Dünya, yayılan açlığa çözüm arıyor bizimkiler ’pirinç boykotu’ istiyor
Güncelleme Tarihi:
Nilgün KARATAŞ-Ayşegül AKYARLI GÜVEN - Çiğdem TOKER ANKARA - Taylan YILDIRIM İZMİR, (DHA)
Oluşturulma Tarihi: Nisan 16, 2008 00:00
Gıda maddelerindeki fiyat artışı, dünyada tansiyonu yükseltirken, bazı ülkelerdeki tepkiler büyüyor.
ABD Başkanı Bush, sorundan etkilenen ülkeler için 200 milyon dolarlık fon ayırırken, uluslararası çevrelerden ’acil’ eylem planı bekleniyor. Türkiye’de ise ’pirinç boykotu’ sesleri yükseliyor.
KÜRESEL ısınma, tarımsal alanların daralması, tüketimin üretimi geride bırakması derken, dünyanın en büyük sorunlarından biri olarak görülen gıda, artan fiyatlarla birlikte tansiyonu da yükseltmeye devam ediyor. Dünyanın pekçok ülkesinde yoksul halk, artan fiyatlara karşı tepkisini gösterirken ölümlerin görüldüğü ayaklanmalar yaşanıyor.
BUSH’TAN 200 MİLYON DOLAR: Uluslararası Para Fonu (IMF) ve Dünya Bankası başkanlarıyla Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri’nin peşpeşe yaptığı uyarıların ardından, ABD Başkanı George Bush, artan gıda fiyatlarından olumsuz etkilenen ülkelere acil yardımda kullanılmak üzere 200 milyon dolarlık bir fon tahsis etti. Bush’tan gelen bu ek yardım Amerika’nın gelişmekte olan ve az gelişmiş ülkelere yaptığı yıllık 2.1 milyar dolarlık yardımın devamı niteliğini taşırken, Beyaz Saray bu girişimin amacını "Afrika’da ve dünyanın diğer bölgelerinde gıda sıkıntısının azaltılmasına yardımcı olmak" şeklinde açıkladı.
G7 VE AB’NİN GÜNDEMİ: Beklentiler uluslararası çevrelerin "acil" bir eylem planını devreye sokulması yönünde şekillenirken, dünyayı hızla saran bu dalga Washington’daki liderler zirvesinde de kendini hissettiriyor. Gelişmiş ülkelerin (G7) konuyu bir sonraki toplantılarının ana gündem maddesi olarak not etmesi bekleniyor. Aslında gıda krizinin G7’nin bir önceki toplantısına da konu olacaktı. Ancak IMF Başkanı Strauss-Kahn’ın finansal krizle ilgili açıklamaları toplantının bu boyutta kalmasına yol açmıştı. Bu arada Avrupa Birliği de (AB) de temmuz ayında uzun vadeli gıda güvenliği konusunda bir uluslararası konferans düzenlenmesi çağrısında bulundu.
TÜRKİYE’DE EYLEM KONUŞULUYOR: Dünyada bütün bunlar yaşanırken, gıda krizinin söz edildiği ülkelere göre şanslı durumda olan Türkiye’de ise gündeme damgasını pirinç vuruyor. Tarım ve Köyişleri Bakanı Mehdi Eker’in vatandaşa yönelik "Uyanık olun, birkaç gün pirinç almayın" uyarısı yapması ve "Yeterince pirinç var. Sorun yok. Gerekirse üç beş gün pirinç yemeyiz, yerine bulgur yeriz, fiyatları düşürürüz" sözlerinden sonra, Ankara Ticaret Odası (ATO) ve Ankara Ticaret Borsası (ATB) Başkanlarından da bir boykot çağrısı geldi.
SPEKÜLATÖRLERİN ÖNÜ KAPANSIN: ATO Başkanı Sinan Aygün, "Türk halkını pirinç almamaya davet ediyorum, bakın o zaman pirinç fiyatları nasıl düşecek" derken, şu değerlendirmeyi yaptı: "Şu anda devletin yapması gereken Türkiye’de pirinç yoksa ithalatın önünün açılması. Pirinçte yüzde 45 gümrük var. Bu kaldırılsın. Bakanlar kurulu TMO’ya pirinç ithalat yetkisi versin. Ya da işi ithalatçılık olan gerçek ithalatçılara pirinç ithalat yetkisi verilsin. Yani müteahhitlik ya da başka iş yapan adama ithalat izni verilmesin ki spekülatörlerin önü alınsın. Türkiye için pirinç hayati bir gıda değil. Bu yüzden vatandaş pirinç fiyatı düşene kadar pirinç yememe, almama eylemi yapsın. Kimse pirinç almasın. Ellerinde kalsın bakalım ne oluyor."
