Dünya paralarında erkek egemenliği

Dünyadaki para birimlerinin büyük çoğunluğu erkek egemenliğinin izlerini taşırken, Türkiye'nin de aralarında bulunduğu az sayıda ülke, üstünde kadınların bulunduğu banknotlarıyla fark yaratıyor.

Dünyadaki 167 resmi para biriminde yer alan insan portrelerinin yüzde 90'ından fazlasını erkekler oluştururken, sadece 34 ülke banknotlarında kadın portrelerine yer veriyor.

Bu ülkeler içinde, kadın-erkek eşitliğinin önde gelen savunucularından ABD'nin olmaması ise dikkati çekiyor. Dünyanın en çok kullanılan para birimi olan ABD dolarlarında resmedilen 40'ı aşkın ismin arasında hiç kadın bulunmuyor.

ABD dolarını bu konuda yalnız bırakmayan diğer çok kullanılan para birimleri ise Çin yeni, Rusya rublesi, Hindistan rupesi, Singapur ve Hong Kong dolarları.

AVUSTRALYA DOLARI ERKEK-KADIN EŞİTLİĞİ SİMGESİ
Buna karşılık, her banknotunun bir tarafında erkek, diğer tarafında kadın portresi bulunan Avustralya, para biriminde kadın-erkek eşitliğinin dünyadaki tek örneğini oluşturuyor.

Banknotlarında kadın temsili yüksek olan diğer ülkeler ise İsveç, İsviçre, Danimarka, İngiltere, Kanada, İzlanda, Yeni Zelanda, Filipinler, İsrail ve Norveç.

İngiliz sterlini ve Kanada dolarlarının çoğunu İngiltere Kraliçesi 2. Elizabeth süslerken, geri kalan ülkelerin banknotlarında genellikle sanatçı kadınların portreleri yer alıyor.

Öte yandan, dünyanın en fazla kullanılan ikinci para birimi avro banknotlarında ise sadece Avrupa mimarisinden örnekler bulunuyor.

TÜRKİYE DE 34 ÜLKE ARASINDA
Türkiye'yle birlikte Arjantin, Brezilya, Çek Cumhuriyeti, Dominik Cumhuriyeti, Etiyopya, Gambiya, Gine, Gürcistan, Kolombia, Komoros, Kosta Rika, Haiti, Liberya, Japonya, Jamaika, Güney Kore, Malavi, Meksika, Peru, Ukrayna, Transdinyester ve Venezuela en az bir banknotunda kadın portresine yer veren diğer ülkeleri oluşturuyor.

Türk lirasının 34 ülkelik bu listeye girmesini sağlayan kadın ise Türk edebiyatı ve İslam coğrafyasının ilk kadın romancısı Fatma Aliye Topuz.

Topuz'un portresi, 2009'dan bu yana elli liralık banknotların arka yüzünde yer alırken, Türkiye para biriminde kadın portresi kullanan tek Müslüman ülke olmasıyla da dikkati çekiyor.

ABD'DEN KAMPANYA
Kadınların banknotlarda temsil edilmemesi, hayatın diğer alanlarında görülen erkek egemenliğinin para birimlerine de yansıdığı eleştirilerine neden olurken, bu durum ABD'de yüzbinlerce kişinin katıldığı bir kampanyayla protesto ediliyor.

Ülke nüfusunun yarısından fazlasını oluşturan Amerikalı kadınlar, "20'lik banknotlara kadın yüzü" adlı kampanyayla, banknotlardaki erkek hükmüne son vermeye çalışıyor.

ABD'nin yedinci başkanı Andrew Jackson'ın portresinin bulunduğu 20 banknotlara, 2020 yılından itibaren ülke tarihinde önemli rol oynayan bir kadının geçmesini talep eden aktivistler, bu ismi belirlemek için 15 adayın yer aldığı bir anket düzenlemişti.

