianamede, bu paranın Egebank A.Ş.'ye ödenmemesi üzerine Egebank A.Ş. tüzel kişiliğini aldatmak amacıyla Yahya Murat Demirel ile firmaların sahibi Cavit Çağlar arasında 13 Mayıs 1999 tarihinde İstanbul'da bir ''Borç Tasfiye ve Tekne Satış Protokolü'' isimli gizli bir sözleşme yapıldığı belirtildi.

İddianamede, bu sözleşmeye istinaden söz konusu kredi tutarlarını şirketleri adına alarak kişisel hesaplarına aktaran Cavit Çağlar'ın, gizli anlaşma çerçevesinde 4 milyon dolarlık kısmını kendisine ait yatı Yahya Murat Demirel'e vererek kapattığı, kalan 3 milyon 400 bin dolarlık kısmı ise Demirel'e ait RM Dış Ticaret Paz. Ltd. Şti.'ne aktardığı ve Demirel'in kişisel mal varlığına katılmasını sağladığı öne sürüldü.

Egebank'ın ''Back to back'' kredi ilişkileriyle de zarara uğratıldığı belirtilen iddianamede, bankanın yönetim ve denetimini doğrudan ya da dolaylı olarak tek başına veya birlikte elinde bulunduran ortakların, banka kaynaklarını, bankanın emin bir şekilde çalışmasını tehlikeye düşürecek biçimde doğrudan veya dolaylı olarak kendi menfaatlerine kullandıkları ve bankayı bu şekilde zarara uğrattıkları, dolayısıyla faaliyetlerine bu haliyle devamının mevduat sahiplerinin hakları ve mali sistemi güven ve istikrarı bakımından ciddi tehlike arz etmesi nedeniyle 22 Aralık 1999 tarihli Bakanlar Kurulu kararıyla Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu'na devredildiği hatırlatıldı.

Önemli isimlerin rolleri

Sanık Aydoğan Semizer’in de, bankanın yönetim kurulu üyeliği yaptığı dönemde, karar ve uygulamaları ile Egebank A.Ş. kaynaklarını kendi, Yahya Murat Demirel ve 3. kişilerin yararına aktararak, „Birden çok nitelikli dolandırıcılık“ ve „Cürüm işlemek için teşekkül oluşturmak“ suçunu işlediği anlatılan iddianamede, sanık Hüseyin Bayraktar’ın da Demirel’le işbirliği yaparak „banka parasıyla bankayı sattığı“, kendisine ve başkalarına haksız çıkar temin ederek, „Cürüm işlemek için oluşturulan teşekküle katıldığı“ ve “ Dolandırıcılık“ suçlarını işlediği ifade edildi.

Pembe Jale Oktay’ın da, bankanın Bayraktar Grubu’ndan Demirel Grubu’na geçişinde kaynak aktarmak suretiyle banka parası ile bankanın satın alınması faaliyetlerinde aktif görev aldığı kaydedilen iddianamede, Ali Süha Paya’nın da, Egebank Off-Shore Ltd. Şti.’nin kuruluş faaliyetlerine katkıda bulunduğu, bu şirkete mevduat toplanması yolunda banka çalışanlarına baskı yaptığı, toplanan paraların Demirel’e aktarımını sağladığı ifade edildi.

Sanık Hatice Betül Özbay’ın ise Alara isimli paravan firmaya Egebank A.Ş.den sağlanan usulsüz kredi konusunda banka yönetim kurulu üyesi olan ve sözkonusu kredinin bankadan alınarak kişisel hesabına aktarımını sağlayan Aydoğan Semizer ile işbirliği yaptığı anlatılan iddianamede, sanık Nail Keçili’nin de, sahibi olduğu Cen Ajans Grey firmasının Egebank A.Ş.’ye verdiği reklam hizmetleri karşılığı parayı banka bünyesinde bulunan Universal Holding A.Ş.’den anlaşma karşı aldığı, buna rağmen bankanın 22 Aralık 1999 tarihinde TMSF’na devredilmesi üzerine, parayı bu kez de yeni yönetimden almak üzere bankanın eski hakim hissedarı Yahya Murat Demirel’le gizli anlaşma yaptığı belirtildi.

