Dünya sınıfta kaldı

DÜNYA Ekonomik Forumu (WEF), Enerji Geçişinin Desteklenmesi Raporu’nu ve 115 ülkeyi kapsayan 2019 Enerji Geçiş Endeksi’ni (ETI 2019) bugün açıklıyor. Sürdürülebilir çevre ve düşük maliyetli yeni enerji sistemlerinin geliştirilmesi konusunda oldukça karamsar bir tablonun çizildiği raporda, 2018 yılında dünyada karbon salınımının 2014’ten bu yana en yüksek seviyeye çıkarak yüzde 2’nin üzerinde arttığına dikkat çekildi. Böylece iklim değişikliği ve sürdürülebilir bir çevre konusunda bugüne kadar gösterilen tüm çabalara rağmen dünyada son 5 yılda enerji geçişinde neredeyse hiçbir gelişme kaydedilmediği ve hatta enerji geçişinin durduğunun altı çizildi. Rapor kapsamında açıklanan ülkelerin ‘enerji güvenliği, sürdürülebilir çevre ve enerji maliyetleri’ açısından değerlendirildiği 2019 Enerji Geçiş Endeksi’ne göre yüzde 75 ile enerji geçişinde en yüksek puanı alan ülke İsveç oldu. İsveç’i yüzde 74 ile İsviçre ve yüzde 73 ile Norveç takip etti. Ülkelerin mevcut enerji sistemleri ve gelecekteki enerji ihtiyaçlarına yönelik yapısal hazırlık durumunun birlikte değerlendirildiği Enerji Geçiş Endeksi’nde Türkiye ise yüzde 55 ile 64. sırada yer aldı.

ELEKTRİKSİZ İNSAN SAYISI AZALDI

‘Dünya Enerji Geçişi: Gelişim, Maliyet ve Hız Açısından Hala Şüpheli’ başlığı verilen raporda fosil yakıtların yüzde 81 oranıyla halen dünyanın en büyük enerji kaynağı olmaya devam ettiğine vurgu yapıldı. Raporun en olumlu bulguları ise enerjiye erişim konusunda oldu. Elektrik enerjisine erişimin arttırılması için yürütülen çalışmaların sonucunda 2018 yılında dünyada elektrik erişimi olmayan insan sayısı ilk kez 1 milyarın altına düştü. Dünyada elektrik enerjisine erişimde gelişim sağlansa da enerji maliyetleri ve sürdürülebilir bir çevreyi destekleyen yeni enerji sistemlerinin kurulması konusunda gelişim oranı düştü. Raporda politika yapıcılara geleceğin enerjilerinin geliştirilmesi için acil adım atılması çağrısında bulunuldu. Dünya Ekonomik Forumu Geleceğin Enerji ve Hammadde Komitesi Başkanı Roberto Bocca, enerji geçişine ilişkin şu değerlendirmeyi yaptı: “Enerjide uygun fiyatlı, sürdürülebilir ve erişimi kolay olan bir geleceğe ihtiyacımız var. Son yıllarda daha fazla insanın enerjiye erişimi konusunda sağlam bir gelişme sağlandı. Ancak bu, halihazırda iklim ve toplumlarımızın üzerindeki büyük olumsuz etkilerin ortadan kaldırılması için yeterli değil. Ekonominin, tüketicinin ve çevrenin korunması için gerekli olan enerji geçişinin sağlanması konusunda gerekli adımların acil olarak atılması gerekiyor.”

ÇİN VE HİNDİSTAN’DAN OLUMLU TABLO

Rapora göre gelişmiş ülkeler Enerji Geçiş Endeksi’nde halen yüksek sıralarda yer alsalar da, enerji geçişinde en büyük gelişimi görece küçük ekonomiler sağladı. İngiltere 10 büyük ekonomi arasında enerji geçişinde en fazla gelişimi sağlayan ülke oldu. Endekste 27. sırada yer alan ABD karbon emisyonun azaltılması konusunda gelişme sağladı. Endekste dünyanın en kalabalık iki ülkesi Çin ve Hindistan’ın mevcut enerji sistemleri kriterinde düşük skor elde ederken, enerji geçişine hazırlık açısından yani geleceğin enerji sistemlerinin kurulması konusunda daha yüksek skor elde etmeleri iyimser bir tablo ortaya çıkardı. Enerji geçişi için dünya çapında acil eylem planına ihtiyaç olduğu vurgulanan raporda, “Ekonomik büyümenin enerji tüketimine olan bağımlılığının özellikle gelişmiş ekonomilerde azaltılması gerekiyor. Bunun için de çığır açıcı inovatif tekniklere ihtiyaç var” denildi.

TÜRKİYE ENERJİDE YENİ YATIRIM ÇEKMEYİ BAŞARDI

ENERJİ Geçiş Endeksi’nde 115 ülke arasında 64. sırada yer alan Türkiye’ye ilişkin Raporda şu değerlendirme yapıldı: “Türkiye, karbon emisyonu yüksek yoğunluklu enerji sistemi nedeniyle sürdürülebilir çevre açısından zorluklarla karşı karşıya. Ancak yakıt tedariki konusundaki çeşitliliğinin ve enerji verimliliği yoğun sisteminin de faydasını görüyor. Ayrıca Türkiye son yıllarda yenilenebilir enerji alanında yeni sermaye ve yatırım çekmekte başarı sağladı.” 

RAPORDA ÖNE ÇIKAN BULGULAR

DÜNYA Ekonomik Forumu’nun Efektif Enerji Geçişinin Desteklenmesi raporunda öne çıkan bulgular özetle şöyle:

Dünyada enerji sistemleri, son 5 yılda bir yandan maliyetleri artarken bir yandan da sürdürülebilir çevre açısından daha geride bir noktaya geldi.

2014 yılından bu yana her yıl 135 milyonun üstünde insanın elektrik enerjisine erişimi sağlandı ve böylece artık elektrik enerjisine erişimi olmayan insanların sayısı ilk kez 1 milyarın altına düştü.

Son 5 yılda en büyük gelişme erişim ve güvenlik konusunda kaydedildi. Bunu ekonomik büyüme ve gelişme takip etti. Son olarak da sürdürülebilir çevre konusunda gelişme görüldü. Sistem performansında ortalama skor 2014 yılından bu yana en düşük seviyede ölçüldü.

Enerji güvenliği ve erişimde yükseliş görülürken finansal karşılayabilme ve sürdürülebilirlik konusunda düşüş yaşandı.

Asya ülkelerinde enerji üretiminde kömür kullanımı devam ederken hammadde fiyatları enerji artışı, enerjiye duyulan ihtiyacın yavaşlaması bu yıl ki durgunluk performansını etkiledi.

ENDEKS NASIL BELİRLENİYOR?

ENERJİ Geçiş Endeksi’nde, ilk olarak ülkelerin enerji sistemlerinin performansı değerlendiriliyor. Güvenlik ve erişim açısından geleceğe geçiş, sürdürülebilir çevre ve ekonomik büyüme-gelişme açısından üç kriterle değerlendirilen enerji sistemlerinin performansının hane halkı, sanayi ve ihracat gelirleri açısından ekonomik etkileri de ölçülüyor. Endeksin ikinci kısmında ise enerji geçişine hazırlık için atılan adımlar ölçülüyor. Enerji geçişine hazırlık için sermaye ve yatırım, düzenleme ve politik yaklaşım, kurumlar ve yönetişim, kurumlar ve inovatif iş yapış ekosistemi, insan kaynağı ve tüketicinin katılımı ve enerji sistemlerinin altyapısı şeklinde 6 kriter ele alınıyor.