Bir milyonu aşkın kişinin oy kullandığı anketin önceki günlerde açıklanan sonuçlarına göre, ABD'de kölelik karşıtı oluşumun simgesi olan Afrikalı Amerikalı Harriet Tubman 600 binin üstünde oy alarak birinci seçildi.

KADINLARIN TEMSİL EDİLMEMESİ GARİP
Anket sonuçlarını ve taleplerini, ABD Başkanı Barack Obama'ya ileten kampanya organizatörü Barbara Howard, AA muhabirinin konuya ilişkin sorularını yanıtladı.

Howard, Amerikan tarihine, edebiyatına ve siyasetine yön veren kadınlara banknotlarda hiç yer verilmemesini eleştirirken, "Banknotların üstünde kimlerin olacağına yaklaşık yüz yıl önce karar veren bir grup erkek, kendi aralarından isimleri seçti. ABD nüfusunun yarısından fazlasını oluşturan ve ülkeye büyük katkılar sağlayan kadınların banknotlarda temsil edilmemesi gerçekten garip bir durum" şeklinde konuştu.

Kampanya çerçevesinde hazırlanan anketteki adayların, toplum üzerindeki etkileri ve hedeflerine ulaşmak için mücadele ettikleri zorluklar göz önüne alınarak belirlendiğini anlatan Howard, köleliğin bitmesi ve kadınlara oy hakkı verilmesi adına büyük çaba harcayan kadın hakları savunucusu Tubman'ın birinci olarak seçilmesinin anlamlı bir sonuç olduğuna işaret etti.

Howard, bu noktada "Beyaz olmayan kişilere ve kadınlara yönelik ayrımcılığın bugün hala devam ettiğini göz önüne aldığımızda, onlara haklarını teslim ederek bu sorunlara neden olan kalıpları silebileceğimizi umuyoruz" dedi.

2020'nin Amerikalı kadınların oy hakkı kazanmasının 100. yıl dönümü olacağını ifade eden Barbara Howard, sözlerini "1920, Amerikalı kadınlar için bir dönüm noktasıydı. Biz, 2020 yılının da kadınlar için önemli bir yıl olacağı konusunda iyimseriz" diyerek tamamladı.

OBAMA VE CLINTON'DAN DESTEK
ABD Başkanı Barack Obama'nın "20'lik banknotlara kadın yüzü" kampanyasını destekleyen açıklamaları, Howard'ın iyimserliğinin dayanıksız olmadığını gösteriyor.

Obama, 9 yaşındaki Amerikalı bir kız çocuğunun kendisine yazdığı mektupta banknotlara kadın resimlerinin basılması önerisinde bulunduğunu anlatırken, "Bence bu harika bir fikir" değerlendirmesini yapmıştı.

Demokratların 2016 başkanlık seçimi için aday adayı Hillary Clinton da adı geçen kampanyayı ve Harriet Tubman'ı destekliyor.

Clinton, kampanya kapsamında yapılan anket sonuçlarının ardından, "Harriet Tubman, 20 dolarlık banknotlardaki ilk kadın olabilir. Müthiş, kesinlikle hakedilmiş ve tam zamanında bir gelişme" görüşünü paylaşmıştı.

Bununla birlikte, Amerikalıların da kampanyaya büyük bir ilgi gösterdiği görülüyor. Kampanyanın web sitesi "www.womenon20s.org"daki bilgilere göre, siteyi şimdiye kadar 9 milyonu aşkın kişi ziyaret ederken, 1 milyonu aşkın kişi de yapılan ankette oy kullandı. Ayrıca, kampanyanın facebook ve twitter gibi sosyal paylaşım sitelerinde on binlerce takipçisi bulunuyor.

Sonuç olarak, Amerikan halkı ve siyasetçilerinin desteği, ABD'nin birkaç yıl içinde banknotlarında kadın resimleri bulunan ülkeler arasına girebileceğine işaret ediyor.