İddianamede, sanık Keçili’nin bu şekilde davranarak „Cürüm işlemek için oluşturulan teşekküle katılmak“ ve „Bankalar Yasası’na muhalefet“ ve „Dolandırıcılığa teşebbüs etmek“ suçlarını işlediği anlatıldı.

Diğer sanıkların katılımı

Sanık Özgen Tamuman’ın da, tahsis edilmemesi gereken kredilerin açılmasını sağladığı, Erol Ergin’in bazı firmalar aracılığıyla banka kaynaklarını Demirel’e aktardığı, Suavi Arslan’ın Egebank Off Shore’a Sümerbank şubeleri aracılığıyla para toplanması konusunda banka çalışanlarına baskı yaptığı ifade edilen iddianamede, Volkan Olcay’ın Egebank Off-Shore’dan kullandığı kredileri Demirel’in hesabına aktardığı, Özcan Tangu’nun, bankaya TMSF tarafından el konulmasından 2 gün sonra Kadıköy Şubesi’nde bulunan Tempoteks hesabında bulunan 3 milyon dolar üzerindeki blokeyi çözerek Demirel’e aktardığı öne sürüldü.

Sanık Esat Erkuş’un, karar ve uygulamalarıyla banka kaynaklarını kendi, Demirel ve 3. kişiler yararına aktardığı, Demirel’in arkadaşları olan Gökalp Baştürk ve Şaban Ayhan Tatlıgil’in Demirel Grubu şirketlerinde aktif yönetici oldukları için her türlü hileli kredi ilişkilerinin içinde yer aldığı, Muzaffer Aygün’ün Demirel ve firmalarına hileli yöntemlerle kredi tahsis ettiği anlatılan iddianamede, Ömer Özbay’ın paravan şirketlere hileli yöntemlerle kredi tahsis edilmesini sağladığı, Hüsnü Barbaros Olcay’ın Egebank Off Shore’nin ortağı ve yöneticisi olarak faaliyet gösterdiği, Emine Mehtap Ceylan’ın paravan bir şirketin devralınması işlemlerini yürüttüğü, Sevtap Arslan’ın banka çalışanlarına off-shore hesaplarına para toplanması için baskı yaptığı, Kevin Hood’un 25 milyon doları bazı firmalar aracılığıyla Demirel’in hesabına aktardığı, Aykut Karabulut’un da halktan toplanan 35 milyon doları Demirel’in hesabına aktardığı öne sürüldü.

İddianamede, sanık Hakan Ferhatoğlu’nun banka şubeleri aracılığıyla toplanan paraları Demirel’in hesabına aktardığı, Abdüllatif Yoldüz’ün bazı firmalara usulsüz kredi kullandırılmasına aracılık yaptığı, Cemal Birol Meral ve Ahmet Yalçın’ın kredi yeterliliğinde olmayan firmaları adına aldıkları kredileri Demirel’in hesabına aktardıkları, Şakir Gürel’in paravan firmalara usulsüz kredi tahsis edilmesi, Ali Ertunç Yalçın’ın banka parasının yurt dışındaki bir bankaya depo yapılarak Demirel’in kişisel hesabına aktarılmasını organize ettiği vurgulandı.

Murat Budanaz’ın, yine Demirel’e kaynak aktarımı için kurulan ve kredi yeterliliği bulunmayan şirketlere kredi tahsis ettiği, Mustafa Tugay’ın Egebank Off-Shore’un kuruluşunda görev aldığı, Akdeniz Turizm A.Ş.’nin ortağı olan Suat Çelebi’nin şirkete tahsis edilen krediyi Demirel’e aktardığı, Özkul Arkadaş’ın bankadan usulsüz kredi kullandırılan firmalar adına genel vekaletname ile hareket ederek alınan kredileri yine Demirel’e aktardığı belirtilen iddianamede, Muhteşem Ekenler’in paravan bir şirket adına kredi aldığı, Turan Turanoğlu’nun Demirel’in adamları tarafından verilen paraları birtakım hesaplara aktardığı ve yurtdışına para transferinde bulunduğu kaydedildi.