Dünyada neler yaşanıyor
Gıda fiyatlarının hızlı yükselişi sonucunda çıkan ayaklanmalar sürerken ülkeler peş peşe yeni önlemler geliştirerek sorunu çözmeye çalışıyor. Malezya gıda ithalatını ve dışa bağımlılığı azaltmak için üretimi artırma stratejileri üzerinde çalışıyor.
Filipinler’in Başkanı Gloria Arroyo da tarlalardan çeltik çalanlara hapis cezası verileceğini açıkladı.
Son ayaklanma da Bangladeş’te ortaya çıktı. Bangladeş de 15 bin fabrika işçisi artan gıda fiyatları nedeniyle maaşlarına zam istedi.
Yükselen fiyatlar ve ihracatçı ülkelerin ticaret kapılarını kapatması nedeniyle oluşan panik havasında çıkan ayaklanmalar sonucunda Haiti ve Filipinler’de 5’er kişi hayatını yitirdi. Haiti’de gıda ürünleri taşıyan bir gemiye düzenlenen silahlı saldırıda da 6 kişinin öldüğü bildirildi.
Gıda krizinin yarattığı ayaklanmaların ardından görevden ayrılmak zorunda kalan Haiti Başbakanı Jacques-Edouard Alexis’in yerine kimin getirileceği ise henüz bilinmiyor.
Hükümet ’gıda zirvesi’ topluyor
HÜKÜMET, dünyayla birlikte Türkiye’yi de sarsmaya başlayan gıda krizinde karşı alınması gerekli önlemleri önümüzdeki hafta özel gündemli bir toplantıda ele alacak. Bazı ülkelerde ayaklanmalara yol açan, Türkiye’de de pirinç fiyatlarını yükselten gıda krizi, konuyu tartışıp karar alma konumundaki bakanların büyük bölümünün yurtdışında olması nedeniyle bu hafta görüşülemiyor.
Gelecek hafta başında Ekonomik Koordinasyon Kurulu toplanacak. Gıda krizinin bu toplantıda ele alınabileceği; ancak hafta içinde özel gündemli ve daha kapsamlı bir gıda toplantısı yapılabileceği öğrenildi. Tarım ve Köyişleri Bakanı Mehdi Eker’in sunuş yapması beklenen toplantıya ilgili bürokratlar da katılacak. Fiyatların yüzde 100’ün üzerinde arttığı pirinçte, Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) kıtlığı göremeyerek piyasada fırsatçıların spekülasyonuna yol açmakla eleştiriliyor. Gelecek hafta yapılacak Gıda Zirvesi’nde, fiyatların daha fazla artmaması için ithalat, pirinçten alınan gümrük vergileri ve henüz hayata geçirilmeyen lisanslı depoculuk gibi önlemlerin tartışılması bekleniyor.
ENFLASYON VE BÜTÇE KORKUSU: Gıda fiyatlarındaki tırmanma, enflasyonu ve dolayısıyla diğer fiyatları doğrudan etkileyecek bir gelişme olarak değerlendiriliyor. Enflasyonun, hedeften çok sapması, başta memur maaş farkları olmak üzere bütçe dengesini olumsuz etkileyecek.
Fiyatlar düşene kadar yemeyiz olur biter
ANKARA Ticaret Borsası (ATB) Başkanı Faik Yavuz, "Fiyatlar düşene kadar pirinç yemeyiz olur biter" derken, şu noktalara dikkat çekti: "TMO’nun elinde stoklar vardı. TMO pirinci kime verdi? 2-3 tane büyük firma pirinci TMO’dan aldı. Ondan sonra da istediği fiyattan piyasaya dayadılar. TMO’nun bunu zamanında görüp, depoları doldurması gerekiyordu. Ama bu yapılmadı. Yani pirincimiz, buğdayımız var mı? Yok mu? Bilmiyoruz. Ne kadar var bilmiyoruz. Varsa kimin elinde var? Nerelerde var? Fiyatlar düşene kadar pirinç yemeyiz olur biter. "
TMO önünde ucuz pirinç kuyruğu
TÜRKİYE’de son 6 ayda pirinç fiyatlarının yüzde 130 oranında artış göstermesi vatandaşları yeniden kuyruğa soktu. Piyasada kilosu 2.5-3 YTL’den satılan osmancık cinsi pirinç, Toprak Mahsulleri Ofisi’nde (TMO) kilosu 1.80 YTL’den satılınca talep patlaması yaşandı. İzmir’deki Toprak Mahsulleri Ofisi önünde de vatandaşlar, piyasa fiyatının altında satılan pirinçden almak için erken saatlerden itiraben kuyruk oluşturmaya başladı. Ofis önüne, 20 yıldır pilav satarak ailesinin geçimini sağlayan Ali Tahta da pilav tezgahı bulunan motosikletiyle gelip sıraya girdi. Piyasada kilosu 2.5-3 YTL arasında satılan osmancık cinsi pirinç, TMO’da 2’şer kilogramlık paketler halinde kilosu 1.80 YTL’den satılıyor.
