Dünyayı etkileyen dolardaki değerlenme ABD'yi de vuruyor

TÜRK Lirası’na karşı sadece son 5 günde yüzde 2.5 değer kazanan dolar geçen yıldan bu yana tüm para birimleri karşısında çok güçlü. Uzmanlar doların bu kadar güçlü olduğu son dönemin 1981’deki Ronald Reagen döneminde olduğunu hatırlatıyor. Dolar 30 Haziran 2014’ten bu yana Euro’ya karşı yüzde 28, Japon Yeni’ne karşı yüzde 18, Brezilya Reali’ne karşı yüzde 40, Türk Lirası’na karşı yüzde 27 değer kazandı. Dolar hem değer kazandığı ülke ekonomilerini tehdit ediyor hem de ABD’yi vuruyor. ABD ihracatı geçen yıl yüzde 3 geriledi, bu yıl da Uluslararası Para Fonu (IMF) güçlü doların özellikle bu yan etkisi nedeniyle ABD’nin büyüme tahminini yüzde 3.6’dan yüzde 3.1’e, 2016 için de yüzde 3.3’ten yüzde 3.1’e indirdi.

DEVLER KAYIP YAŞIYOR

ABD’nin uluslararası dev şirketleri yurtdışı gelirlerinde büyük kayıp yaşıyor. Tahminlere göre ABD’li devlerin bu yıl yurtdışı gelirleri yüzde 12 düşecek. Aslında doların bu kadar güçlenmesinin baş nedeni Amerikan Merkez Bankası (FED) bile güçlü doların ekonomiye zarar vereceğine dikkat çekiyor. FED bu hafta açıkladığı ve iş dünyasının nabzını tuttuğu ‘bej kitap’ta güçlü dolar ve düşen petrol fiyatlarının imalat sektörüne zarar verdiğini bildirdi.

ŞİRKETLER

Delta Air Lines güçlü doların yabancı pazarlarda bilet satışına zarar verdiğini belirterek Japonya, Brezilya, Hindistan, Afrika ve Orta Doğu’da, hizmetlerini geri çekme planları olduğunu açıkladı.
Johnson & Johnson da ilk çeyrek gelirlerinde yaşanan yüzde 9’lük düşüşten doları sorumlu tuttu.
Kredi kartı devi American Express ise gelirlerinin beklentilerin altına gelmesinden doları suçladı. 8.2 milyar dolar beklenen gelir 7.9 milyar dolar olarak açıklandı.
Lüks mücevher markası Tiffany 5 yıldır ilk kez gelirlerinde düşüş yaşadı. Tiffany de yüzde 1’lik kaybın sorumlusu olarak doları gösterdi.
Biomet, Hewlett-Packard, S%P 500 şirketlerinde de yüzde 4 gelir artışı beklenirken yüzde 5 düşüş yaşandı.

FİNANSAL İSTİKRAR

Dolar ülkelerin ve şirketlerin dış borçlarının maliyetini de arttırıyor. Bu ülkelerin finansal istikrarını tehdit ediyor. Dolardaki yükseliş borçların yerel para karşılıklarını arttırdığı ve ödeme güçlüğü yaşanabileceği ihtimali korkutucu. Hatta uzmanlar şirketlerin bankalardan yüklü para çekimi yapma risklerinin bile olduğuna dikkat çekiyor. Uluslararası Finans Enstitüsü’nün raporuna göre Asya’nın gelişmekte olan ülkelerde dış borçlar 2005’ten 2015’e 262 milyar dolardan 837 milyar dolara, Latin Amerika ülkelerinin borçları da 586 milyar dolardan 963 milyar dolara fırladı. IMF de bir raporunda dolar yüzünden bir çok gelişmekte olan ülkede finansal risklerin arttığını vurguluyor. Türkiye için yazılan çoğu raporda da aynı ifadeler yer alıyor.

TURİZM

BOOKING.com’daki verilere göre Paris, Roma, Barcelona, ??Amsterdam ve Berlin’de dört yıldızlı otel odası için ortalama fiyat Euro’daki değer kaybıyla Mart 2014 seviyelerinde. Şirket bu yüzden ABD’de Palm Springs, California 7 gün tatil fiyatına ABD’li turistlerin Barcelona 14 gün tatil yapabileceğini hesaplıyor. Ancak bu ABD’deki tatilin maliyetinin de arttığı anlamına geliyor.