Rekor ceza istemleri

İddianamenin sonuç bölümünde ise, sanık Yahya Murat Demirel’in “Çıkar amaçlı suç örgütü oluşturmak“, „Cürüm işlemek amacıyla teşekkül oluşturmak“, „Bankalar Kanunu’na muhalefet etmek“, 615 müşteki için ayrı ayrı uygulanmak suretiyle „Bankayı vasıta kılarak dolandırıcılık yapmak“, “11 kez tahsis edilmemesi gereken kredinin verilmesini sağlamak“ ve „Kurumun yöneticisi olarak dolandırıcılık yapmak“ suçlarından dolayı toplam 1890 yıl 6 ay ile 4727 yıl arasında ağır hapis cezasına çarptırılması istendi.

Aynı mahiyetteki suçlardan dolayı Gökalp Baştürk’ün 1863 ile 4653 yıl, Şaban Ayhan Tatlıgil’in 1857 ile 4638 yıl, Sevtap Arslan, Aykut Karabulut, Kevin Hood, Hüsnü Barbaros Olcay ile Ali Süha Paya’nın 1846 ile 4615’er yıl, Esat Erkuş’un 31.5 ile 78 yıl, Neslihan Demirel 19 ile 48 yıl, Aydoğan Semizer ve Özgen Tamuman’ın 18 ile 45’er yıl, Ömer Özbay’ın 15 ile 37 yıl, Muzaffer Aygün ve Özkul Arkadaş’ın 13 ile 33’er yıl, Pembe Jale Oktay’ın 14 ile 34 yıl arasında ağır hapis cezasına çarptırılması istenen iddianamede, Nail Keçili’nin 9 ile 22.5 yıl, Ali Ertunç Yalçın, Muhteşem Ekenler, Erol Ergin, Emine Mehtap Ceylan ve Şakir Gürel’in 7 ile 27 yıl, Ayşenur Esenler, Murat Budanaz, Hakan Ferhatoğlu, Suat Çelebi, Özcan Tangu, Ahmet Yalçın, Cemal Birol Meral ve Abdüllatif Yoldüz’ün 6 ile 15’er yıl arasında ağır hapis cezasına çarptırılmaları talep edildi.

Sanıklardan Hüseyin Bayraktar’ın 4.5 ile 10 yıl, Turan Turanoğlu, Volkan Olcay, Suavi Arslan ve Mustafa Tugay’ın da 2 ile 4’er yıl arasında ağır hapis cezasına çarptırılması istenen iddianamede, Hatice Betül Özbay’ın da 2 yıl 6 ay ile 6 yıl arasında ağır hapis cezasına çarptırılması öngörüldü.

İddianamede, daha sonra şöyle denildi:

''Paravan firmalara kullandırılan krediler, back to back ilişkiler çerçevesinde kullandırılan krediler, üçüncü kişilere kullandırılan krediler, banka parası rehin yapılmak suretiyle temin edilen kredilerle Egebank A.Ş., 4 Mayıs 1998 ve 22 Aralık 1999 tarihleri arasında sistemli ve planlı olarak tam bir soyguna tabi tutulmuş, 22 Aralık 1999 tarihi itibariyle 1 milyar 200 milyon dolar zarara uğratılmıştır. Beş kuruş dahi harcanmadan hile ve desiselerle satın alınan bankanın içi suç örgütü tarafından tamamen boşaltılmış ve banka, normal bankacılık faaliyetlerini yerine getiremez duruma düştüğünde sözü edilen tarihte Bakanlar Kurulu kararıyla TMSF'na devredilmiştir.'' (aa)