Hızla artan fiyatlar yardımı zorlaştırdı
ZENGİN ülkelerinin yardımda bulunmamaları durumunda Birleşmiş Milletler’in Dünya Gıda Programı da (WFP) zor bir karar vermek zorunda kalacak. WFP, artan pirinç, mısır ve buğday fiyatları sonucunda yardımı düşürmek zorunda kalabilir. Artan gıda fiyatlarıyla baş edebilmek için kurumun 500 milyon Euro’ya ihtiyacı bulunuyor.
Pirinç rekora doymuyor
ABD’de pirinç fiyatları dün, bu yıl gördüğü artışlarını yüzde 60’ın üzerine çıkararak yeni rekor seviyesine yükseldi ve global arz konusundaki siyasi endişeleri artırdı. Chicago Board of Trade (CBOT) işlenmemiş pirinç fiyatlarında temmuz vadeli işlemleri yüzde 2’yi aşkın yükselerek 100 libre başına (45.4 kilo) 22.20 dolara tırmandı. CBOT pirinç fiyatları geçen eylül ayından bu yana 2 katına çıktı.
UNESCO: Enflasyon çocukları okuldan ediyor
UNESCO enflasyon nedeniyle çocuklardan okullardan alınarak çalışmak zorunda kaldığını açıkladı. UNESCO, mart ayına kadar soya fiyatlarının yüzde 87, buğday fiyatlarının yüzde 130 arttığını duyurdu. UNICEF de çocukların okul devamlılığının Nepal’de azaldığına dikkat çekerek fakir ülkelerde ailelerin gelirlerinin yüzde 75’ini, zengin ükkelerde ise yüzde 15’inin yiyecek alımları için harcandığını söyledi.
KÜRESEL ısınma, tarımsal alanların daralması, tüketimin üretimi geride bırakması derken, dünyanın en büyük sorunlarından biri olarak görülen gıda, artan fiyatlarla birlikte tansiyonu da yükseltmeye devam ediyor. Dünyanın pekçok ülkesinde yoksul halk, artan fiyatlara karşı tepkisini gösterirken ölümlerin görüldüğü ayaklanmalar yaşanıyor.
BUSH’TAN 200 MİLYON DOLAR: Uluslararası Para Fonu (IMF) ve Dünya Bankası başkanlarıyla Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri’nin peşpeşe yaptığı uyarıların ardından, ABD Başkanı George Bush, artan gıda fiyatlarından olumsuz etkilenen ülkelere acil yardımda kullanılmak üzere 200 milyon dolarlık bir fon tahsis etti. Bush’tan gelen bu ek yardım Amerika’nın gelişmekte olan ve az gelişmiş ülkelere yaptığı yıllık 2.1 milyar dolarlık yardımın devamı niteliğini taşırken, Beyaz Saray bu girişimin amacını "Afrika’da ve dünyanın diğer bölgelerinde gıda sıkıntısının azaltılmasına yardımcı olmak" şeklinde açıkladı.
G7 VE AB’NİN GÜNDEMİ: Beklentiler uluslararası çevrelerin "acil" bir eylem planını devreye sokulması yönünde şekillenirken, dünyayı hızla saran bu dalga Washington’daki liderler zirvesinde de kendini hissettiriyor. Gelişmiş ülkelerin (G7) konuyu bir sonraki toplantılarının ana gündem maddesi olarak not etmesi bekleniyor. Aslında gıda krizinin G7’nin bir önceki toplantısına da konu olacaktı. Ancak IMF Başkanı Strauss-Kahn’ın finansal krizle ilgili açıklamaları toplantının bu boyutta kalmasına yol açmıştı. Bu arada Avrupa Birliği de (AB) de temmuz ayında uzun vadeli gıda güvenliği konusunda bir uluslararası konferans düzenlenmesi çağrısında bulundu.
TÜRKİYE’DE EYLEM KONUŞULUYOR: Dünyada bütün bunlar yaşanırken, gıda krizinin söz edildiği ülkelere göre şanslı durumda olan Türkiye’de ise gündeme damgasını pirinç vuruyor. Tarım ve Köyişleri Bakanı Mehdi Eker’in vatandaşa yönelik "Uyanık olun, birkaç gün pirinç almayın" uyarısı yapması ve "Yeterince pirinç var. Sorun yok. Gerekirse üç beş gün pirinç yemeyiz, yerine bulgur yeriz, fiyatları düşürürüz" sözlerinden sonra, Ankara Ticaret Odası (ATO) ve Ankara Ticaret Borsası (ATB) Başkanlarından da bir boykot çağrısı geldi.
SPEKÜLATÖRLERİN ÖNÜ KAPANSIN: ATO Başkanı Sinan Aygün, "Türk halkını pirinç almamaya davet ediyorum, bakın o zaman pirinç fiyatları nasıl düşecek" derken, şu değerlendirmeyi yaptı: "Şu anda devletin yapması gereken Türkiye’de pirinç yoksa ithalatın önünün açılması. Pirinçte yüzde 45 gümrük var. Bu kaldırılsın. Bakanlar kurulu TMO’ya pirinç ithalat yetkisi versin. Ya da işi ithalatçılık olan gerçek ithalatçılara pirinç ithalat yetkisi verilsin. Yani müteahhitlik ya da başka iş yapan adama ithalat izni verilmesin ki spekülatörlerin önü alınsın. Türkiye için pirinç hayati bir gıda değil. Bu yüzden vatandaş pirinç fiyatı düşene kadar pirinç yememe, almama eylemi yapsın. Kimse pirinç almasın. Ellerinde kalsın bakalım ne oluyor."
Dünyada neler yaşanıyor
Gıda fiyatlarının hızlı yükselişi sonucunda çıkan ayaklanmalar sürerken ülkeler peş peşe yeni önlemler geliştirerek sorunu çözmeye çalışıyor. Malezya gıda ithalatını ve dışa bağımlılığı azaltmak için üretimi artırma stratejileri üzerinde çalışıyor.
Filipinler’in Başkanı Gloria Arroyo da tarlalardan çeltik çalanlara hapis cezası verileceğini açıkladı.
Son ayaklanma da Bangladeş’te ortaya çıktı. Bangladeş de 15 bin fabrika işçisi artan gıda fiyatları nedeniyle maaşlarına zam istedi.
Yükselen fiyatlar ve ihracatçı ülkelerin ticaret kapılarını kapatması nedeniyle oluşan panik havasında çıkan ayaklanmalar sonucunda Haiti ve Filipinler’de 5’er kişi hayatını yitirdi. Haiti’de gıda ürünleri taşıyan bir gemiye düzenlenen silahlı saldırıda da 6 kişinin öldüğü bildirildi.
Gıda krizinin yarattığı ayaklanmaların ardından görevden ayrılmak zorunda kalan Haiti Başbakanı Jacques-Edouard Alexis’in yerine kimin getirileceği ise henüz bilinmiyor.
Hükümet ’gıda zirvesi’ topluyor
HÜKÜMET, dünyayla birlikte Türkiye’yi de sarsmaya başlayan gıda krizinde karşı alınması gerekli önlemleri önümüzdeki hafta özel gündemli bir toplantıda ele alacak. Bazı ülkelerde ayaklanmalara yol açan, Türkiye’de de pirinç fiyatlarını yükselten gıda krizi, konuyu tartışıp karar alma konumundaki bakanların büyük bölümünün yurtdışında olması nedeniyle bu hafta görüşülemiyor.
Gelecek hafta başında Ekonomik Koordinasyon Kurulu toplanacak. Gıda krizinin bu toplantıda ele alınabileceği; ancak hafta içinde özel gündemli ve daha kapsamlı bir gıda toplantısı yapılabileceği öğrenildi. Tarım ve Köyişleri Bakanı Mehdi Eker’in sunuş yapması beklenen toplantıya ilgili bürokratlar da katılacak. Fiyatların yüzde 100’ün üzerinde arttığı pirinçte, Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) kıtlığı göremeyerek piyasada fırsatçıların spekülasyonuna yol açmakla eleştiriliyor. Gelecek hafta yapılacak Gıda Zirvesi’nde, fiyatların daha fazla artmaması için ithalat, pirinçten alınan gümrük vergileri ve henüz hayata geçirilmeyen lisanslı depoculuk gibi önlemlerin tartışılması bekleniyor.
ENFLASYON VE BÜTÇE KORKUSU: Gıda fiyatlarındaki tırmanma, enflasyonu ve dolayısıyla diğer fiyatları doğrudan etkileyecek bir gelişme olarak değerlendiriliyor. Enflasyonun, hedeften çok sapması, başta memur maaş farkları olmak üzere bütçe dengesini olumsuz etkileyecek.
Fiyatlar düşene kadar yemeyiz olur biter
ANKARA Ticaret Borsası (ATB) Başkanı Faik Yavuz, "Fiyatlar düşene kadar pirinç yemeyiz olur biter" derken, şu noktalara dikkat çekti: "TMO’nun elinde stoklar vardı. TMO pirinci kime verdi? 2-3 tane büyük firma pirinci TMO’dan aldı. Ondan sonra da istediği fiyattan piyasaya dayadılar. TMO’nun bunu zamanında görüp, depoları doldurması gerekiyordu. Ama bu yapılmadı. Yani pirincimiz, buğdayımız var mı? Yok mu? Bilmiyoruz. Ne kadar var bilmiyoruz. Varsa kimin elinde var? Nerelerde var? Fiyatlar düşene kadar pirinç yemeyiz olur biter. "
TMO önünde ucuz pirinç kuyruğu
TÜRKİYE’de son 6 ayda pirinç fiyatlarının yüzde 130 oranında artış göstermesi vatandaşları yeniden kuyruğa soktu. Piyasada kilosu 2.5-3 YTL’den satılan osmancık cinsi pirinç, Toprak Mahsulleri Ofisi’nde (TMO) kilosu 1.80 YTL’den satılınca talep patlaması yaşandı. İzmir’deki Toprak Mahsulleri Ofisi önünde de vatandaşlar, piyasa fiyatının altında satılan pirinçden almak için erken saatlerden itiraben kuyruk oluşturmaya başladı. Ofis önüne, 20 yıldır pilav satarak ailesinin geçimini sağlayan Ali Tahta da pilav tezgahı bulunan motosikletiyle gelip sıraya girdi. Piyasada kilosu 2.5-3 YTL arasında satılan osmancık cinsi pirinç, TMO’da 2’şer kilogramlık paketler halinde kilosu 1.80 YTL’den satılıyor.
Hızla artan fiyatlar yardımı zorlaştırdı
ZENGİN ülkelerinin yardımda bulunmamaları durumunda Birleşmiş Milletler’in Dünya Gıda Programı da (WFP) zor bir karar vermek zorunda kalacak. WFP, artan pirinç, mısır ve buğday fiyatları sonucunda yardımı düşürmek zorunda kalabilir. Artan gıda fiyatlarıyla baş edebilmek için kurumun 500 milyon Euro’ya ihtiyacı bulunuyor.
Pirinç rekora doymuyor
ABD’de pirinç fiyatları dün, bu yıl gördüğü artışlarını yüzde 60’ın üzerine çıkararak yeni rekor seviyesine yükseldi ve global arz konusundaki siyasi endişeleri artırdı. Chicago Board of Trade (CBOT) işlenmemiş pirinç fiyatlarında temmuz vadeli işlemleri yüzde 2’yi aşkın yükselerek 100 libre başına (45.4 kilo) 22.20 dolara tırmandı. CBOT pirinç fiyatları geçen eylül ayından bu yana 2 katına çıktı.
UNESCO: Enflasyon çocukları okuldan ediyor
UNESCO enflasyon nedeniyle çocuklardan okullardan alınarak çalışmak zorunda kaldığını açıkladı. UNESCO, mart ayına kadar soya fiyatlarının yüzde 87, buğday fiyatlarının yüzde 130 arttığını duyurdu. UNICEF de çocukların okul devamlılığının Nepal’de azaldığına dikkat çekerek fakir ülkelerde ailelerin gelirlerinin yüzde 75’ini, zengin ükkelerde ise yüzde 15’inin yiyecek alımları için harcandığını söyledi.